Navarra, de Spaanse regio van cultuur en traditie

In Navarra begint de beroemde pelgrimsroute naar Santiago de Compostela. Op veel plaatsen zijn de herinneringen aan deze route levend gehouden. Dit is te zien in de kathedraal van Pamplona, de kerken van Estella en het klooster van Roncesvalles. Navarra was het decor van grote gebeurtenissen, zoals de Slag bij Roncesvalles tegen het leger van Karel de Grote. De historische stad Olite bestaat al sinds de Romeinse tijd, maar was belangrijk in de middeleeuwen toen Navarra een koninkrijk was. Navarra is echter vooral beroemd vanwege het festival Sanfermines, waarbij stieren dwars door de stad Pamplona rennen.

Navarra

• Algemeen
• Geschiedenis
• Toplocaties
• Eten en drinken
• Klimaat
• Het stierenvechten
• Sportactiviteiten
• Vervoer

Algemeen

Navarra heeft een oppervlakte van 10.391 km² en heeft bijna 641.000 inwoners (2016). De hoofdstad is Pamplona met bijna 196.000 inwoners (2016). Navarra grenst in het noorden aan Frankrijk en in het westen aan de regio Baskenland. Het zuiden grenst aan de regio La Rioja en het oosten aan de regio Aragón.

Navarra wordt voor een deel door Basken bewoond (Nafarroa is de Baskische spelling). Vooral het noorden van de regio kent een sterk Baskisch karakter, met het Baskisch als officiële taal. In de gebieden ten zuiden van Pamplona is de Baskische invloed minder groot.

Navarra is een klein, dunbevolkt gebied, maar met een grote geografische diversiteit. Dit varieert van de besneeuwde bergtoppen in de Pyreneeën tot de groene vlakte rond Pamplona en het dorre landschap in het zuiden.

Geschiedenis

De vroegste periode

In Navarra wonen al zeker 40.000 jaar mensen. De eerste bewoners waren de Basken, een volk waarvan de oorsprong niet bekend is. Het is mogelijk dat ze afstammen van de eerste bewoners van Iberië (de Cro-Magnonmens). Rond 1200 v.Chr. werd de regio bewoond door een volgende groep immigranten, namelijk de Kelten uit Midden-Europa. In de eeuwen erna ontstond een bevolking van gemengd Iberische-Keltische herkomst, ook wel aangeduid als de Keltiberiërs.

In de 1ste eeuw v.Chr. werd Navarra veroverd door de Romeinen. Er verrezen fraaie steden, waar de Romeinse cultuur haar intrede deed. De stad Olite, later het verblijf van de vorsten van Navarra, heeft nog steeds een Romeinse stadsmuur. In 75 v.Chr. stichtte de Romeinse veldheer Pompeius de stad Pompaelo (Pamplona). Later werd Pamplona de hoofdstad van het koninkrijk Navarra. In het begin van de 5de eeuw n.Chr. begon het verval van het Romeinse Rijk. Navarra kwam, net als bijna heel Spanje, onder heerschappij van de Visigoten te staan.

In 711 werd het verzwakte Visigotische koninkrijk veroverd door de Moren en in 714 wisten zij bijna heel Navarra te bezetten. In 722 ontwikkelden zich christelijke enclaves in het noorden die begonnen met de herovering (reconquista) van Spanje. De christenen breidden hun grondgebied naar het zuiden uit, vaak met steun van Frankische troepen. De Frankische troepen van Karel de Grote verdreven de Moren in 750 uit een groot deel van Navarra. Het zuiden werd pas in het begin van de 12de eeuw door christelijke troepen bevrijd. Toen Karel de Moren uit Navarra verdreef zou hij opdracht hebben gegeven om de stadsmuren van Pamplona te slopen. De Navarrezen beschouwden dit als een aanval op hun onafhankelijkheid en zij namen wraak in 778. In dat jaar brak Karel de Grote een aanval af op het door de Moren bezette Zaragoza. De achterhoede van zijn leger werd door de Navarrezen verslagen in de beroemde Slag bij Roncesvalles. Zij brachten de Franken grote verliezen toe, waarbij ook de Bretonse legeraanvoerder Roland sneuvelde. Dit feit is later opgeblazen tot een epos, het Roelandslied. De slag bij Roncesvalles liet zien dat Navarra geen Frankische overheersing duldde in dit deel van de Pyreneeën.

Navarra beleefde zijn hoogtijdagen in de 11de eeuw. Het werd in 905 een onafhankelijk christelijk koninkrijk onder Sancho I. Sancho III de Grote maakte zich door huwelijk en vererving meester van het koninkrijk Aragón (1005) en het graafschap Castilië (1028). Na zijn dood in 1035 viel het rijk weer uiteen, zijn opvolgers konden het niet handhaven. Castilië verenigde zich in 1035 met León. Aragón was sterk genoeg om op eigen benen te staan en de dagen van Navarra leken geteld. De Fransen eisten het gebied op en het werd in 1234 toegewezen aan het huis Champagne, zonder verlies van de onafhankelijkheid. Het Franse koninklijke gezag in Navarra was echter zwak en talrijke dynastieën vochten om de kroon. Ferdinand II van Aragón profiteerde van de verdeeldheid en maakte zich in 1512 meester van het zuidelijke deel van Navarra. Hiermee ging Navarra definitief op in de Spaanse geschiedenis. Het behield wel de status van een afzonderlijk koninkrijk, met een grote autonomie en apart recht. Het noordelijke deel van Navarra, boven de Pyreneeën, bleef een zelfstandig koninkrijk dat later met Frankrijk zou worden verenigd.

De moderne tijd

Eeuwenlang behield Navarra zijn bijzondere status, maar deze werd in 1700 ter discussie gesteld. In dat jaar stierf de Habsburger Karel II zonder erfopvolger. In de daarop volgende Spaanse Successieoorlog (1702-1714) gaven Castilië, Baskenland en Navarra hun steun aan Filips V (uit de Franse Bourbondynastie). Catalonië, Aragón en Valencia steunden de aartshertog Karel van Oostenrijk, die beloofde dat hij hun traditionele rechten zou herstellen. Filips V kwam als winnaar uit de strijd. Hij riep in 1715 Spanje uit tot één staat en schafte de privileges van bijna alle regio's af. Baskenland en Navarra mochten vanwege hun trouw hun rechten behouden.

In het begin van de 19de eeuw onderging Navarra een grote verandering. Toen Ferdinand VII in 1833 stierf, ontstond er een meningsverschil over zijn opvolger: zijn broer Don Carlos of zijn dochter Isabella. Carlos was voorstander van het absolutisme en decentralisatie, en Isabella stond het liberalisme voor. Dit alles was het begin van de Eerste Carlistenoorlog (1833-1839). De Carlisten kregen vooral steun van Baskenland en Navarra, waar veel verzet tegen de centralisatie van de staat bestond. De Carlisten werden echter verslagen en Navarra werd een provincie, met een beperkte autonomie.

In 1936, nadat links de verkiezingen had gewonnen, kwam het leger in opstand en begon de Spaans Burgeroorlog (1936-1939). Door de invloed van de geestelijkheid was Navarra één van de meest conservatieve delen van Spanje. Om die reden steunde Navarra het nationalistische leger van generaal Franco. Na de Burgeroorlog gaf Franco het provinciebestuur van Navarra grotere bevoegdheden. In 1973 vernieuwde hij het aparte recht uit de middeleeuwen. Na de dood van Franco en 1975 werd Spanje een parlementaire monarchie.

In 1982 werd Navarra een autonome regio onder de naam Forale Gemeenschap Navarra. De autonomie is gebaseerd op het forale recht, dat voortkomt uit de fueros (vrijheden, privileges) van de streek. Navarra geniet een autonomie die niet zo groot is als die van Baskenland of Catalonië, maar wel verder gaat dan de meeste andere autonome regio's. Zo heeft Navarra een eigen politiemacht en een eigen fiscale administratie die zowel regionale als belastingen voor de centrale overheid int. Ook het taalgebruik wordt in Navarra geregeld. Spaans is samen met Baskisch de officiële taal in Navarra.

Toplocaties

Pamplona (Iruña)

Pamplona is een stad van cultuur en traditie en wordt doorkruist door de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela. De oude vestingstad werd in 75 v.Chr. gesticht door de Romeinse generaal Pompeius. Tegenwoordig is Pamplona een levendige universiteitsstad en daarnaast ook het commerciële en bestuurlijke centrum van Navarra. Alle monumenten die de stad rijk is vindt u in het ommuurde historische centrum. Pamplona is vooral bekend vanwege het festival Los Sanfermines, waarbij stieren dwars door de stad worden gejaagd.

Vanaf de oude stadsmuren heeft u een goed overzicht over Pamplona. Tegen de stadsmuur, in het noorden van centrum, staat de Catedral de Santa María la Real. Deze kathedraal was een halteplaats voor pelgrims op weg naar Santiago de Compostela. De kathedraal werd in de 14de en 15de eeuw in gotische stijl herbouwd op de funderingen van zijn 12de-eeuwse voorganger. De voorgevel is in de 18de eeuw veranderd in een mix van barok en neoclassicisme. Binnen ziet u mooie koorbanken en de albasten graftombe van Karel III en zijn gemalin. De 15de-eeuwse kloostergang, met zijn mooi bewerkte doorgangen, is een gotisch meesterwerk. In de refter en de aangrenzende keuken is het Museo Diocesano gevestigd. De collectie bestaat uit kerkschatten, zoals reliekschrijnen, altaarstukken, en houten Mariabeelden en Christusbeelden.

In het noorden van het centrum ligt het Museo de Navarra. Tot de hoogtepunten in de collectie behoren Romeinse mozaïeken, gotische en barokke muurschilderingen en romaanse kapitelen. Topstuk is een Spaans-Arabisch ivoren kistje, gemaakt in de 11de eeuw die lijkt geïnspireerd op islamitische motieven. In het museum zijn ook schilderijen te zien uit de 17de-20e eeuw. Hiervan is het bekendste schilderij Portret van de markies van San Adrián van Goya. Het bruisend middelpunt van Pamplona is het Plaza del Castillo, met zijn vele terrassen en cafés. Aan het plein staat het Palacio de Navarra. Dit neoclassicistische paleis is gebouwd in de 19de eeuw en is de zetel van de regering van Navarra. Binnen ziet u het schilderij Portret van Ferdinand VII van Goya, evenals portretten uit de 19de en 20e eeuw. Voor het paleis staat een zuil, die wordt bekroond door een beeld van een vrouw met de fueros (privileges) van Navarra in haar hand. Aan de zuidwestelijke zijde van de stad staat de 16de-eeuwse citadel, gebouwd tijdens Filips II. In het kruitmagazijn en de wapenzaal worden exposities gehouden. Op de keurige gazons staan hedendaagse kunstwerken. Vanaf de bastions heeft u een mooi uitzicht over het omringende gebied.

Roncesvalles (Orreaga)

Hoog op een Pyrenese pas, één van de oudste doorgangen in deze bergen, ligt het dorp Roncesvalles. Het is een belangrijke halteplaats op de route naar Santiago. Voordat het met de pelgrimsroute werd geassocieerd, was het de plaats waar de Basken in 778 het leger van Karel de Grote een historische nederlaag toebrachten.

Het belangrijkste gebouw in Roncesvalles is de Colegiata Real. Deze gotische kerk is gebouwd in de 13de eeuw en hier worden pelgrims opgevangen na hun tocht door de Pyreneeën. Onder het baldakijn van het hoofdaltaar ziet u een beeld van Maria met Kind, dat door bedevaartgangers wordt vereerd. In het kerkmuseum worden edelsmeedstukken tentoongesteld. Topstuk is het 'schaakbord van Karel de Grote', een geëmailleerde reliekhouder (14de eeuw) met een geometrische indeling in vakjes. In het kapittelhuis, apart van de kerk, staat de graftombe van Sancho VII de Sterke (1154-1234). Een glas-in-loodraam uit de 20e eeuw toont een scene uit de slag van Las Navas de Tolosa, waarbij deze koning van Navarra in 1212 de Moren versloeg.

Enkele kilometers ten noorden van de kerk staat de 12de-eeuwse Capilla del Espiritu Santo. Hier zou Karel de Grote in 778 de legeraanvoerder Roland en andere gesneuvelde ridders hebben laten begraven. Vlakbij vindt u een monument van steen waarop Roland is afgebeeld. Het 12de-eeuwse Franse gedicht Roelandslied beschrijft hoe de achterhoede van het leger van Karel de Grote afgeslacht werd door de Moren. De overwinnaars waren echter geen Moren maar oorlogszuchtige Baskische bergbewoners uit Navarra, die hun onafhankelijkheid veilig wilden stellen. Dit wordt in de 14de eeuw beschreven in het gedicht El Bernardo del Carpio o La victoria de Roncesvalles. Het gaat over een leger Basken, Navarrezen en Asturiërs die wraak nemen op de Fransen die zich eerder op Spaans gebied hebben gewaagd en Pamplona hebben ingenomen.

Estella (Lizarra)

Ook Estella was een belangrijke halteplaats voor pelgrims en bezit daarom een aantal monumenten van grote culturele en artistieke waarde. Koning Sancho Ramírez zorgde er in de 11de eeuw voor dat de pelgrimsroute door Estella liep. Tegenwoordig is de stad beroemd om de vele kerken, paleizen en kloosters.

De belangrijkste monumenten van Estella liggen aan de rand van de stad, aan beide zijden van de Río Ega. Aan het Plaza de los Fueros staat de Iglesia de San Juan Bautista. Deze kerk heeft een romaans portaal. Het interieur bestaat uit een groot 16de-eeuws retabel waarin taferelen uit het leven van Christus en dat van de H. Bautista zijn weergegeven. Rechts van het hoofdaltaar staat een 15de-eeuws Madonnabeeld. Iets ten oosten van de kerk ligt het Plaza de San Miguel. Aan dit plein staat de Iglesia de San Miguel. Deze 14de-eeuwse kerk verdient vooral aandacht om het prachtige portaal aan de noordzijde. Op het timpaan wordt Christus omringd door de symbolen van de evangelisten en twee onbekende personen. De booglijsten laten allerlei figuren zien: engelen, profeten, martelaren, enzovoort. Op het bovenste gedeelte van de kapitelen zijn jachttaferelen en apostelen uitgebeeld. Op het onderste gedeelte zijn twee haut-reliëfs aangebracht. Rechts ziet u de drie Maria's aan het Graf, links ziet u de H. Michael die de draak verslaat.

Verder naar het zuiden ligt het Plaza de San Martín. Aan dit plein staat het Palacio de los Reyes de Navarra. Dit paleis werd in de 12de eeuw gebouwd voor Sancho de Wijze. Het is het enige overgebleven voorbeeld van burgerlijke romaanse architectuur in de regio. In het paleis is een museum ingericht met werken van de lokale schilder De Maeztu (1887-1947). Vlakbij het paleis, op een heuvel, staat de Iglesia de San Pedro de la Rúa. Deze 12de-eeuwse kerk heeft een door de mudéjarstijl beïnvloed cisterciënzer portaal. Ook heeft het portaal rijk gebeeldhouwde kapitelen van booglijsten. De kloostergang werd in de 16de eeuw grotendeels verwoest bij het opblazen van een kasteel tegenover de kerk. Het enige wat is overgebleven zijn de prachtig bewerkte kapitelen.

Omgeving

Ongeveer 3 km ten zuidwesten van Estella ligt het Monasterio de Irache. Dit 11de-eeuwse klooster was het onderkomen voor de pelgrims en het was het eerste dat in de regio werd gebouwd. Het klooster bestaat uit een 12de-eeuwse romaanse kerk en een kloostergang in renaissancestijl. Van 1569 tot 1824 deed het klooster ook dienst als universiteit. De wijnkelders bij het klooster bieden de dorstige pelgrims een gratis glas wijn.

Olite

Het historische Olite is gesticht door de Romeinen en later door de koningen van Navarra gekozen als residentie. Een deel van de Romeinse en middeleeuwse muren staat nog overeind. Het centrum vormt een doolhof van steile, smalle straten met pleinen, kerken en een voormalig koninklijk paleis. Olite ligt in de wijnregio van Navarra, u vindt en daarom ook vele bodega's.

Aan de rand van het centrum staat het Palacio Real. Dit immense paleis lijkt wel een sprookjeskasteel. Het werd begin 15de eeuw gebouwd door Carlos III en verleende Olite zijn bijnaam 'de gotische stad'. Het kasteel bestaat uit een complex van binnenplaatsen, gangen, grote hallen, koninklijke kamers en kantelen. Het was vanbinnen versierd met azulejos (beschilderde tegels), beschilderd stucwerk en plafonds in mudéjarstijl. Achter de torens in de ommuring waren hangende tuinen aangelegd, en naast de wandelpaden waren wijnstokken en sinaasappelbomen geplant. Naast het complex ligt nog een netwerk van ondergrondse gangen, die ooit toegang verschafte tot het paleis. Het paleis werd in de 19de eeuw door een brand verwoest, maar in de 20e eeuw werd het in zijn oude glorie hersteld. Een groot deel van het paleis is nu een parador (staatshotel in historische monument).

Naast het kasteel staat de Iglesia de María la Real. Deze 13de-eeuwse kerk is de voormalige koninklijke kapel van de vorsten van Navarra. De kerk heeft een rijk bewerkt portaal waarop taferelen zijn te zien uit het leven van de H. Maagd en Christus. Voor het portaal ligt een atrium met een booggewelf met veelpasbogen, een mooi voorbeeld van de Navarrese gotiek. Het interieur is eveneens interessant. Boven het hoofdaltaar omgeeft een prachtig 16de-eeuws retabel een gotisch Mariabeeld.

Eten en drinken

Het vruchtbare bouwland van Navarra brengt een grote verscheidenheid aan groenten en fruit voort, zoals asperges, artisjokken, kersen en pepers. In de bergen van Navarra zijn lamsvlees en forel populair. In Navarra wordt ook kaas geproduceerd, enkele van de beste kazen van Spanje komen uit deze regio. De wijnen uit het naburige La Rioja zijn uitstekend, maar ook de wijnen uit Navarra behoren tot de beste van Spanje.

De meeste culinaire specialiteiten komen uit de Navarrese Pyreneeën. De rivieren zitten hier vol forel, verwerkt in het gerecht trucha a la Navarra (forel gevuld met ham (gesmoord in olijfolie) met aardappelen en citroen). Ook lamsvlees is geliefd in de Pyreneeën. Op bijna elke menukaart staat chilindrón de cordero (hartige lamsstoofpot met aardappelen en saus gemaakt van paprika en tomaat).

De groene, vruchtbare weilanden liggen ten grondslag aan diverse heerlijke kazen. Een bekende kaas uit Navarra is de idiazabal. Deze kaas wordt gemaakte van schapenmelk en heeft een geperste, maar niet gekookte korst. Hij heeft een zachte, rokerige smaak. De kaas wordt geproduceerd in heel Navarra, met uitzondering van het dal van Roncal. Uit het dal van Roncal, in de Navarrese Pyreneeën, komt de queso de Roncal. Ook deze kaas wordt gemaakt van schapenmelk. Het is een ivoorkleurige kaas, met een harde binnenkant en harde korst. De kaas heeft een kenmerkende, licht-rokerige smaak.

Navarra staat ook bekend om zijn goede wijnen. De beste wijnen van Spanje komen uit het naburige La Rioja. Maar Navarra doet hier met zijn wijnen nauwelijks voor onder. De wijnen zijn minder duur en vaak even goed, met een smaak en kwaliteit die de Rioja-wijnen benadert. De wijnstreek van Navarra ligt in het zuiden van de regio, rond de rivier de Ebro. De stad Olite ligt ook in deze streek, u kunt hier een bezoek brengen aan één van de bodega's en wijn proeven. Uit Navarra komen rode wijn, witte wijn en rosé. De meest gebruikte druivensoort voor rode wijn is de tempranillo, een soort die ook in La Rioja wordt gebruikt. De tempranillo wordt in Navarra met kleinere hoeveelheden van de cabernet sauvignon en de merlot gecombineerd. De witte wijnen worden veelal van de chardonnay en de viura gemaakt. De tempranillo is ook de basisdruif voor de rosé, gevolgd door de garnacha en nog andere varianten met kleinere hoeveelheden.

Klimaat

Navarra wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van diverse klimaatvormen. Het noorden van de regio bestaat uit de besneeuwde bergtoppen van de Pyreneeën. Hier treft men een Atlantisch regenklimaat aan, gekenmerkt door regenval in alle jaargetijden en gematigde zomers en winters. Naar het zuiden toe verandert het klimaat en worden de temperaturen extremer. Het midden van Navarra heeft een continentaal klimaat, met hete zomers en koude winters met relatief weinig neerslag. Het zuiden heeft een semi-aride klimaat. Dit is een warm en vrij droog klimaat, met hete zomers en koele winters. De gemiddelde maximumtemperatuur voor geheel Navarra is in de winter 13 graden en in de zomer 26 graden.

Het stierenvechten

Stierenvechten is een ritueel waarin mannen (soms ook vrouwen) het opnemen tegen een dier dat wordt gefokt om te worden gedood. Stierenvechten wordt steeds meer omstreden vanwege de wreedheid. Catalonië verbood het in 2012, maar in Spanje is het nog steeds geliefd. In Noord-Spanje wordt het stierenvechten weinig beoefend, eigenlijk alleen in de regio Baskenland en in Pamplona, in Navarra. In sommige plaatsen is het traditie om stieren door de straten naar de arena te jagen. Deze traditie is het sterkst in Pamplona, hier viert met jaarlijks de fiësta Los Sanfermines.

Los Sanfermines
De fiësta Los Sanfermines wordt gehouden ter ere van de beschermheilige van Navarra, de H. Fermín. Hij wordt vereerd omdat hij de eerste bisschop van Pamplona was. De fiësta wordt gevierd tussen 6 en 14 juli. Het spectaculairste onderdeel is de encierro, die deze fiësta uniek maakt. Hierbij rennen elke ochtend stieren door het oude centrum van Pamplona. De in het wit geklede jonge mannen (mozos) rennen voor de stieren uit. De stierenrennen worden ook bijgewoond door duizenden toeschouwers. De 840 m lange race, die ongeveer 4 minuten duurt, begint op de Plaza de Santo Domingo en eindigt in de arena. Hier worden de dieren in stierengevechten (corridas) gedood.

Los Sanfermines bestaat verder uit optochten, religieuze ceremonies en uitbundige feesten. Een belangrijk onderdeel is de processie van de H. Fermín. Op 7 juli wordt het beeld van de beschermheilige van het stadhuis naar de kathedraal gedragen. In de processie lopen priesters, gemeenteambtenaren en bewoners mee. In de processie worden de zogenoemde Gigantes meegedragen, enorme poppen in uitbundige kleding. Zij geven kleur aan het feest en zijn met name populair bij kinderen. Er lopen ook traditionele orkesten mee. De muzikanten, vaak jongeren, bespelen fluiten, klarinetten, doedelzakken en trommels.

Dat dit lokale feest in een internationaal evenement veranderde, is mede te danken aan Ernest Hemingway. Rond 1920 en 1950 bezocht de Amerikaans schrijver een paar keer Pamplona. Hij gebruikte dit in zijn roman En de zon gaat op uit 1923. Diverse plaatsen die hij bezocht zijn er nog steeds. In 1968 werd ter ere van de schrijver vlakbij de arena een monument onthuld.

Sportactiviteiten

Navarra is de ideale regio voor actieve vakantiegangers. Vooral de Navarrese Pyreneeën zijn een perfecte plek voor actieve bezigheden. Het landschap bestaat uit bergtoppen, rivieren, valleien en uitgestrekte bossen. In deze prachtige omgeving kunt u mooie wandel- en fietstochten maken. De rivieren van de Pyreneeën zitten vol forel, waarop u in de lente en zomer kunt vissen. Georganiseerde vis-excursies zijn erg populair in deze streek. De Navarrese Pyreneeën zijn ook een populaire bestemming om te watersporten. Een plezierige manier om de rivieren te verkennen is wildwatervaren. Gespecialiseerde centra organiseren kano-en raftingexcursies (wildwatervaren). De beste manier om het prachtige berglandschap te bekijken is vanuit de lucht. Voor wie net als een vogel wil vliegen is paragliding een goede keuze. Er zijn diverse vliegscholen te vinden die ook het benodigde materiaal verhuren. In de winter kunt u in de Pyreneeën ook wintersporten. Langlaufen en skiën kunt u rond de wintersportplaats Isaba, in het dal van Roncal. In dit gebied is 25 km aan pistes uitgezet.

Vervoer

Er gaan dagelijks vluchten van Schiphol naar Pamplona Airport. Deze vluchten gaan (anno 2017) via Madrid, Rome, Frankfurt, München of Londen. Er rijden bussen tussen Pamplona Airport en het centrum van Pamplona, 9 km ten noordwesten van de luchthaven. De snelste manier om uw bestemming te bereiken is per taxi. U kunt ook verder reizen met een huurauto. Op de luchthaven zijn verschillende autoverhuurbedrijven te vinden.

Het treinverkeer in Navarra is beperkt, er is wel een goede spoorverbinding met de rest van Spanje. Er loopt een spoorlijn van Pamplona naar Tudela in het zuiden van de regio, via Olite. Ook loopt er een spoorlijn van San Sebastián naar Madrid via Pamplona.

De bus is een handig en voordelig vervoermiddel om Navarra te verkennen. Diverse buslijnen verbinden de meeste steden en dorpen met elkaar. Er zijn ook verbindingen met grote steden in de rest van het land. Vanuit Pamplona rijden bussen naar Bilbao, Zaragoza en Madrid. In Navarra hebben (anno 2017) de volgende plaatsen een busstation: Pamplona, Estella, Olite, Tudela en het dal van Roncal.

De auto is het meest praktische vervoermiddel, zeker om de meer afgelegen gebieden te bereiken. Vanuit Pamplona loopt er een snelweg richting Zaragoza, via Olite en Tudela. Ook lopen er snelwegen naar het oosten richting Huesca, naar het noorden richting San Sebastián en naar het westen richting Vitoria. Estella is te bereiken via de snelweg naar Logroño (La Rioja). De Navarrese Pyreneeën zijn te bereiken met hoofdwegen, secundaire wegen en toeristische routes.

Lees verder

• Cantabrië, de regio met de mooiste stranden van Noord-Spanje
• Baskenland, de regio van kunst, cultuur en lekker eten
• Castilië-León, de grootste regio van Spanje
• La Rioja, de kleinste regio van het Spaanse vasteland
• Aragón, de authentieke en nog niet ontdekte regio van Spanje