Gotland, geologie en geografie

Gotland is in vele opzichten een bijzonder eiland. Het feit alleen al dat het eiland grotendeels bestaat uit kalksteen is opmerkelijk. Dit heeft zijn invloed op flora en fauna maar ook op het leven op het eiland. Ookal is het eiland vrij groot, namelijk 3183 .7km2, niet alles daar is zo vanzelfsprekend als hier in Nederland. Om maar te beginnen het feit dat, om het eiland te bereiken, je een boottocht van 3,5 uur dient te maken en vice versa. Ondanks dat weet de bevolking zich heel goed te handhaven en heeft het eiland een enorme geschiedenis en is een vakantieplek bij uitstek. Het mag dan wel in het 'koude noorden" liggen, maar de zomers zijn goed warm en het eiland geniet meer zonuren als Nederland.

Gotland, het Zweedse Hawaii

Gotland is een eiland van 125 km lang en 55 km breed. Daarmee is het gelijk het grootste eiland dat onderdeel is van Zweden en tevens het grootste eiland in de Baltische Zee. Samen met een aantal kleinere eilanden, genaamd Farö, Stora Karlsö en Lilla Karlsö en Gotska Sandön vormen ze de gemeente Gitland en de provincie Gotlands län.
Gitland ligt tussen Zweden en Letland in, waarbij Stockholm direct noordelijk ligt van het eiland.
De natuur is gevarieerd, van naaldbossen tot loofbossen, grotten, rotsformaties en stranden. Het eiland bevat ook een aantal meren, genaamd Bästeräsk. Fardumeträsk en Tingstädeträsk. Bogeviken is een baai dat een meer is geworden door veranderingen en verschuivingen in de bodem en het wegsmelten van de ijskap op de Scandinavische landmassa sinds de laatste ijstijd.

Geologie en historie

Gotland bestaat uit zogeheten sedimentair gesteente dat, in de tijd dat het eiland nog onder water lag, is ontstaan door neerslaand organisch materiaal en sediment, neerslaande deeltjes materiaal dat afkomstig is van andere plaatsen, danwel aangevoerd door wind of stromingen miljoenen jaren geleden. Om precies te zijn uit het Siluur tijdperk. Het siluur was 443 tot 419 miljoen jaar geleden. In het Siluur lag het zeenivo hoger als dat het nu ligt en er bestond alleen nog zeeleven. Het eiland staat dan ook bekend om zijn fossielen en dan voornamelijk Rugosa koralen en Brachiopoden.
Het sediment is afgezet in warme wateren dicht bij de evenaar.
Vandaag de dag is Gotland één van de meest populaire plaatsen voor het bestuderen van fossielen, mede omdat het eiland over zo enorm veel bodem beschikt die meerdere tijdperken bestrijkt. Hierdoor kan de evolutie van bepaalde plant- en diersoorten goed bestudeerd worden. Diktes sediment tot 450 meter zijn onaangedaan door de miljoenen jaren heen en vormen een tijdlijn tot 10 miljoen jaar evolutie. De bodemschatten van dit eiland zijn al bekend sinds de tijd dat het bewoond wordt, echter, de eerste rapporten over het sediment, geologie en haar fossielen stamt uit 1741. Linnaeus heeft destijds een maand doorgebracht op het eiland.

Het sedimentaire gesteente helt voornamelijk richting het zuidoosten. Het gesteente, voornamelijk bestaande uit kalksteen en schalie heeft een dikte van 200 tot 250 meter de zee in. Daaronder ligt bodem uit het Ordovicium, dat stamt uit 485 tot 443 miljoen jaar geleden.
De eerste riffen, die vandaag de dag nog de hoofdstructuur van het eiland domineren, ontstonden in het Llandovery, dit tijdperk valt vroeg in het Siluur tijdperk. Ook is er zandsteen te vinden in de jongste gesteenten in het zuidelijkste deel van het eiland. Zij vormen zandbanken voor de kust.

Verwering

Kalksteen is een vrij zacht gesteente. Door de eeuwen heen vindt er erosie plaats, ook wel bekend als "karstverschijnselen". In Gotland worden ze rauks genoemd. Dit zijn steenkolommen die na verwering door wind en water in groepen bijeen staan op bepaalde plekken op het eiland. Ze zijn een ware trekpleister voor toerisme en een bijzondere gewaarwording.

Fossielen

Op het eiland zijn vele fossielen te vinden al liggen ze vandaag de dag niet echt meer voor het oprapen. Veel toeristen nemen, tegen de regels in, fossielen mee met als gevolg dat fossielen nu voornamelijk nog slechts te vinden zijn op minder begaanbare plekken of musea.
Er zijn meer dan 2000 verschillende soorten fossielen gevonden. Dit geeft een lichte indicatie van het marine leven in het Siluur periode, echter zijn er alleen maar fossielen bewaard gebleven van diersoorten met schelpen of skeletten en enkele koralen. Over al het andere marine leven in maar weinig bekend.

Lees verder

• Gotland natuur en landbouw
• Gotlands fauna, diersoorten op een bijzonder stukje wereld