De Acht Zaligheden: Wintelre

Wintelre, in het Brabants uitgesproken als Wentersel, is een van de Acht Zaligheden. Dat zijn acht dorpen in de Noord-Brabantse streek De Kempen, waarvan de naam eindigt op –sel. Wintelre behoort tot de gemeente Eersel en had in 2012 een kleine 1900 inwoners. Wintelre is een hoofdzakelijk agrarisch dorp, enerzijds omgeven door fraaie natuurgebieden, anderzijds grenzend aan Eindhoven Airport.

• Geschiedenis
• Kerk
• Bezienswaardigheden
• Omgeving
• Gilde
• Dickens Festijn

Geschiedenis

In de omgeving van Wintelre, bij de Veldhovense gehuchten Zandoerle en Toterfout, zijn grafheuvels en urnenvelden te zien, die wijzen op bewoning tussen 1600 en 100 voor Christus. Na de Romeinse tijd was er weinig bewoning, tot de Franken kwamen, omstreeks 550 na Christus. In de 13de eeuw behoorde Wintelre bestuurlijk tot Eersel, daarna viel het enkele eeuwen onder de schepenbank van Oerle (nu gemeente Veldhoven), tot 1561. In 1815 werd de gemeente Vessem, Wintelre en Knegsel gesticht. Deze ging bij de gemeentelijke herindeling van 1997 op in de gemeente Eersel.

Kerk

Wintelre werd in 1570 een zelfstandige parochie, gewijd aan de heilige Willibrordus. Daarvoor was er een Mariakapel, die als kerk dienst deed. De Willibrorduskerk kwam in 1648 in handen van de protestanten. Die waren echter door hun kleine aantal niet in staat de kerk te onderhouden. De katholieken bouwden in 1672 een schuurkerk.
Toen de katholieken de kerk weer terugkregen was deze zo ver in verval geraakt, dat hij niet meer te redden viel. In 1822 werd een nieuwe kerk gebouwd, die in 1858 werd uitgebreid met een toren. Naast deze kerk werd in 1931 weer een nieuwe kerk gebouwd, de kerk uit 1822 werd gesloopt, maar de toren bleef behouden. De toren maakt nu deel uit van de nieuwe kerk. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog werd de kerk ernstig beschadigd.

Bezienswaardigheden

• Bij de kerk staat de pastorie, die oorspronkelijk stamt uit 1822, maar sindsdien wel aangepast is.
• In de Kerkstraat staat een Schoolhuis uit het begin van de negentiende eeuw. Tijdens de 10-daagse veldtocht in 1831 hebben hier nog Noord Nederlandse soldaten ingekwartierd gezeten.
• Aan de Willibrordusstraat en op het Kekkeneind staan diverse fraaie langgevelboerderijen. Een daarvan, aan het Kekkeneind, werd op 20 mei 2014 door een grote brand verwoest.

Omgeving

De omgeving van Wintelre is uitermate geschikt voor een wandeling of fietstocht. De aantasting van het boerenland door ruilverkavelingen is op diverse plaatsen beperkt gebleven, waardoor er nog het oude kleinschalige akker- en weidelandschap te zien is. Ten zuiden van het dorp ligt het natuurreservaat Groot- en Kleinmeer, twee vennen met een bijzondere fauna, gelegen in een bosgebied van meer dan 500 ha. Iets verder weg, ten noorden en ten westen van het dorp, zijn de Oirschotse Heide en de Straatse Heide te vinden. De Bruggenrijt is een aardig beekje, dat ten oosten van Wintelre stroomt.

Gilde

Wintelre heeft een van de oudste gilden van Noord-Brabant. Op het vaandel staat als oprichtingsjaar 1320 vermeld. Toen zou hertogin Johanna van Brabant de bevolking toestemming hebben gegeven om een schutterij op te richten voor het beschermen en onderhouden van de Mariakapel. Deze kapel deed toen ook dienst als dorpskerkje. Het gilde heette toen “Broederschap van Onze Lieve Vrouw”. Tegen het eind van de zestiende eeuw, toen Wintelre een eigen parochiekerk kreeg die aan St. Willibrordus was toegewijd, veranderde de naam van het gilde langzaam in “Sint Willibrordusgilde”. In de jaren ’80 van de vorige eeuw veranderde de naam in “Gilde van Onze Lieve Vrouw en de Heilige Willibrordus”.

Dickens Festijn

In het tweede weekeinde van december wordt in Wintelre om de twee jaar het Dickens Festijn georganiseerd. Het centrum van het dorp wordt dan ingericht in de sfeer van omstreeks 1850, de tijd van Charles Dickens. Vele acteurs en figuranten beelden het werk van Dickens uit, terwijl er ook allerlei muziek en theater voorstellingen zijn. Ook zijn er allerlei kraampjes waar onder andere eten en drinken van die tijd te verkrijgen is.

Lees verder

• De Acht Zaligheden: Duizel
• De Acht Zaligheden: Eersel
• De Acht Zaligheden: Knegsel
• De Acht Zaligheden: Steensel
• De Acht Zaligheden: Netersel