Warffum - pittoresk Gronings dorp met een openluchtmuseum

Warffum is een pittoresk dorp met een lange geschiedenis. Het ligt in het noorden van de provincie Groningen. In Warffum bevindt zich het Openluchtmuseum het Hoogeland. Daar kan men het Groningse leven van rond het jaar 1920 bezichtigen. Hoe is de geschiedenis van het Groningse dorp Warffum verlopen? Wat is de herkomst van de plaatsnaam Warffum?

Geschiedenis van Warffum

Wanneer Warffum exact is ontstaan, is onduidelijk. Waarschijnlijk bestond het al in de zesde eeuw. Indertijd lag het dorp aan de kust. Het was een boerendorpje, op een hoge kwelderwal. Om zich tegen de stormvloeden van de zee te beschermen, woonden de mensen op wierden (wierde is het Groningse woord voor terp).

De oudste teksten waarin deze plaats voorkomt, stammen uit de achtste eeuw. In die tijd werd de plaats nog 'Werfhem’ of ‘Werfheim’ genoemd. (In latere eeuwen was de plaatsnaam lang Warfum, dus met maar één f.) De plaats komt ook voor in de hagiografieën (beschrijvingen van het leven van een heilige) die in de Middeleeuwen werden geschreven over de missionaris en bisschop Liudger (Lüdger).

Klooster

Ten zuiden van Warffum werd in de 13e eeuw een groot klooster met een kerk gebouwd. Het was een klooster van de Johannieter-orde. Dit was in de middeleeuwen een grote kloosterorde, die met name als doel had om zich op liefdadigheid te richten (zieken- en armenzorg). Het klooster en de daarbij behorende kerk in Warffum zijn rond 1600 gesloopt als gevolg van de Tachtigjarige oorlog en alle daarbij behorende godsdiensttwisten. De twee kruisen in het wapen van Warffum zijn nog een herinnering aan het klooster (dat zijn namelijk zogenaamde ‘Maltezer kruisen’ en de Johannieter-orde wordt ook wel de Maltezer Orde genoemd).

Herkomst van de plaatsnaam Warffum

Waarschijnlijk is de plaatsnaam Warffum van afgeleid van het oud-Friese woord Warf (dat was een term voor een volksvergadering waarbij men aan rechtspraak deed) en het woord heem (dat betekent 'besloten erf rondom een boerderij'). Warffum was in het verleden dan ook een boerendorp alwaar men de rechtspraak deed voor deze streek.

Toeristische bezienswaardigheden in Warffum

Het oude centrum van Warffum (dat op een grote wierde gebouwd is) is een beschermd dorpsgezicht. Eigenlijk is dit centrum één grote bezienswaardigheid, en een bezoek aan dit dorp is een aanrader voor toeristen met interesse in geschiedenis en oude gebouwen. In het centrum is een openluchtmuseum gevestigd, genaamd 'Openluchtmuseum Het Hoogeland'.

Openluchtmuseum Het Hoogeland

Dit museum heeft als doel om de sfeer van het leven rond 1920 op het Groningse platteland over te brengen. Tot dit openluchtmuseum behoren onder meer een schoolgebouw, een kosterij, een joodse slagerij, het Venhoes (een 19e eeuws daglonerswoning), een schilderswerkplaats, Molen de David (een zaagmolen uit 1890) en het Vrouw Fransensgasthuis. Een opzienbarend feit betreffende dat laatste gebouw is, dat het oorspronkelijk in Groningen stond (het stamt uit 1668). In 1969 werd het gebouw echter gekocht door Het Hoogeland. Vervolgens is het afgebroken, om in Warffum weer opgebouwd te worden.

Breede en de Breedenborg

Nabij Warffum ligt het dorpje Breede, alwaar enige toeristische voorzieningen te vinden zijn (zoals een zwembad, tennisbanen en een camping). Bij Breede ligt de Breedenborg, een prachtig landhuis, omgeven met een oude gracht en een veel geprezen landschapstuin. De borg kan gehuurd worden, bijvoorbeeld voor congressen.

VVV Warffum

Het VVV-agentschap van Warffum bevindt zich op het onderstaande adres:

• VVV Warffum
• Schoolstraat 4
• Warffum

Algemene informatie over Warffum

Tot 1990 was Warffum de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente. Deze bestond uit de dorpen Warffum en Breede, en daarnaast ook uit de kleine (onbewoonde) Waddeneilanden Boschplaat, Zuiderduintjes en Rottumeroog. Warffum is uiteindelijk met andere gemeentes gefuseerd tot de gemeente Eemsmond. Anno 2020 heeft Warffum 2300 inwoners.

Geboren in deze plaats

De zanger Ede Staal (1941-1986) werd geboren in Warffum. Hij is met name in de provincie Groningen zeer beroemd geworden, door de liederen die hij schreef over onder meer het Groningse platteland. Een bekend nummer van hem is 'Mien Hogelaand'.

Warffum is ook de geboorteplaats van de historicus Jan Bolthuis van Zeeburgh. Hij was met name befaamd als onderzoeker betreffende de eerste graven van de dynastie ‘het Hollandse Huis’ (de Gerulfingen).