Wierdenroute Noord-Groningen: Baflo-Loppersum-Bedum-Winsum
Om zich te beschermen tegen te hoog wassend zeewater wierpen de bewoners van het noordelijk kustgebied, vóór de bedijking, woonheuvels op; wierden heten ze in Groningen, terpen in Friesland. Mede omdat ze een bewoningsgeschiedenis van vele eeuwen achter de rug hebben zijn ze cultuur-historisch van grote waarde en bezienswaardig. Dat alles geldt voor een groot aantal van die wieren/terpen (met alles wat er op staat en erbij hoort) in het noordelijk kustgebied. Aanbevelenswaardig om er via het rijden van een route een bezoek te brengen. In Groningen wordt dat dan dus een wierderoute. Bijvoorbeeld vanaf Winsum naar Baflo, via Tinallinge naar Middelstum en vandaar naar Loppersum. Terug naar Winsum leidt de route via Bedum en vervolgens naar Onderdendam.
Inhoud
Van Winsum via Baflo, Tinallinge naar Middelstum en Loppersum
Wie start in Winsum gaat in noordelijke richting naar
Baflo-Rasquert. De weg in noordelijke richting gaat vandaar naar Warffum en zo verder. Op die manier wordt de rij wierdendorpen gevolgd die eeuwen geleden ontstaan is op de oostelijke oeverwal van de voormalige uitmonding van de Hunze in zee. Hoewel Warffum zeer zeker de moeite waard is voor de toerist/recreant - alleen al vanwege het openluchtmuseum Het Hoogeland – gaan we toch vanaf Baflo in oostelijke richting via Tinallinge naar Middelstum in de gemeente
Loppersum.
Tinallinge; Middelstum
Tinallinge is een wierdedorp waarvan de oude structuur mooi bewaard is gebleven. Vergeet bij een wandeling vooral niet de ossengang, met gedichten van de Toalroute. Middelstum heeft een beschermd dorpsgezicht. De oude wierdestructuur (radiair), met de grote Hippolytuskerk in het midden, is goed bewaard gebleven. Bovendien is er het nodige overgebleven dat herinnert aan maar liefst drie borgen: Mentheda (nu een prachtige villa in het centrum), Asinga (waarvan de poort nog bestaat en goed gerestaureerd is) en Ewsum (waarvan de geschutskoepel te zien is).
Van Hunsingo naar Fivelingo
Als we van Middelstum naar Loppersum gaan steken we als het ware over van het gebied dat gevormd is door de Hunze (Hunsingo) naar het gebied van de voormalige rivier de Fivel (met ooit een brede uitmonding naar zee tussen Uithuizermeeden en Spijk). We gaan dus naar Fivelingo. We passeren dan meteen de Eemshaveweg, die voor een deel door het grensgebied van Hunsingo en Fivelingo leidt. We gaan ‘achterlangs’ via de wierdedorpen Huizinge en Westeremden naar Loppersum. Beide hebben een historische kerk op de top. In Westeremden is de gerestaureerde pastorieboerderij, de Weem, het onderkomen van de bekende fijnschilder Helmantel.
Loppersum
Het dorp, ooit gelegen op de oever van Fivel, was eens een belangrijke handelsplaats. Nu is het een mooi, beetje deftig wierdedorp. Dat deftige dankt het aan de vele mooie villa’s die er ooit gebouwd en goed bewaard gebleven zijn (met name in de buurt tussen het station en het oude centrum op de wierde).
Stedum
Middelstum en Loppersum hebben indrukwekkende dorpskerken (zie ook het interieur), maar het volgende wierdedorp op onze tocht, Stedum, heeft ook niet te klagen. Het gebouw, met water eromheen, staat in de bovenste ‘ring’ van de radiaire wierdenvorm, Een van de bezienswaardigheden is de graftombe van de landjonker Adriaan Clant 1599-1665), die op de borg Nittersum in Stedum woonde en bij de vrede van Münster (1648) tussen de Republiek en Spanje aanwezig was namens Stad en Lande (de provincie Groningen zouden we tegenwoordig zeggen)
Via Bedum terug naar Winsum
Bedum is geen wierdedorp. Het ontstaan hangt samen met de marteldood van de heilige Walfridus, waardoor de plaats een bedevaartsoord werd. De historische hervormde kerk in het centrum draagt zijn naam. Het bekendste onderdeel van het monument is de toren die scheef staat – schever dan die van Pisa, volgens ingewijden.
Van Bedum kunnen we via de Thedemastraat naar de Wolddijk. De dijk is een van de oudste dijken van de provincie. De route gaat verder via
Westerdijkshorn (een horn=hoek in de dijk). Daar staat, opmerkelijk genoeg, wel een toren maar geen kerk.
Via Onderdendam komen we weer terug bij het beginpunt:
Winsum.
Lees verder