Gotlands fauna, diersoorten op een bijzonder stukje wereld

Gotland heeft een rijke flora en fauna. Voor een natuurenthousiast een hemel op aarde, maar ook vissers, paardenliefhebbers, biologen, vogel- en insectenliefhebbers en zelfs schapenliefhebbers kunnen hier hun hart ophalen. De prachtige natuur biedt de basis voor een rijke fauna en wie zijn ogen open houdt vindt volop natuurlijke schatten, van de glooiende orchideeënvelden met vlinders tot de ruige kusten met een scala aan zeevogels waaronder ook de Zeearend en van de Gotlandsruss, een pony die al sinds de prehistorie op het eiland voorkomt tot het door Vikingen geïntroduceerde Gotlandse schaap.

Gotlands fauna

Als u enkele van de andere artikelen over dit eiland heeft gelezen, dan weet u al dat Gotland een bijzonder eiland is vanwege zijn historie en geologie. Hierdoor is ook de fauna erg bijzonder op dit eiland en nabijgelegen eilanden Lila Karlsö en Stora Karlsö. Deze twee eilanden zijn natuurreservaten en zullen binnenkort behandeld worden in een ander artikel. In dit artikel focussen we op het dierlijk leven op Gotland.

De flora en fauna op Gotland is heel anders als op het vasteland en kan (bijna) nergens anders gevonden worden. Dieren die je normaliter op het vasteland vindt vind je niet op Gotland met uitzondering van herten, egels en hazen. Dit zijn echter dieren die geïntroduceerd zijn op het eiland. Dit heeft zijn redenen gehad uiteraard, zo blijft de vegetatie onder controle, mede omdat de begrazing door schapen steeds minder wordt. Deze introductie echter, zoals vele introducties van diersoorten heeft ook zijn nadelen omdat, zoals in het geval van herten, er geen natuurlijke vijanden zijn.

Gotland en natuurbescherming

Vanwege de geografie en de agricultuur in het verleden (hay meadow-forests) heeft Gotland, zoals al eerder gezegd, een bijzondere fauna. Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de evolutie van diverse diersoorten maar ook naar de basis leefomgeving, voortplanting, etc. Er zijn veel soorten op het eiland die uitsluitend op Gotland voorkomen. Mede omdat de natuur daar eeuwen zijn gang heeft kunnen gaan. Op die manier hebben bepaalde diersoorten zich op een andere manier ontwikkeld als elders en soms zijn er zelfs ondersoorten ontstaan. Dit geldt voor planten en dieren.

Vanwege deze natuurlijke ontwikkelingen is dit vakantie eiland rijk aan bijzondere, zeldzame en met uitsterven bedreigde soorten. Uiteraard is er om deze reden actie ondernomen om de natuur te beschermen, voornamelijk omdat er in de laatste 200 jaar een hoop veranderd is op het eiland vanwege gemoderniseerde landbouw en productiebossen.

Eén manier om het eiland en zijn natuurlijke inwoners te beschermen komt bij de kerk vandaan. De kerk heeft een aantal landgoederen onder zijn hoede genomen. Deze gebieden staan nu op de erfgoedlijst van de kerk en zullen in hun huidige staat behouden worden door de kerk. Deze gebieden betreffen voornamelijk hay meadow-forests. Verder heeft de provincie diverse plekken aangewezen als natuurreservaat. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de stand van flora en fauna. Sinds 2004 zijn er speciale programma's voor met uitsterven bedreigde diersoorten.

Herten

Een perfect voorbeeld van een introductie die uit de hand is gelopen is de introductie van herten. Het eiland mag wel vrij groot zijn, maar hoe je het wendt of keert, het blijft een eiland en er wonen mensen op het eiland. De herten zijn dus niet langer bang voor mensen. 'S nachts komen ze uit de bossen en eten dan tuinen en moestuinen leeg tot de grote ergernis van de bewoners van het eiland. Vandaag de dag wordt de populatie van herten verlaagd door jacht toe te staan in bepaalde periodes van het jaar.

Oorspronkelijke zoogdieren op Gotland, Gotland lamb en Gotland pony

Veel zoogdieren die van oorsprong op het eiland voorkomen zijn er niet. De Gotland Russ, een robuste pony behoort daar echter wel toe. De Gotlandse schapen zijn geïntroduceerd door de Vikings maar vormen al zo lang deel uit van het eiland dat ze gerust onder de oorspronkelijke zoogdieren gezet kunnen worden.

Het Gotlandse schaap

De Gotlandse schapen stammen direct af van het "gute" geslacht. Dit zijn gehoornde schapen en vormen onderdeel van de Noord Europese Kortstaart rassen. Vandaag de dag zijn er verschillende soorten binnen dit ras, maar dan spreken we over een "verbeterd" ras door menselijke selectie. Echter, de schapen die men vandaag de dag nog vindt op Gotland zijn wat ze de eeuwen door altijd zijn geweest, vriendelijke schapen doe bekend staan om zowel hun vacht als hun vlees wat bijzonder mals en mager is. Hun vacht levert een zachte zijdeachtige wol, variërend van licht tot donkergrijs. De vacht staat over de hele wereld bekend als van zeer hoge kwaliteit. Er is veel vraag naar en de handel hierin is erg goed. De fleece die gemaakt kan worden van de vacht wordt als beste in de hele wereld beoordeeld.

Dit vrij zeldzame ras is in de tijd van de Vikings over gebracht naar het eiland maar de precieze genetische achtergrond is niet helemaal duidelijk. Er wordt veel over gespeculeerd maar iedereen is het er over eens dat het een mix is tussen diverse
ondersoorten van de Noord Europese Kortstaarten.

De Gotlandse pony

De Gotlandsruss is een pony met een stokmaat van 1,22 m t/m 1,34 m hoog. Het is een sober en gehard ras, kunnen soms eigenwijs zijn maar over het algemeen zijn ze meegaand en gewillig. Het is een rijpony voor kinderen en worden gebruikt in de drafsport en voor de kar. Ze zijn goed in springen, hun draf is mooi, de galop wat minder.

De Gotlandse pony stamt af van de wilde Tarpan. Sinds de verre prehistorie hebben ze rondgelopen op Gotland. In het verleden was het normaal om een pony uit het wild te vangen als je er eentje nodig had voor landbouw of het trekken van een kar. In 1859 kwam er een wet die de eigendomsrechten van nederzettingen op Gotland anders regelde waardoor het aantal wilde pony's drastisch terugviel. In de 20e eeuw gebeurde dit opnieuw maar nu door het gebruik van landbouwmachines. Vandaag de dag leven er op Gotland nog steeds halfwilde pony's in een natuurgebied nabij Lojsta in het centrum van het eiland maar de meeste fokkerijen zijn op het Zweedse vasteland, Noorwegen, Finland, Denemarken en de verenigde staten.

Insecten

Gotland is rijk aan verschillende soorten natuur. Deze mix biedt een hoop insecten een goede leefomgeving. Het eiland staat bekend om zijn orchideeën en is rijk aan andere flora. In de zomer kan je niet op of om kijken zonder in één oogopslag meerdere bloemensoorten te zien. Vlinders doen het hier dan ook goed.

Een selectie van vlindersoorten op Gotland:
*Schuigedrukte namen zijn van diersoorten die op de rode lijst staan en daarmee kwetsbaar, zeldzaam of met uitsterven bedreigd zijn.

• Groot Geaderd Witje
• Oranje Zilvervlek
• Apollo vlinder
• Page's
• Zwart Blauwtje
• Boszandoog
• Tijmblauwtje
• Moerasparelmoervlinder
• Bont Dikkopje

Als je in de zomer naar Gotland gaat is het absoluut een waar vlinderparadijs.
Ook kun je er een hoop andere insecten vinden zoals bijvoorbeeld libelles en vliesvleugeligen:
*Schuigedrukte namen zijn van diersoorten die op de rode lijst staan en daarmee kwetsbaar, zeldzaam of met uitsterven bedreigd zijn.

• Glazenmakers (bijzonder grote libellen met een spanwijdte tot wel 9 cm)
• Waterjuffers
• Muggen
• Wespen
• Diverse vliegensoorten
• Gevlekte witsnuitlibel
• Scolia hirta (Vliesvleugelig zwart insect met zwarte vleugels en 2 gele vlekken op het achterlichaam)
• Oostelijke witsnuitlibel

Vogels

Gotland biedt een hoop watervogels een plek om te nesten en te foerageren. Je vindt op het eiland voornamelijk viseters, maar er zijn ook vogelsoorten die leven van de planten en insecten op het eiland. Er zijn vele kleinere vogelsoorten, waaronder ook een aantal soorten die in Nederland voorkomen. Vooral ook trekvogels zie je zowel op Gotland als in Nederland. Maar als je echt geluk hebt kan je er ook de majestueuze Zeearend vinden. In totaal zijn er op Gotland 380 verschillende vogelsoorten te vinden. De volledige lijst is te vinden op: Avibase.

Een selectie van een aantal typische en beschermde vogelsoorten die te vinden zijn op Gotland:
*Schuigedrukte namen zijn van diersoorten die op de rode lijst staan en daarmee kwetsbaar, zeldzaam of met uitsterven bedreigd zijn.

• Schaarbekken
• Brandgansen
• De Grauwe Klauwier (Een zangvogeltje dat in Nederland en België broedt)
• Kemphanen,
• Roodhalsgans
• Kuifduikers (Een vogelsoort uit de familie van de Futen)
• Dwergmeeuwen
• Witoogeend (Deze vogelsoort is met uitsterven bedreigd)
• Kluten
• Kleine trap (Met uitsterven bedreigd)
• Grijze Notenkraker (ondersoorten van de Kraai)
• Roodpootvalk (Met uitsterven bedreigd)
• Rode Wauw (Met uitsterven bedreigd)
• Withalsvliegenvanger
• Poelsnip (Met uitsterven bedreigd)
• Grutto (Met uitsterven bedreigd)
• Wulp (Met uitsterven bedreigd)
• Blonde ruiter (Met uitsterven bedreigd)
• Ivoormeeuw (Met uitsterven bedreigd)
• Havik
• Steller's eider
• IJseend
• Geelsnavelduiker (Met uitsterven bedreigd)
• Grauwe Pijlstormvogel (Met uitsterven bedreigd)
• Kruisbek (Vinkachtigen)
• Wilgenors (Met uitsterven bedreigd)
• Grote kruisbek (De mannetjes zijn opvallend oranje)
• Fluiter (Zangvogeltje)
• Scharrelaar (Met uitsterven bedreigd)
• Dwerggans
• Steppekiekendief (Met uitsterven bedreigd)
• Bastaardarend
• Zwarte Specht

Reptielen

Gotland biedt een thuis aan verschillende reptielen soorten waarvan de meesten ook beschermd. Deze dieren komen van nature voor op het eiland en zijn. Typisch voor het eiland is de hoge populatie aan slangen waarvan 1 soort giftig is, namelijk de adder. Vooral in hoog gras bevinden zich veel slangen. Houd je niet van slangen? Maak je geen zorgen. Zolang je niet op hun staart staat (of gewoon het hoge gras mijdt) is de kans dat u ze tegen komt nihil.

Een aantal van de Reptielen die gevonden kunnen worden op het eiland:
*Schuigedrukte namen zijn van diersoorten die op de rode lijst staan en daarmee kwetsbaar, zeldzaam of met uitsterven bedreigd zijn.

• Gotland grasslang
• Gladde slang
• Adder
• Levendbarende hagedis

Amfibieën

Op een eiland omringd door water kunnen amfibieën natuurlijk niet missen. Amfibieën zijn volledig afhankelijk van water, dus, tenzij ze van a naar b trekken, zoals bijvoorbeeld tijdens de paddentrek, zul je ze nergens anders kunnen vinden. Het risico dat ze uitdrogen is anders veel te groot.

Hieronder vindt u een aantal amfibiesoorten die op het eiland te vinden zijn:
*Schuigedrukte namen zijn van diersoorten die op de rode lijst staan en daarmee kwetsbaar, zeldzaam of met uitsterven bedreigd zijn.

• Pleurodalinae (Een watersalamandersoort)
• Groene pad
• Bruine pad
• Heikikker

Lees verder

• Gotland natuur en landbouw
• Gotland, geologie en geografie