Phonsavan, Laos

De standaard Noord-Laosroute gaat van de Thaise grens met de boot naar Luang Prabang en dan via Vang Viang naar Vientiane. Wie een paar dagen tijd heeft voor een omweg, kan Phonsavan bezoeken; het slaperige hoofdstadje van Xieng Khouang provincie. Het kost een dag met de bus, maar dan heb je mogelijkheid om de mysterieuze Plain of Jars te bezoeken. Phonsavan zelf heeft een aantal bezienswaardigheden, maar met twee dagen heb je alles hier wel gezien.

• Plain of Jars
• Mulberries zijdeboerderij
• MAG-office
• Andere bezienswaardigheden
• Praktisch Phonsavan

Plain of Jars

De hoofdreden om naar Phonsavan te komen, is de Plain of Jars. Er zijn drie plaatsen open waar je de mysterieuze, soms manshoge potten kan bekijken. Xieng Khoung provincie is de meest gebombardeerde provincie van Laos, dus alleen deze drie sites zijn vrijgemaakt van achtergebleven oorlogsmateriaal.

Een waarschuwingsbord bij de ingang vertelt je dat de site slechts gedeeltelijk veilig is. Op de grond liggen tegels, gekleurd met wit en rood. Binnen twee witte tegeldelen is het 100% veilig; hier is al het oorlogsmateriaal boven en onder de grond verwijderd. Wie buiten het witte gebied stapt, komt in het rode gebied terecht. Hier is wel al het materiaal aan de oppervlakte verwijderd, maar zijn er waarschijnlijk nog bommen onder de grond. Het is dus meer dan verstandig om op de looppaden te blijven.

De geschiedenis van de potten is onbekend. Vroeg in de 20e eeuw werd al het eerste onderzoek verricht door de Franse Madeleine Colani, maar archeologen zijn nog steeds bezig met het classificeren van de potten. Er zijn duidelijke verschillen in grootte, vorm en bovenrand. De potten zijn gehouwen uit één stuk rots, meestal molasse (zandsteenachtig), maar ook graniet. Ze wegen tussen 600 en 1000 kilo met een uitschieter naar 6000 kilo. Soms zijn de deksels nog aanwezig. Het is onduidelijk waar de potten voor dienden, hoe oud ze zijn of wie ze gemaakt heeft. De leeftijd wordt op zo’n 2000 jaar geschat, maar dat is onzeker door het gebrek aan organisch materiaal waaraan ouderdom te meten is. De potten werden mogelijk gebruikt als voedselopslag, voor rijstwijnfermentatie of als grafkist.

Tijdens een bezoek betaal je entree per site. Site 1 heeft de meeste potten en de grootste pot. Met zo’n vijftien kilometer van de stad is deze site het eenvoudigst te bereiken. Site 2 en 3 liggen verder weg en worden vaak bezocht tijdens georganiseerde tours.

Mulberries zijdeboerderij

Schuin tegenover het interprovinciale busstation, ruim vijf kilometer buiten het centrum, ligt een zijdeboerderij. Hier worden lokale mensen getraind in zijdeproductie en -verwerking.

De boerderij verbouwt moerbeien (mulberries) als voedsel voor de zijdewormen. Afhankelijk van het seizoen, kun je verschillende activiteiten bekijken. De zijde wordt tot draad verwerkt, gekleurd, gedroogd en gesponnen. In het winkeltje kun je de eindproducten kopen, maar de prijzen zijn duidelijk voor buitenlanders.

De boerderij is open van maandag tot zaterdag van 8.00 tot 16.00 uur. Medewerkers geven een kleine tour met wat uitleg over het productieproces. Wie geluk heeft, kan zelf een poging wagen met spinnen of kleuren.

MAG-office

Midden in het centrum aan de hoofdstraat ligt het MAG-office. MAG staat voor Mines Advisory Group en is een van de organisaties die zich bezighoudt met het opruimen van oorlogsmateriaal, UXO genaamd (UneXploded Ordinance). Al in 1994 startten zij het eerste programma voor UXO verwijdering.

In het kantoor is een kleine expositie met meer informatie over de schaal van het probleem, wat MAG eraan doet en waar ze hun geld vandaan krijgen. De twee grootste problemen zijn spelende kinderen en armoede. Kinderen pakken de bommen op, omdat ze eruit zien als ballen en gaan ermee gooien. Armoede brengt mensen ertoe om het kruit uit de bommen te halen voor de jacht en het metaal te verkopen. Beide leiden tot ongewenste explosies met de dood of verminking tot gevolg.

MAG traint lokale mensen in het verwijderen van struikgewas, gebruik van een metaaldetector en herkenning van de UXO. Een derde van haar personeel is vrouw. In het kantoor kun je geld doneren en bij meer dan 10 dollar krijg je een T-shirt. Op aanvraag kun je de één uur durende documentaire “Bombies” bekijken. Bombies is de naam van de Lao voor UXO. De documentaire legt haarfijn uit wat het probleem is en schuwt schokkende beelden niet. Het kantoor is dagelijks geopend van 8.00 tot 20.00 uur.

Andere bezienswaardigheden

• Phonsavan heeft twee markten; voor verse en droge goederen. Wie op zoek is naar traditionele kledij of handwerk, kan echter beter de markt in Luang Prabang bezoeken.
• Op twee heuveltoppen buiten het centrum zijn het Lao War Memorial en het Vietnam-Lao Memorial.
• Het SOS Kinderdorp biedt ruimte aan 145 weeskinderen en een bezoek is mogelijk op weekdagen tussen 8.00 en 16.30 uur. Een donatie in de vorm van geld, boeken of andere goederen wordt op prijs gesteld.
• Een kilometer ten oosten van het centrum is een begraafplaats met een mix van animistische, boeddhistische, katholieke en Chinese grafstenen.
• Op georganiseerde tours worden verder gelegen bezienswaardigheden bezocht, zoals een oude Russische tank, een whiskey-dorp, een dorp waar het oorlogsmateriaal creatief hergebruikt is, de oude provinciehoofdstad, enz.

Praktisch Phonsavan

Phonsavan is ook bekend als Muang Pek en Xieng Khuang en wordt soms gespeld als Phonsavanh. Het stadje bestaat uit zes hoofdwegen. Allereerst is er de doorgaande weg waar het busstation, de droge markt en het MAG-kantoor aan liggen. Deze weg wordt op drie plaatsen doorsneden met wegen in noord-zuidrichting: weg 1 naar het toeristenbureau en de Plain of Jars en weg 2 en 3 voor zuidelijker Phonsavan. De resterende twee hoofdwegen liggen parallel aan de doorgaande weg en verbinden weg 2 en 3 met weg 1.

Verblijf

Bij het busstation word je aangeklampt door tuktukchauffeurs die je naar een guesthouse willen brengen. Ze zijn een beetje opdringerig, maar bieden aan je naar het centrum te brengen en hun aanbeveling te bekijken. Bevalt het niet, dan kun je altijd nog ergens anders heen gaan. De selectie is klein in Phonsavan, maar groeiende. Verwacht niet te veel van je kamer, want ze zijn allemaal basaal.

Eten en drinken

Aan de hoofdstraat zijn verschillende Lao eterijen, maar er komen langzaamaan meer westerse keuzes bij. Schuin tegenover het MAG-kantoor is Indisch restaurant Nisha, verbonden aan de gelijknamige restaurants in Vientiane en Luang Prabang. Vlak naast het MAG-kantoor is Craters. Hier wordt prima westers eten geserveerd tegen vergelijkbare prijzen als elders. Eten in het centrum heeft als gevolg dat kinderen bedelen om je kliekjes. Het is niet duidelijk of dit echte straatkinderen zijn of dat er andere motieven zijn. Hoe dan ook, het is verstandig om goed op je portemonnee te letten. Buiten de stad aan de doorgaande weg, tussen het busstation en hoofdweg 1 ligt restaurant Marina. Hier worden de beste frites van Laos geserveerd voor de beste prijs. De eigenaar spreekt goed Engels, want hij werkt voor MAG en deelt graag zijn bizarre verhalen.

Vervoer

Het stadje is niet groot, dus de meeste afstanden zijn prima te lopen. Voor de reis naar het busstation zijn tuktuks of jumbo’s te huur. Op verschillende plekken kun je brommers huren, maar fietsen zijn lastiger. Restaurant Craters heeft enkele te verhuren, wat ideaal is als je zelf site 1 van de Plain of Jars wilt bezoeken. Vervoer van en naar de stad gaat via het interprovinciale busstation. Er is één bus per dag vanuit Luang Prabang naar Phonsavan (8 uur). Vanuit Phonsavan zijn er meer opties, met name richting Vang Viang of Vientiane (6 of 8 uur). Phonsavan heeft een vliegveld, maar er zijn slechts enkele vluchten per week van en naar Vientiane.

Communicatie

Op de hoek van de doorgaande weg en hoofdweg 2 ligt een postkantoor. Voor een plattegrond van Phonsavan kun je het beste naar het toeristenbureau gaan aan hoofdweg 1. Hier kun je ook meer achtergrondinformatie krijgen in de vorm van brochures.

Lees verder

• Luang Prabang, Laos
• Met de boot in Laos
• Met de bus in Laos
• Vientiane, Laos
• Vang Viang, Laos