Vulkaaneifel: de geschiedenis van de leisteen achterna

De streek van Kaisersesch in de Vulkaaneifel is de streek van de leisteen. Schiefer zoals ze het in het Duits noemen. Je vindt er mooie daken uit leisteen, soms ook gevels met mooie tekeningen erin verwerkt. Je kan er wandelingen maken en zien hoe en waar de leisteen gewonnen werd. Ieder jaar wordt ook de Moselschiefer-Classic gehouden, waarbij oude auto's een parcours afleggen en tegen elkaar racen door de dorpen. En last but not least heb je de Moselschieferstrasse die je met de auto kan afleggen en die je voorbij de highlights van de leisteen brengt. Liever met de fiets op pad? Ook dat is mogelijk. Ontdek op de manier die je het best ligt de rijke geschiedenis van deze leisteenstreek.

Leisteen in de Vulkaaneifel: geschiedenis

Romeinen

In de Vulkaaneifel werd al leisteen ontgonnen in de periode van de Romeinen. Op de Katzenberg in Mayen werd leisteen gevonden die door de Romeinen werd gebruikt. Als je dan toch in Mayen bent, kan je even in het Eifelmuseum van Mayen binnenspringen. Hier leer je meer over de geschiedenis van de leisteen in de streek en je kan jezelf even mijnwerker wanen als je de rondleiding in de buik van de berg meedoet.

Moselschiefer uit de Eifelstreek

Hoewel vaak wordt gesproken over Moselschiefer, komt de leisteen niet van de Moezelstreek maar wel uit de Eifel. De naam Moselschiefer komt van het feit dat de leisteen naar Klotten aan de Moezel werd getransporteerd en van daaruit via de Moezel naar alle delen van de wereld werd vervoerd. Sinds 2003 kan je in Klotten naar het Haus Moselschiefer. Hier krijg je heel wat informatie over de leisteen in de streek en kan je daarna gaan genieten van een natje en een droogje.

Kaulenbachtal

De regio tussen Laubach, Müllenbach en Leienkaul is nauw verbonden met de ontginning van de leisteen, Schiefer zoals ze in het Duits zeggen. Tussen deze drie dorpen ligt het Kaulenbachtal, waar jarenlang leisteen werd ontgonnen. In 1959 kwam hier een einde aan maar je kan er nog steeds gaan kijken naar de verlaten leisteengroeven en genieten van de herinneringen aan vervlogen tijden.

Ontginning

Leisteen wordt in de natuur gevormd. Na miljoenen jaren van druk op kleisteen of schalie en het samensmelten met onder andere pyriet, hematiet en kwarts ontstaat leisteen. Het leigesteente wordt dan gewonnen uit open groeven en mijnen. De leilagen worden gebroken door middel van explosieven of worden daarna in horizontale en verticale richting gezaagd. Bij de leiwinning ontstaan er eerst grote blokken. In een centrale productiehal worden de leistenen daarna in blokken gezaagd. Daarna worden ze met de hand of met een hamer verder gespleten. Na het splijten wordt er een waterrand aan de lei gemaakt. Hoewel het maken van de leien nu gedeeltelijk door machines is overgenomen, is het toch nog een arbeidsintensief proces, dat veel vakmanschap vereist. Dat maakt leisteen vrij duur als materiaal.

Gebruik

De leisteen uit de Vulkaaneifel wordt gebruikt in de bouw en dan vooral om er dakpannen van te maken. Maar ook de gevel van de huizen worden soms met leisteen bekleed. Soms worden er verschillende soorten leisteen gebruikt en dan worden er prachtige tekeningen van gemaakt. Omdat leisteen toch vrij duur is en na verloop van tijd begint af te brokkelen aangezien het uit lagen bestaat, worden er tegenwoordig steeds minder daken met leistenen bekleed. Nu wordt leisteen vooral gebruikt om er gebruiksvoorwerpen van te maken. Zo heb je onderzetters voor flessen en glazen, dienbladen, onderzetters voor potten en pannen, bloembakken, schilderijen op leisteen, naamborden, gevelborden met naam of huisnummer, beelden en ga zo maar door.

Zelf leisteen zoeken en bewerken

Op veel plaatsen in de Vulkaaneifel kan je zelf op zoek gaan naar leisteen. Je vindt leisteen in rotsformaties maar ook in rivieren. Met de gevonden leisteenplaten kan je zelf aan de slag gaan. Je kan er op tekenen of schilderen en zo schilderijtjes maken of een bord met je huisnummer. Je kan het bewerken en er onderzetters mee maken. Je kan er een lei en een griffel mee maken en er zelf op schrijven. Je kan er een kaartje van maken en opsturen met een leuke boodschap. De mogelijkheden zijn onbeperkt en voor inspiratie kan je in de streek eens rondkijken in de vele souvenirwinkels, op markten of in de toeristische diensten.

Leisteenwandelingen: te voet op zoek naar resten van de geschiedenis

In de streek werden verschillende wandelingen uitgestippeld met als thema de leisteen. Bij de toeristische dienst van verschillende dorpen en steden kan je de brochures gaan halen. De wandelingen worden aangeduid met het teken van Schieferland Kaisersesch: een hart in groen en blauw gemaakt met een pikhouweel en een hamer.

Rundwanderweg Schieferregion Kaulenbachtal

De Rundwanderweg Schieferregion Kaulenbachtal is een lusvormige wandelweg van 14,2 kilometer lang. Aangezien de wandeling lusvormig is, kan je op om het even welk punt beginnen. In Laubach, Leienkaul, Müllenbach en Martental vind je voldoende parkeergelegenheid en kan je terecht voor een natje en een droogje. Reken op 4 uur voor de hele toer en trek stevige wandelschoenen aan want het is best een pittige tocht. Onderweg kom je voormalige leisteengroeven tegen, zoals Grube Colonia en Maria-Schacht. Overal kan je nu zeldzame dieren- en plantensoorten zien maar ook oude arbeidershuisjes en resten van de Grubenbahn, Banntje genoemd in de streek. In Martental kom je bij de Wallfahrtskirche Maria Martental. Deze prachtige kerk uit 1140 wordt nu druk bezocht door de vele pelgrims die naar Santiago de Compostela stappen. Geniet onderweg ook zeker van de prachtige vergezichten! In het gemeentehuis van Müllenbach is een tentoonstelling met uitleg over de leisteen in de streek. Loop er zeker eens binnen om wat meer achtergrondinformatie op te snuiven.

Steinbach Rundweg Masburg

Enkele kilometers verder vind je het dorpje Masburg. Ook hier valt veel te leren over leisteen. Voor de Steinbach Rundweg Masburg trek je ook het best stevige wandelschoenen aan want deze elf kilometer lange wandeling is ook best pittig. Aangezien de Steinbach Rundweg Masburg een lusvormige wandeling is zoals de naam het zelf aangeeft, kan je op verschillende plaatsen beginnen. In Kaisersesch, Masburg en Urmersbach vind je ruime parkeergelegenheden en kan je even gaan zitten in een van de vele drink- en eetgelegenheden. Reken zo'n drie uur voor deze wandeling die je door bossen en weilanden leidt. Je komt voorbij heel wat molens waarvan sommige nog bewoond worden. Verder gaat het dan naar de leisteengroeve Constantia. In Masburg kom je voorbij de Gallberg, het hoogste punt van Schieferland Kaisersesch. Zoals de naam het aangeeft, werden hier vroeger veroordeelden aan de galg ter dood gebracht. Na dit luguber intermezzo kan je nog genieten van prachtige vergezichten over het Moezeldal en de Hunsrück.

Rundwanderweg Eifelhöhen und Brohlbachtal

Een recentere wandeling in Schieferland Kaisersesch is de Rundwanderweg Eifelhöhen und Brohlbachtal. Eigenlijk zijn het twee lusvormige wandelingen van zo'n 13 kilometer elk of een lange lusvormige wandeling van zo'n 23 kilometer. De Route Kulm brengt je van Roes over Brachtendorf, Gamlen en Kaifenheim terug naar Roes, de route Pyrmont voert je van Roes over Möntenich, Brohl, Forst en Dünfus terug naar Roes. Of je doet de twee na elkaar en maakt een lange lus. Geniet onderweg van de mooie Schwanenkirche in Roes. Ga zeker eens binnen in de kerk en geniet van de prachtige lichtinval! Ook Burg Pyrmont mag best eens van dichterbij bekeken worden. Vanop de Kulm heb je een prachtig uitzicht tot over de Hunsrück en Maifeld. Aan de Brohlbach zie je de Kaifenheimer Mühle met een nog intact waterrad. Geniet onderweg zeker ook van alle huizen, kerken en burchten met mooie leistenen daken.

Moselschieferstrasse: met de auto op pad

De Moselschieferstrasse is een lusvormige, toeristische route van zo'n 110 kilometer die je met de auto aflegt. De weg verbindt het Nationaal Geopark Vulkanland Eifel met de Moezel. de route loopt bijgevolg door een aantal dorpen uit de Vulkaaneifel en aan de Moezel: Mayen, Kaisersesch, Cochem, Treis-Karden, Münstermaifeld en Polch. Onderweg kan je stoppen bij een aantal highlights van de leisteenstreek: plaatsen waar de leisteen werd ontgonnen, waar de leisteen verwerkt wordt en plaatsen die historisch van belang waren voor de leisteenindustrie.

De Moselschiefer-Radweg of de Eifel-schiefer-Radweg: spring maar op je fiets!

Liever met de fiets op pad dan met de auto? Dan kan je de Moselschiefer-Radweg afleggen of de makkelijke Eifel-Schiefer-Radweg.

Moselschiefer-Radweg

De Moselschiefer-Radweg brengt je van Mayen in de Vulkaaneifel naar Moselkern aan de Moezel. Je passert de leisteengroeven in Maifeld en het prachtige burg Eltz. Deze burcht draagt al 200 jaar een dak uit Moselschiefer.

De Eifel-Schiefer-Radweg

De Eifel-Schiefer-Radweg is slechts 29 kilometer lang en is in principe een lusvormige toer die je van Kaisersesch naar Kaiseresch brengt. Onderweg passeer je kleine dorpjes waar de tijd bleef stilstaan. Zo kom je in het schitterende Monreal met de twee burchten en in dorpjes als Eppenberg, Kalenborn, Bermel en Urmersbach. Onderschat de toer echter niet want deze streek is flink heuvelachtig en er zitten best wat kuitenbijters in! Wie er toch nog niet genoeg van heeft, kan er een vervolg aan breien en doorfietsen naar Roes waar een schitterende burcht is. In Burg Pyrmont worden vaak huwelijksfeesten georganiseerd. Je kan er gaan genieten van een natje en een droogje naast het water. En daarna moet je terug natuurlijk!

Moselschiefer-Classic

De Moselschiefer-Classic wordt ook met de auto gereden. Maar niet met je eigen auto, wel met oldtimers. De organisator is ADAC, de Duitse pechverhelpingdienst. Deze tour wordt ieder jaar gereden eind augustus, begin september. De 150 geselecteerde oldtimers tuffen op hun gemak door de streek en moeten onderweg een aantal posten passeren. Hier krijgen ze een stempel op een kaart. 's Middags kunnen ze op een bepaald punt gaan eten en kunnen mensen de auto's gaan bewonderen. Niet alleen auto's trouwens, ook moto's met zijspan en oude brommers van de Deutsche Post.