De Acht Zaligheden: Reusel

Reusel is een van de Acht Zaligheden, acht dorpen in de Noord-Brabantse streek De Kempen waarvan de naam op -sel eindigt. Reusel behoort samen met Hooge Mierde, Lage Mierde en Hulsel tot de gemeente Reusel-De Mierden. Reusel telt ongeveer 8400 inwoners. Het is een voornamelijk agrarisch dorp, hoewel het op voorzieningen- en uitgaansniveau een kernfunctie vervult in de regio. Eind 18de en begin 19de eeuw floreerde er de sigarenindustrie.

• Geschiedenis
• Smokkel
• Bezienswaardigheden
• Omgeving

Geschiedenis

Reusel was vermoedelijk in de 7de eeuw al een dorpje. De bebouwing was toen verspreid, met als voornaamste kernen het huidige centrum en het gehucht Lensheuvel, tegenwoordig ook onderdeel van Reusel dorp. Uit opgravingen is gebleken dat er in Reusel een Romaanse kerk heeft gestaan. Deze wordt ook vermeld in een document uit de 12de eeuw. Voordat deze kerk gebouwd werd heeft op de zelfde plek waarschijnlijk een houten kerkje gestaan, zo kan men concluderen uit de ligging van oude graven. In de kerk werd Maria vereerd. Er stond een beeld met Maria, gezeten op een troon met Jezus op haar schoot, een zgn. Zetel der Wijsheid. Rond 1600 kwam er een eind aan de Mariaverering en raakte het beeld in verval. De kerk was toen al geleidelijk aan verbouwd en vervangen door een Gotische kerk. Deze stond er al rond 1400 en bleef staan tot 1897. Waar de kerk stond is nu een busstation. Het dak en de bestrating daarvan verwijzen naar de vorm van de kerk.

Nieuwe kerk

Bestuurlijk viel Reusel onder de Abdij van Postel. De 80-jarige Oorlog liet Reusel niet onberoerd. In 1580 werd het dorp verwoest en bleef toen een tijdje onbewoond. De kerk kwam in 1648 in handen van de Hervormden. Er werd in 1672 een schuurkerk voor de katholieken gebouwd in Lensheuvel. Deze stortte in 1747 in en brandde af in 1795, het jaar dat de katholieken hun oude kerk weer terugkregen. Deze werd in 1897 gesloopt, nadat in 1895 een nieuwe kerk in neogotische stijl was gereedgekomen. De nieuwe kerk, en met name de toren, moest het ontgelden in 1944. Hij werd zwaar beschadigd door beschietingen van de Engelsen, die dachten dat er Duitsers in de toren zaten. Eind 19de eeuw werden ook een zusters- en een broedersklooster opgericht, die echter slechts iets meer dan een eeuw bleven bestaan.

Sigarenindustrie

Reusel was van oudsher een agrarisch dorp. Dat veranderde, toen in 1877 de eerste sigarenfabriek werd opgericht door Adrianus Willekens. Dat was het begin van een bloeiperiode voor de sigarenindustrie in Reusel. Bekende namen als Wintermans, Willem II en Karel I hadden er vestigingen. De fabriek van Karel I bestaat nog, maar is al jaren dicht.
De gemeente Reusel ging in 1997 bij de gemeentelijke herindeling samen met de gemeente Hooge en Lage Mierde op in de gemeente Reusel-De Mierden. Reusel bleef wel de hoofdplaats van deze gemeente.

Smokkel

Reusel ligt tegen de Belgische grens aan en is dus bijna automatisch het toneel geweest van smokkelpraktijken. Toen die grens in 1831 werd vastgesteld ontstond vrijwel direct een levendige handel in producten van Nederland naar België en vice versa. Het smokkelen begon uit armoede. Het was voor de bevolking in de buurt van de grens mooi meegenomen om producten die aan de andere kant goedkoper waren het land in te smokkelen. Het leverde wel de aparte situatie op van smokkelaars en douaniers die elkaar vaak kenden, ze kwamen immers uit het zelfde dorp. In de Eerste Wereldoorlog dichtten de Duitsers de grens tussen Nederland en België door middel van de IJzeren Draad, een versperring onder hoogspanning. Smokkelen werd moeilijker, maar vierde toch hoogtij door de grote behoefte aan voedsel in België. Na de Eerste Wereldoorlog kreeg de smokkel meer het karakter van volksvermaak. Hoofdzakelijk sterke drank en vee werd er toen gesmokkeld. Maar met de opkomst van het gemotoriseerd vervoer keerde de grimmigheid terug. Steeds meer gewapende bendes gingen zich met de smokkel bemoeien. Tot de grenzen binnen de EU in 1993 open gingen.
In Reusel, aan de Turnhoutseweg, ligt het Grenscafé, waarin een klein smokkelmuseum is gehuisvest.

Bezienswaardigheden

• De kerk, pastorie en begraafplaats vormen samen met het Deken van der Weepark een fraai geheel in het centrum van het dorp.
• Op de hoek van de Kerkstraat en de Lindestraat staat de Dorpsbron, een waterpomp.
• Aan de Buizerd staat een Mariakapel uit 1993, met daarin een Mariabeeld uit Scherpenheuvel, een Belgisch bedevaartoord.
• Aan de Burgemeester Willekenslaan is rond 1950 een veldkapel gebouwd als dank voor het feit dat alle Reuselse soldaten levend terugkwamen uit Indonesië.
• Een ondernemer bouwde in 1988 aan de Mierdseweg een Poolse kapel, met daarin een Zwarte Madonna.
• Reusel heeft een levendig uitgaansleven. Het fungeert als uitgaanscentrum voor de omliggende dorpen. Met name Reusel Kermis, elk jaar in september, trekt veel publiek.

Omgeving

De omgeving van Reusel bestaat voor het grootste deel uit landbouwgrond, met enkele percelen naaldbos daartussen. Er stromen diverse riviertjes en beekjes, zoals het riviertje de Reusel, de Belevense Loop, het Hoevens Loopje en de Rouwenbogtloop. Richting België zijn er enkele interessante natuurgebieden: de Reuselse Moeren, de Peelse Heide en de Grote Cirkel. In de Grote Cirkel bevindt zich het monument Stenen der Zaligheden, dat aandacht geeft aan het ontstaan van de benaming “Acht Zaligheden”. Het Beleven, een jong natuurgebied, ligt ten westen van Reusel.

Lees verder

• De Acht Zaligheden: Hulsel
• De Acht Zaligheden: Netersel
• De Acht Zaligheden: Duizel
• De Acht Zaligheden: Eersel
• De Acht Zaligheden: Knegsel