Tien boeken over Rome

Rome - de Eeuwige Stad. Jaarlijks bezoeken miljoenen toeristen de grote trekpleisters van de stad die ooit het centrum van de wereld vormde: het Colosseum, de Trevifontein, het Vaticaan, het Forum Romanum en zo veel andere meesterwerken staan klaar om ontdekt te worden. Men moet echter niet per se naar Rome afreizen om van de schitterende atmosfeer te kunnen genieten, ook goede literatuur kan een lezer doen wegdromen of terugdenken aan de sfeer van een deugddoende citytrip. Dan Brown, Harry Mulisch, Ross King, Robert Hughes en anderen ... deze tien boeken over Rome zijn absoluut de moeite waard!

Inhoudsopgave

• Dan Brown - Het Bernini Mysterie
• Robert Harris - Imperium
• Harry Mulisch - De ontdekking van de hemel
• Henry Sienkiewicz - Quo vadis?
• Patrick Lateur - Alle schrijvers leiden naar Rome
• Saskia Balmaekers - Ciao Tutti. Rome
• Robert Hughes - De zeven levens van Rome. Een cultuurgeschiedenis van de Eeuwige Stad
• Ross King - De hemel van de paus. Michelangelo en de Sixtijnse Kapel
• Luc Verhuyck - SPQR
• Tom Zwaenepoel - Kleine encyclopedie van het Vaticaan. Van apotheek tot Zwitserse garde

Dan Brown - Het Bernini Mysterie

Voor liefhebbers van spanning is het in 2000 verschenen Angels and Demons, vertaald als Het Bernini Mysterie, een echte aanrader. Het tweede boek van de Amerikaanse successchrijver Dan Brown (1964) kende in de periode meteen na uitgave, net als zijn voorganger Het Juvenalisdilemma, een vrij bescheiden succes. Pas na zijn internationale doorbraak met De Da Vincicode kregen ook beide voorgangers meer aandacht. Nu is het wellicht een van de bekendste boeken over Rome.

Het hoofdpersonage, professor in de kunstgeschiedenis Robert Langdon, wordt door de diensten van het Vaticaan opgeroepen om naar Rome te komen. De hoogste gezagsdragers in deze ministaat ontvingen namelijk dreigementen van een mysterieuze groep met de naam Illuminati. Op de koop toe verdwenen vier kardinalen; en dan nog de grootste kanshebbers om de net overleden paus op te volgen. De lezer wordt meegesleept in een ware rollercoaster van spanning, overgoten met heel wat achtergrondinformatie over het Vaticaan en andere illustere plekken in Rome. Uiteraard spelen de werken van de grootmeester uit de barok, Gian Lorenzo Bernini, een cruciale rol.

Het boek werd ook verfilmd, met Tom Hanks in de hoofdrol van professor Robert Langdon. Opvallend feit: het Vaticaan weigerde resoluut alle medewerking. De oogverblindende beelden van kerken uit Rome en Vaticaanstad zijn dan ook allemaal getrukeerd. De filmcrew maakte hierbij wel enkele foutjes. Zo is op de filmaffiche het Sint-Pietersplein te zien. Het Apostolisch Paleis, de woonplaats van de paus - uitgezonderd paus Franciscus, die in het Casa Santa Marta bleef wonen - staat hierbij niet enkel rechts van het plein, maar is er foutief ook links in gefotoshopt!

Robert Harris - Imperium

Imperium is het eerste boek uit de trilogie over Cicero van de Engelse auteur Robert Harris. Het in 2006 verschenen boek kreeg ondertussen een vervolg in Lustrum en werd in 2015 afgesloten met Dictator. Net als Quo Vadis? speelt Imperium zich in de klassieke oudheid af. De lezer volgt het leven van een van de interessantste en welbespraaktste Romeinen: Marcus Tullius Cicero (106-43 v.C.). Cicero's familie behoorde niet tot de absolute toplaag van de adel, maar Cicero wist zich als homo novus op te werken tot het hoogste ambt van consul. Zijn politieke invloed in Rome was zeer groot. De historische setting van het boek - de laatste stuiptrekkingen van de Republiek onder Caesar en Pompeius en later Marcus Antonius en Augustus - doen de cultuurliefhebber alvast likkebaarden. Een echte aanrader voor liefhebbers van historisch correcte thrillers!

Harry Mulisch - De ontdekking van de hemel

In 2005 viel De ontdekking van de hemel van de Nederlandse succesauteur Harry Mulisch nog nipt buiten de lijst van minst uitgelezen boeken. Het boek is met meer dan 900 bladzijden dan ook een hele turf ... maar het is meer dan de moeite waard! Het boek bevat alles wat een gecultiveerd lezer zich kan wensen: kunstgeschiedenis en architectuur, filosofie en theologie, vriendschap en verraad, spanning en avontuur ... Voeg hierbij de verbluffende schrijfstijl van Harry Mulisch, niet voor niets een van de Grote Drie, en het verhaal begint te wervelen.

Rome speelt een cruciale rol in het verhaal. De lezer zal nooit nog het Pantheon, de Sint-Jan-in-Lateranen, de Boog van Titus en heel wat andere historische bezienswaardigheden op dezelfde manier bekijken. De ontdekking van de hemel is ook een fantastisch boek om in Rome te lezen, met een fris glas wijn op een terrasje in Trastevere.

Henry Sienkiewicz - Quo vadis?

Een al bijna even dikke roman als de voorgaande is Quo vadis? van de Poolse Nobelprijswinnaar Henry Sienkiewicz. Het boek verscheen in 1895, maar wordt ook nu nog gelezen. Al is het vuistdik, het verveelt nooit. De lezer volgt het leven van een Romeinse nobelman en een jonge, knappe christelijke vrouw (in de eerste eeuwen waren het vaak de vrouwen die de motor van de prediking vormden) ten tijde van Nero. Wanneer deze keizer na de grote brand van Rome de christenen de schuld in de schoenen schuift, ontspint er zich een spannend liefdesdrama.

De titel van het boek verwijst trouwens naar een oude christelijke legende over de vervolgingen van de keizer Nero (rond 64). Petrus vluchtte de stad uit, maar kwam op de Via Appia Jezus tegen. Petrus vroeg hem: "Quo vadis, Domine?" (Waar gaat u naartoe, Heer?) Jezus antwoordde: "Naar Rome, om opnieuw gekruisigd te worden." Daarop begreep Petrus dat het zijn lot was om voor zijn geloof te lijden en te sterven. Op de plaats waar deze legende zich zou afgespeeld hebben staat nu het kleine kerkje 'Quo Vadis', aan het begin van de Via Appia.

Patrick Lateur - Alle schrijvers leiden naar Rome

Iedereen kent natuurlijk de uitspraak 'Alle wegen leiden naar Rome', welke het uitzonderlijke belang van het Romeinse wegennet aangeeft. Patrick Lateur verzamelt in zijn bundel Alle schrijvers leiden naar Rome de mooiste verhalen, teksten en gedichten over deze prachtige stad. Telkens voorziet hij ze van een korte inleiding. Lateur beperkt zich gelukkig niet tot allang platgetreden paden. Naast teksten over de grote en bekende monumenten als Colosseum en Vaticaan, weet hij vaak de lezer te verrassen met een onbekend pareltje. De bundel telt dan ook een grote verscheidenheid aan teksten: er zijn teksten uit de oudheid zelf, zoals Ovidius en Hadrianus, uit latere periodes, zoals Goethe, maar ook uit de hedendaagse tijd, denk aan Bertus Aafjes. Het boek is ook nog voorzien van oude foto's die een idyllisch beeld van de stad oproepen.

Saskia Balmaekers - Ciao Tutti. Rome

Op de bekende website van Ciao Tutti is allerlei leuke informatie over Italië terug te vinden. In 2013 bracht Saskia Balmaekers een boek over Rome uit, met heel wat mooie weetjes, foto's en achtergrondinformatie. Per wijk worden leuke adresjes voor een drankje of hele maaltijd gegeven; de mooiste fonteinen en uitzichten komen aan bod; tips voor filmliefhebbers worden gegeven. Af en toe volgt wat historische informatie over een beroemd gebouw of beeldhouwwerk. De doorgewinterde Romekenner blijft misschien wat op zijn honger zitten, maar als inleidend werk over de mooiste der steden is het meer dan de moeite waard.

Robert Hughes - De zeven levens van Rome. Een cultuurgeschiedenis van de Eeuwige Stad

De Australiër Robert Hughes schreef metDe zeven levens van Rome het absolute standaardwerk over de culturele ontwikkeling van de stad. Het grote voordeel: dit boek vraagt geen voorkennis. Hughes gaat mooi chronologisch te werk. Vanaf de stichting van de stad tot in de twintigste eeuw beschrijft hij de grote bouwwerken, beelden, fresco's en andere kunstvormen. Het is dus niet nodig om vooraf al enige achtergrondinformatie te hebben, alles wordt bondig uitgelegd. Het boek kan als zeer degelijke, uitgewerkte inleiding tot Rome gebruikt worden, maar zelfs doorgewinterde historici kunnen er nog heel wat uit bijleren. Af en toe is het wel ietwat langdradig, specifiek naar het einde toe. Uiteraard is dit ook de voorkeur van de lezer: wie zich niet interesseert voor contemporaine kunst, zal de beschrijvingen van moderne installaties niet kunnen smaken.

Ross King - De hemel van de paus. Michelangelo en de Sixtijnse Kapel

Het ultieme genie uit de renaissance en barok is uiteraard Michelangelo Buonarroti (1475-1564). Al groeide hij op in de buurt van Firenze, en maakte hij daar ook zijn eerste grote meesterwerken, toch blijft de meester het sterkst met Rome verbonden. In Rome vindt men schitterende beelden van zijn hand: de Pièta in de Sint-Pietersbasiliek en de Mozes in de San Pietro in Vincoli. Hij liet er ook drie immense architecturale prestaties optekenen: de koepel van de Sint-Pieter, de Santa Maria degli Angeli e dei Martiri in de gigantische thermen van Diocletianus en het Piazza del Campidoglio op het Capitool. Maar natuurlijk zijn Rome en Michelangelo op de eerste plaats met elkaar verbonden door de Sixtijnse kapel.

Volledig afgewerkt in 1481, onder paus Sixtus IV naar wie de kapel ook vernoemd werd, werden de muren beschilderd door enkele van de grootste kunstenaars van hun tijd (Botticelli, Perugino en anderen). Het plafond was echter zeer sober: een blauwe achtergrond met gouden sterren. De praalzieke paus Julius II trok de grootste kunstenaar van zijn tijd aan - al stond Michelangelo niet echt bekend als schilder, en wenste hij zichzelf zo ook niet te presenteren - om het plafond van fresco's te voorzien. Van 1508 tot 1512 verwoestte Michelangelo zijn rug en nek om dit huzarenstukje tot een goed einde te brengen en het plafond met scènes uit het Oude Testament te voorzien. Dertig jaar later mocht hij nog eens opdraven om ook de altaarwand te beschilderen, ditmaal met het Laatste Oordeel. Al is De hemel van de paus van de Canadese kunstkenner Ross King non-fictie, het boek leest als een spannende roman. Je zal nooit meer de Sixtijnse kapel op dezelfde manier bekijken.

Luc Verhuyck - SPQR

Senatus et Populus Que Romanus: de Senaat en het Volk van Rome - deze spreuk stond op de banieren van de Romeinse legioenen en verbeeldde de, soms erg gespannen, band tussen de Senaat en de rest van het Romeinse volk. Ook op bouwwerken als triomfbogen vindt men deze afkorting vaak terug. In de moderne tijd besloot het Romeinse stadsbestuur om de letters opnieuw te gebruiken. Zo is elk riooldeksel in de stad gesierd met SPQR.

SPQR van Luc Verhuyck is een reisgids, maar geen gewone reisgids zoals Capitoolreisgidsen of ANWB-gidsen. Verhuyck geeft informatie, anekdotes en praktische info bij zowat elke bekend en minder bekend monument in Rome en omgeving. Als er ook maar de kleinste bezienswaardigheid in een kerkje of pleintje te bezichtigen valt, wordt het in deze gids vermeld. De ideale reisgids voor een cultuurreis naar Rome.

Tom Zwaenepoel - Kleine encyclopedie van het Vaticaan. Van apotheek tot Zwitserse garde

Wie aan Rome denkt, denkt uiteraard ook meteen aan Vaticaanstad. Officieel het kleinste onafhankelijke land ter wereld, maar in de feiten uiteraard onlosmakelijk met Rome verbonden. Tom Zwaenepoel, Belgisch kenner van de katholieke Kerk en Vaticaanstad, schreef een uiterst onderhoudend boek. Laat de titel 'encyclopedie' niet misleiden, het boek leest erg vlot en is doorspekt met allerlei leuke feitjes. Wist u dat paus Johannes Paulus II ooit een zwembad liet aanleggen in het pauselijke buitenverblijf Castel Gandolfo?

Overigens verscheen in 2014 een schitterende speciale editie van het tijdschrift Elsevier over het Vaticaan: Het Vaticaan. Religeuze grootmacht in een ministaat. Met tal van meesterlijke foto's en kaartmateriaal geeft het inzicht in de complexe maar o zo interessante werking van het kleinste land ter wereld. Een leuk boekje om op het vliegtuig naar Rome te doorbladeren.

Lees verder

• Tien vakantieboeken voor een reis naar Italië
• Wandelen of fietsen op de Via Appia te Rome
• Vaticaanstad bezoeken - Musea, kerken en tuinen
• De paus ontmoeten in Vaticaanstad: audiënties en het angelus
• Tivoli (Rome): Villa Adriana, Villa Gregoriana, Villa d'Este