Castilië-León, de grootste regio van Spanje

Castilië-León is bekend om zijn vele kastelen. Daarnaast heeft de regio nog vele andere bezienswaardigheden. In de talrijke historische steden staan vele hoogtepunten uit de Spaanse bouwkunst. De hoofdstad Valladolid beschikt over prachtige renaissancistische bouwkunst. León en Burgos hebben allebei een weelderig versierde gotische kathedraal. In Salamanca staat de oudste universiteit van het land. Het aquaduct in Segovia is het grootste Romeinse bouwwerk van Spanje, het Alcázar het meest gefotografeerde kasteel. De vestingmuur van Ávila, gebouwd om de Moren tegen te houden, is nog steeds intact.

Castilië-León

• Algemeen
• Geschiedenis
• Toplocaties
• De keuken van Castilië-León
• Klimaat
• Fiestas in Castilië-León
• Vervoer

Algemeen

Castilië-León is één van de zeventien autonome regio's van Spanje. Geografisch gezien is het de grootste regio van het land. Castilië-León heeft een oppervlakte van 94.226 km² en heeft bijna 2,5 miljoen inwoners (2016). De hoofdstad is Valladolid met bijna 302.000 inwoners (2016). Castilië-León grenst in het noorden aan de regio's Asturië, Cantabrië en Baskenland. Het oosten grenst aan de regio's La Rioja en Aragón. Het zuiden grenst aan de regio's Castilië-La Mancha, Madrid en Extremadura. Het westen grenst aan Portugal en de regio Galicië.

Geschiedenis

De vroegste periode

Overblijfselen van vroege mensen zijn ontdekt ten oosten van de stad Burgos. Ze zijn ongeveer 780.000 jaar oud en zijn waarschijnlijk van de Homo erectus. Ongeveer 40.000 jaar geleden werd de Homo erectus verdreven door de Cro-Magnon mens. Deze is sterk gelijkend op de mens van nu en kwam waarschijnlijk uit Afrika. Rond 1200 v.Chr. vestigden de Kelten uit het noorden zich in Castilië-León. Zij vermengden zich met de inheemse Iberische volken en daar kwamen de Keltiberiërs uit voort. Zij vormden een sterke macht tegen de Romeinen. Voordat de Romeinen aan de macht kwamen werd de regio bezet door de Carthagers.

De Carthagers bezetten Castilië-León vanaf ongeveer 219 v.Chr. Ook het Keltiberische dorp Salamanca werd door hen onderworpen. Korte tijd erna, in 206 v.Chr., werden de Carthagers door de Romeinen verslagen. De regio kwam onder Romeins gezag, al boden Keltiberische stammen tot in 2de de eeuw v.Chr nog weerstand. De Romeinen bouwden vele wegen, bruggen en aquaducten. Het aquaduct van Segovia bestaat nog steeds en is het grootste Romeinse bouwwerk van Spanje. In de 5de eeuw n.Chr. raakte het Romeinse Rijk in verval en werd Castilië-León veroverd door de Visigoten.

In het begin van de 8ste eeuw werden de Visigoten verslagen door de Moren. De Moren veroverden het Iberisch Schiereiland vanaf 711 in minder dan drie jaar tijd. In 712 werd ook Castilië-León door de Moren bezet. Enkele gebieden in het noorden van Spanje werden niet door de Moren veroverd, en van hieruit begon de herovering (reconquista). De christenen breidden hun grondgebied verder uit. Aan het eind van de 9de eeuw was het noorden van Castilië-León op de Moren heroverd. De grens liep langs de rivier de Duero. Castilië was in omvang toegenomen door veroveringen van gebied op de Moren. De naam is afgeleid van de vele versterkingen, de castillas, die ter verdediging werden gebouwd. De streek was een graafschap van het koninkrijk Asturië, maar werd in 951 vrijwel geheel onafhankelijk. Ten westen van Castilië lag het koninkrijk León. Ook León was door de reconquista in omvang toegenomen, en werd ook steeds invloedrijker.

In 1037 werd Ferdinand I koning van Castilië en verenigde Castilië en León. Door deze twee belangrijke koninkrijken te verenigen vormde hij het eerste christelijke machtsblok. Het koninkrijk Castilië-León zou nog twee maal uiteen vallen (1065-1070 en 1157-1230). Daarna zou het definitief de geschiedenis ingaan als de voorloper van het Spaanse koninkrijk. De christenen drongen steeds verder zuidwaarts en in de 11de eeuw was heel Castilië-León op de Moren heroverd. Castilië-León kreeg veel invloed op de Spaanse taal, godsdienst en cultuur. In de 11de eeuw werd de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela vastgelegd. Deze route loopt ook door Castilië-León en er werden talloze kerken, bruggen en gasthuizen gebouwd. In de 12de en 13de eeuw veroverde Castilië-León, vaak met behulp van andere koninkrijken, een groot deel van Zuid-Spanje. In 1248 was het hele westen van Andalusië veroverd.

In de 13de eeuw werd Castilië-León ook economisch steeds sterker. Er werd veel geld verdiend met de veeteelt en de wolhandel. Ook werden de eerste christelijke universiteiten gesticht, in Valladolid en Salamanca. In de 14de eeuw eiste de zwarte dood een zware tol van vooral Aragón, dat erg te lijden had van de economische crisis die het Middellandse Zeegebied trof. Castilië-León was hier beter tegen bestand en legde nu de basis van zijn hegemonie op het schiereiland.

In 1469 trouwde Isabella van Castilië met Ferdinand van Aragón. Dit huwelijk legde de basis voor de Spaanse nationale staat. Zij veroverden in 1492 Granada, waarmee een eind kwam aan bijna acht eeuwen Moorse overheersing in Spanje. Met de annexatie van Navarra in 1512 was de eenwording van Spanje een feit.

De moderne tijd

Na de eenwording van Spanje werd het land een koninkrijk. Castilië-León was geen koninkrijk meer, maar een provincie. Na 1833 bestond Castilië-León uit de Región de León en Castilla la Vieja. Vóór 1833 hoorden ook Cantabrië en La Rioja bij de provincie Castilië-León. Zij werden nu allebei een aparte provincie. In 1978 werd de nieuwe grondwet aangenomen en werd Spanje een parlementaire monarchie. Verschillende regio's kregen autonomie en konden vanaf 1979 een eigen regering vormen. Dit gold in eerste instantie niet voor Castilië-León, in 1980 ontstond de Provincie van León. Hier hoorden ook Cantabrië en La Rioja bij. In 1981 werd Cantabrië een autonome regio en La Rioja volgde in 1982. In 1983 werd ook Castilië-León een autonome regio.

Toplocaties

León

León werd gesticht door de Romeinen. In de middeleeuwen was het de hoofdstad van het koninkrijk León, dat de reconquista op gang bracht. Door het samengaan met het machtige Castilië verloor de stad snel aan betekenis. León bleef klein en binnen de stadsmuren vindt u bijna alle bezienswaardigheden. De belangrijkste bezienswaardigheid is de gotische kathedraal.

In het centrum staat de Catedral de Santa María Regla. Deze 14de-eeuwse kathedraal is gebouwd in de stijl van de Franse gotiek. De kathedraal dankt zijn bekendheid vooral aan zijn glas-in-loodramen. De 125 grote en 57 kleinere, ronde ramen dateren uit de 13de tot en met de 20e eeuw. De ramen beelden allerlei onderwerpen uit, zoals gedetailleerde scenes uit het leven in de middeleeuwen. De hoofdgevel heeft drie rijk versierde portalen en twee massieve torens. Boven de drie poorten van de zuidgevel ziet u afbeeldingen van de schutspatroon van León, Maria, Christus en andere religieuze figuren. Het hoogtepunt van het interieur bevindt zich in de Capilla Mayor. Hier staat het 15de-eeuwse retabel van het hoogaltaar. Het bestaat uit vijf panelen en is gemaakt door de gotische meester Nicolás Francés. In het koor staan 15de-eeuwse koorbanken waarin allerlei Bijbelse taferelen zijn uitgesneden. Via een triomfboog, omlijst door prachtige bas-reliëfs, komt u in het trascoro. Het trascoro is in renaissancestijl ontworpen door de kunstenaar Juan de Badajoz. De 14de-eeuwse kloostergang is versierd met fresco's van Nicolás Francés. In één van de bijgebouwen vindt u het Museo de la Catedral. De collectie bestaat uit talloze kunstschatten, zoals schilderijen, manuscripten, bijbels en beelden.

Vlakbij de kathedraal staat de Real Colegiata de San Isidoro. Deze romaanse basiliek is gebouwd in de 12de eeuw. De basiliek is gewijd aan Isidorus, de aartsbisschop van Sevilla. In 1063 werden zijn stoffelijke resten overgebracht naar León. Vervolgens werd er opdracht gegeven tot de bouw van een grafkerk. Van de basiliek is weinig over als gevolg van vele uitbreidingen en verbouwingen. Belangrijker is het aangrenzende Panteón Real (Koninklijke Pantheon). Het is de laatste rustplaats van 11 koningen, 14 koninginnen, 21 prinsen en talrijke edellieden. Het pantheon is versierd met gebeeldhouwde kapitelen en 12de-eeuwse fresco's. Op de fresco's zijn tal van Bijbelse, mythische en middeleeuwse taferelen uitgebeeld.

Burgos

Burgos werd gesticht in 884 en was de bakermat van het Castiliaanse koninkrijk. Het was de hoofdstad van het verenigde Castilië-León van 1073 tot 1492. Door de ligging aan de route naar Santiago de Compostela trekt Burgos veel bezoekers. Burgos heeft een aantal religieuze gebouwen, waarvan de kathedraal het belangrijkst is.

De Catedral de Santa María is de op twee na grootste kathedraal van Spanje. De kathedraal werd gebouwd tussen de 13de eeuw en de 16de eeuw. Hij werd gebouwd door tal van grote Europese kunstenaars en architecten. Kenmerkend voor de kathedraal zijn de staalgrijze spitsvormige torens. De gevels zijn versierd met beelden van de koningen van Castilië en allerlei religieuze figuren. Midden in de kathedraal, in de kruising, staan de tombes van de veroveraar El Cid en zijn vrouw. Daarboven ziet u het 16de-eeuwse stergewelf in de koepel van de vieringtoren. Vlakbij de kruising staat de Escalera de la Coronería (Gouden Trap). Deze renaissancetrap van Diego de Siloé (16de eeuw) verbindt het schip met een grote deur op straatniveau. Achter de kooromgang bevindt zich de Capilla del Condestable. In deze 15de-eeuwse kapel staat de tombe van de condestable (maarschalk) van Castilië en zijn vrouw. Veel in de kathedraal is gemaakt en versierd door de kunstenaar Felipe Bigarny. Hij beeldhouwde de 16de-eeuwse houten koorstoelen in het coro. Ook maakte hij het hoofdaltaarstuk in de Capilla del Condestable. Bigarny maakte ook een aantal stenen reliëfs rondom het hoogaltaar in de kooromgang.

Vlakbij de kathedraal ligt het Museo de la Evolución Humana. Dit museum toont de fossielen van ongeveer 780.000 jaar oud die zijn gevonden bij de Sierra de Atapuerca. Ook wordt er aandacht besteed aan de theorieën van Darwin en de evolutie van de mens. De archeologische opgravingen zelf, 13 km ten oosten van Burgos, zijn ook te bezoeken. Bijna 2 km ten westen van Burgos ligt het Real Monasterio de las Huelgas. Dit cisterciënzer klooster is gesticht in de 12de eeuw. Het klooster omvat een kerk, twee kloostergangen en een kapittelzaal. Ook is in één van de kloostergebouwen het Museo de Ricas Telas ondergebracht. Dit textielmuseum toont de kleren, stoffen en ook juwelen uit de koninklijke graven van het klooster.

Valladolid

Na de reconquista in 1492 werd Valladolid de hoofdstad van Spanje. De stad bezit een deel van de mooiste renaissancistische bouwkunst van het land. Bouwkunst is het belangrijkste toeristische aspect van Valladolid. Het Colegio de San Gregorio vertegenwoordigt de Isabella-stijl, ander gebouwen de architectuur van Herrera.

In het noorden van de oude stad ligt het Museo Nacional de Escultura. Het is gevestigd in het 15de-eeuwse Colegio de San Gregorio. De voorgevel is een prachtig voorbeeld van laatgotische Isabella-stijl (gotiek gecombineerd met mudejarelementen). De kunstverzameling in het Colegio bevat vooral polychroom religieus houtsnijwerk uit de 13de tot en met de 18de eeuw. Het museum heeft ook ander werk, zoals de Graflegging (16de eeuw) van Juan de Juní en de Liggende Christus (16de eeuw) van Gregorio Fernández. Andere mooie kunstwerken zijn een altaarstuk (16de eeuw) van Alonso Berruguete en het schilderij Pietà (15de eeuw) van Pedro Berruguete. Vlakbij het museum staat de Catedral. De favoriete architect van Filips II, Juan de Herrera, begon in 1580 met de bouw van de kathedraal, maar die is nooit voltooid. Het interieur telt geen grote kunstwerken, op een altaarstuk van Juan de Juní na. In de kathedraal is ook het Museo Diocesano gevestigd. Hier is religieuze kunst te bewonderen, waaronder sculpturen, schilderijen en edelsmeedkunst. Vlakbij de kathedraal ligt de Patio Herreriano-Museo de Arte Contemporáneo Español. Dit museum voor hedendaagse kunst is gevestigd in het voormalige klooster van San Benito. Er zijn meer dan 800 werken van 200 Spaanse kunstenaars te bewonderen. Te zien zijn werken van onder meer Eduardo Chillida, Ángel Ferrant, Antoni Tàpies, Francisco Bores en Miguel Barceló.

Salamanca

Salamanca is één van de mooiste renaissancesteden van Spanje. Het Plaza Mayor geldt als één van de mooiste pleinen. De oude stadskern staat vol met prachtige bouwwerken. De belangrijkste bezienswaardigheden zijn de twee kathedralen en de universiteit.

In de oude stadskern bevindt zich het Plaza Mayor. Het is één van de mooiste en sfeervolste hoofdpleinen van Spanje. Het plein werd gebouwd in de 18de eeuw in opdracht van Filips V. Bouwmeesters waren de broers Churriguera, in die tijd de beste kunstenaars en ambachtslieden van de stad. Aan het plein liggen huizen, terrassen en cafés. Aan het plein grenst ook het barokke stadhuis en aan de overkant daarvan het Koninklijk Paviljoen. Ten zuiden van het plein staat de Catedral Nueva. De nieuwe kathedraal is gebouwd van de 16de tot en met de 18de eeuw. Het gotische element overheerst, aangevuld met renaissancistische en barokke elementen. Laatgotisch metselwerk siert de westelijke façade. De nieuwe kathedraal is gebouwd tegen de oude kathedraal, de Catedral Vieja. De oude kathedraal is gebouwd in de 12de en 13de eeuw, in romaanse stijl. Hoogtepunt van het interieur is het 15de-eeuwse altaarstuk van Nicolás Florentino. Het bevat 53 schilderijen over het leven van Christus en de Maagd Maria. Op het altaarstuk staat een beeld van de patroonheilige van de stad, de 12de-eeuwse Virgen de la Vega. Tegenover de twee kathedralen staat de Universidad. De universiteit werd gesticht in 1218 en is daarmee de oudste universiteit van Spanje en één van de oudste van Europa. De platereske stijl vindt zijn hoogtepunt in de 16de-eeuwse gevel van het portaal. De platereske stijl wordt gekenmerkt door het samenvloeien van flamboyante gotische en regionale renaissancistische Spaanse stijlen. De stijl vertoont overlapping met de Isabella-stijl. De collegezalen verkeren nog in oorspronkelijk staat. De grote zaal is versierd met Brusselse wandtapijten en in de bibliotheek ziet u mooie fresco's.

Ávila

Ávila dankt zijn bekendheid vooral aan de schitterende vestingmuur die om de hele stad heen loopt. Daarnaast heeft de stad nog andere bezienswaardigheden, zoals de kathedraal, kerken en kloosters.

In het oosten van de ommuurde stad staat de Catedral de San Salvador. De 12de-eeuwse kathedraal maakt vrijwel volledig deel uit van de stadsmuur. De buitenkant is ronduit sober, ondanks latere renaissanceversieringen. Het interieur is verrassend door de gotische beuken en de vele kunstwerken. Het mooiste kunstwerk is het 16de-eeuwse trascoro. Hier zijn in platereske stijl gebeeldhouwde religieuze scenes afgebeeld. Het centrum wordt omgeven door de Murallas. De 12de-eeuwse muren werden gebouwd om de juist heroverde stad tegen aanvallen van de verdreven moslims te beschermen. De stadsmuur is 12 m hoog, 3 m dik en heeft een omtrek van ruim 2500 m. Met zijn 88 torens en 9 poorten behoort hij tot de mooiste voorbeelden van middeleeuwse vestingbouw in Europa. Ook buiten de stadsmuren staan een aantal belangrijke gebouwen, zoals de 12de-eeuwse Basílica de San Vicente. Dit is de voornaamste romaanse kerk van Ávila. Het hoofdportaal is versierd met prachtig beeldhouwwerk. Binnen ziet u de 12de-eeuwse sarcofaag waarin drie martelaren rusten. Ze zijn van de H. Vincentius en zijn zusters, die in de 4de eeuw door de Romeinen werden vermoord.

Segovia

Segovia is één van de mooiste vestingsteden van Spanje. Het Romeinse aquaduct verbindt de benedenstad met de historische bovenstad. Hier staan de twee andere belangrijke monumenten, de kathedraal en het Alcázar.

In het uiterste westen van de stad ligt het Alcázar, dat eruit ziet als een sprookjeskasteel. Het is gebouwd in de 13de eeuw en werd na een brand in 1862 in neogotische stijl herbouwd. Het kasteel herbergt een wapenmuseum en een aantal rijkversierde vertrekken. Vanaf het donjon heeft u een schitterend uitzicht over de stad en omgeving. Midden in de stad staat de Catedral de Santa María. De kathedraal dateert van 1525 en werd pas ingewijd in 1618. De goudkleurige kathedraal ziet er indrukwekkend uit met haar toren, koepel, spitsen en luchtbogen. De bouwstijl is gotisch met renaissancistische invloeden. De kathedraal heeft onder meer een kloostergang en een museum. Een belangrijk kunstwerk bevindt zich in de eerste kapel rechts. Hier staat het retabel met de Graflegging van Juan de Juní uit de 16de eeuw. In de kapittelzaal zijn 17de-eeuwse wandtapijten te zien. Ten oosten van de kathedraal ligt het Acueducto Romano, het grootste Romeinse bouwwerk van Spanje. Het aquaduct is gebouwd in de 1ste eeuw n.Chr. en was tot eind 19de eeuw in gebruik. Het heeft een lengte van 728 m en een hoogte van 28 m op het hoogste punt boven de grond. Een groot deel van het aquaduct heeft twee verdiepingen, met in totaal 158 bogen.

De keuken van Castilië-León

In Castilië-León wordt de keuken gekenmerkt door de talrijke stoofschotels en vlees. Het vlees wordt vaak in geroosterde vorm geserveerd, vooral lamsvlees en varkensvlees. Er worden ook veel groenten gebruikt, vooral bonen, kikkererwten en linzen. In de regio worden ook verschillende kazen geproduceerd. Castilië-León staat ook bekend om zijn goede wijnen.

Een bekend voorgerecht is sopa castellana (zoute knoflooksoep met eierdooiers en ham). Een klassiek hoofdgerecht uit Castilië-León is cachelada leonesa (aardappels met chorizo en diverse groenten). Ook populair is olla podrida (stoofschotel van varkensvlees en bonen). Een andere specialiteit van de regio is cochinillo asado (geroosterd speenvarken).

Castilië-León heeft 26 producten met de aanduiding DO (Denominacíon de Origen). Dit zijn verschillende soorten vlees, gedroogde groenten, kaas en wijn. De aanduiding DO garandeert de herkomst en kwaliteit van een product.

Castilië-León staat bekend om zijn kazen. Uit Burgos komt de queso de Burgos, de bekende verse kaas van schapenmelk. Er zijn ook twee kazen met de aanduiding DO. De valdeón is een blauwe vette kaas van zuivere koeienmelk of gemengd met schapen- of geitenmelk. De zamorano is een kaas die uitsluitend wordt gemaakt van lokale schapenmelk.

Klimaat

Castilië-León ligt op het noordelijke gedeelte van de Meseta, de Spaanse hoogvlakte. Deze ligt op circa 900 m hoogte en zorgt deels voor een extreem klimaat. De regio heeft een continentaal mediterraan klimaat. De zomers zijn er kort, heet en droog. De nachten zijn relatief koel. De winters zijn lang en koud. De kenmerken van het landklimaat zijn vooral te merken in de bergen, waar de winters langer en kouder zijn. Niet zelden zijn de bergen tot diep in het voorjaar met sneeuw bedekt. Extreem lage temperaturen drukken het jaargemiddelde. De steden Ávila en Soria zijn de koudste steden van Spanje. Regen is schaars, gemiddeld valt er 475 mm neerslag per jaar. De gemiddelde maximumtemperatuur is in de winter 14 graden en in de zomer 36 graden.

Fiestas in Castilië-León

Bijna elke dag van het jaar is er wel ergens in Castilië-León een fiesta aan de gang. Een fiesta wordt doorgaans gehouden ter gelegenheid van de H. Maagd of de naamdag van een patroonheilige. Het begint met een kerkdienst of een processie. Vervolgens mondt een fiesta uit in een folkloristisch gebeuren, waarvan volksdansen, optochten, een voorouderlijke rite en dergelijke deel van uitmaken.

Fiesta de Santa Águeda
De Fiesta de Santa Águeda heeft zijn oorsprong in de 11de eeuw. Een groep vrouwen ging naar het Alcázar in Segovia om een einde te maken aan de Moorse bezetting. Ze begonnen bij het kasteel te dansen en de Moorse soldaten voegden zich bij hen. Segoviaanse mannen maakten hier gebruik van en beëindigden de belegering. De leider van de vrouwen werd gearresteerd en haar borsten werden afgesneden. Hiermee onderging zij het zelfde lot als de H. Agatha, die leefde in de 3de eeuw n.Chr. Sindsdien wordt deze gebeurtenis elk jaar herdacht in een kleurrijk feest.

Het feest wordt gehouden op de zondag op of na 5 februari. Dit is de naamdag van de H. Agatha, de patroonheilige van getrouwde vrouwen. Alles vindt plaats in Zamarramala, een wijk in Segovia. Alleen getrouwde vrouwen en weduwen nemen actief deel aan de festiviteiten van de H. Agatha. Twee vrouwen, gekleed in klederdracht, worden benoemd tot burgemeester. Gedurende de dag vinden er allerlei activiteiten plaats waarbij vrouwen de baas zijn. Er is een processie met het beeld van de H. Agatha en er wordt een mis gevierd. Als het feest bijna ten einde is verbranden de vrouwelijke burgemeesters de pop van een man. De dag eindigt culinaire proeverijen, dans en muziek.

Vervoer

Castilië-León heeft vier regionale luchthavens: León, Burgos, Valladolid en Salamanca. Vanuit Nederland zijn er geen rechtstreekse vluchten naar deze luchthavens. Voor internationaal vliegverkeer is de luchthaven van Madrid de beste bestemming. Vanuit Madrid rijdt er een AVE-hogesnelheidstrein via Segovia naar Valladolid. Treinen van de RENFE rijden van Madrid naar Burgos. Er rijden ook treinen van Madrid via Ávila naar Salamanca. Ook León is met de trein te bereiken, vanaf Madrid via Valladolid.

De regio beschikt ook over een goede busverbinding. De volgende plaatsen hebben (anno 2018) een busstation: León, Burgos, Valladolid, Salamanca, Ávila en Segovia. Al deze plaatsen zijn ook met een busverbinding vanuit Madrid te bereiken.

De auto is het meest praktische vervoermiddel. Alle grote steden zijn met snelwegen te bereiken. Vanuit Valladolid loopt er een snelweg naar Madrid en vanuit Salamanca een snelweg naar Portugal. Castilië-León heeft ook goede verbindingen met andere regio's, zoals Galicie, Cantabrie, Castilië-La Mancha en Extremadura. De overige bestemmingen in de regio zijn te bereiken met hoofdwegen en secundaire wegen.

Lees verder

• Cantabrië, de regio met de mooiste stranden van Noord-Spanje
• Baskenland, de regio van kunst, cultuur en lekker eten
• La Rioja, de kleinste regio van het Spaanse vasteland
• Aragón, de authentieke en nog niet ontdekte regio van Spanje
• Extremadura, de meest afgelegen regio van Spanje