Het andere Madrid

Bij een bezoek aan de hoofdstad van Spanje wordt al gauw gedacht aan het Prado museum en het Reina Sofía, de Plaza Mayor, het Koninklijk paleis en de winkelstraat Gran Vía. Maar er zijn nog zoveel meer plekken, zowel cultureel als wanneer je eens rustig wilt wandelen. Hier enkele voorbeelden.

Monasterio de San Antonio de la Florida

Dit klooster dat werd gebouwd in 1798 door de architect Francisco Fontana is vooral bekend vanwege de frescos van de schilder Francisco de Goya, die het herbergt. Het zijn de enige muurschilderingen die de beroemde schilder maakte en stellen de wonderen voor van de heilige wiens naam het klooster draagt.

Ook is er de graftombe van Goya sinds zijn stoffelijk overschot in 1919 werd overgebracht vanuit Bordeaux, waar hij oorspronkelijk werd begraven.

Adres: Gta. San Antonio de la Florida 5 – Openingstijden: van dinsdag tot vrijdag: 10 tot 14 en 16 tot 20 h. Zater- en zondagen: 10 tot 14 h. Op maan- en feestdagen gesloten.

Monasterio de las Descalzas Reales

Dit centraal gelegen klooster, vlakbij de Gran Vía, werd in 1557 gesticht door Juana de Austria (1535-1573), dochter van Karel V. Daarvoor was het het woonpaleis van haar vader en zijn echtgenote Isabella van Portugal en de plaats waar deze zuster van Filips II geboren werd. Na de dood van haar man en neef, Juan Manuel van Portugal, werd Juana toegelaten tot de orde van de Jezuïeten. Drie jaar later stichtte ze dit klooster voor franciscane nonnen, die blootvoets (descalzas) gingen.

Het klooster staat op dezelfde plaats als waar ooit het oude paleis van de penningmeester van koning Alonso Gutiérrez heeft gestaan en werd ontworpen door architect Juan Bautista de Toledo, hoewel na zijn eerste voltooiing in 1564 het één en ander er aan is toegevoegd.

Binnen is de graftombe van Juana te zien, met beeldhouwwerken van Pompeyo Leoni. Ook zijn er diverse frescos in het trappenhuis en de ‘Capilla del Milagro’(de Kapel van het Wonder). Er is een uitgebreide schilderijen- en beeldenverzameling, met o.a. werken van Francisco Ricco, Claudio Coello, Francisco de Borja, Paolo de San Leocadi, Gaspar Becerro en Pompeo Leoni, alsmede Brusselse tapijten, naar ontwerp van Rubens, die in opdracht van de dochter van Filips II, Isabel Clara Eugenia (1566-1633), werden gemaakt toen ze gouverneur was van de zuidelijke Lage Landen (1621-1633)..

Adres: Plaza de las Descalzas 1 – Openingstijden: dins-, woens-, donder- en zaterdagen van 10,30 tot 12,45 horas en van 16 tot 17,45 h.; vrijdagen van 10,30 tot 12,45 h
Zon- en feestdagen van 11 tot 13,45 h. Maandagen gesloten.

La muralla árabe (de arabische stadsmuur)

Tijdens de Moorse bezetting werd in de negende eeuw deze muur opgetrokken ter verdediging tegen de christelijke heroveraars. Waarschijnlijk is het daarmee het oudste nog bestaande bouwwerk in Madrid. Om het Moorse fort ontwikkelde zich over de eeuwen nederzettingen, waaruit later de stad ontstond. Het werd in 1954 verklaard tot monument, vooral vanwege zijn archeologische waarde.

De zichtbare delen zijn vooral gelegen rond de zg. Cuesta de la Vega en het park van Mohamed I, onder de brug.

Orspronkelijk was de muur gebouwd om een moskee, een kasteel (alcázar) en het woonpaleis van de gouverneur of emir. Er waren drie poorten. Eén was de poort van de moskee (of later ‘Arco de Santa María’), die doorgang verleende tussen het militaire gedeelte en de burgers die buiten het fort woonden. Een andere was de zg. ‘Puerta de la Vega’, die uitkwam op de weidegrond (vega) langs de rivier de Manzanares en de wegen naar Castilla en Extremadura. Tenslotte was er de ‘Puerta de la Sagra’ (of ‘Campo’), die uitkwam op de tuinen en het land (campo).

Tussen 1999 en 2000 werden ongeveer 70 meter van de muur blootgelegd bij de kathedraal en in de buurtvan het Koninklijk paleis, al is ditgedeelte nog niet toegankelijk voor publiek vanwege onderzoeken mogelijk hernieuwde werkzaamheden.

Parque de El Buen Retiro (het Retiro park)

De oorsprong van het Retiro park te Madrid gaat terug naar de tijd van Filips IV (1605-1665), wanneer op dezelfde plaats een Koninklijk paleis werd gebouwd onder de naam ‘Palacio Real de el Buen Retiro’, omgeven door tuinen. In 1764 verhuisde het koninklijk hof echter naar het huidige Koninklijk paleis (de zg. ‘Palacio de Oriente’). Daarna, in de tijd van Karel III (1716-1788), kwam er het ‘Observatorio Astronómico’ (het Sterrenobservatorium) en werd de zg. ‘Real Fábrica de Porcelana del Buen Retiro’ (de koninklijke porceleinfabriek) gebouwd. Karen II stond ook voor het eerst toe dat de gewone burger gebruik maakt van de tuinen, met als voorwaarde dat men altijd netjes gekleed en schoon was.

Tijdens de invasie van de Fransen in 1808 werd het paleis zo goed als vernietigd nadat die het gebruikt hadden als legerplaats. Tijdens de Restauratie zou echter ook het Retiro echter geheel gerestaureerd worden. Uit die tijd stamt ook de vijver (‘El estanque’; zie foto boven), waar nu met bootjes gevaren kan worden. Ook werd de zg. ‘Casa de la Fieras’, een dierentuin, aangelegd. Deze dierentuin werd later verplaatst naar de huidige, in de ‘Casa de Campo’.

Tijdens de regering van Isabel II werden er nieuwe zones van bomen en plantage voorzien en beelden uit de oorspronkelijke tuinen overgebracht naar het nieuwe Koninklijk paleis.

In 1868, tijdens de Eerste Republiek, zouden de tuinen niet meer koninklijk zijn, maar eigendom worden van de gemeente Madrid. Ook de toegang was vrij en zonder voorwaarden. Nog altijd is het één van de longen van Madrid en de plek waar de madrilenen graag komen om tot rust te komen. Vooral op zondag is er veel te doen en te zien, zoals acrobaten, poppentheaters etc. Overal zijn terrassen waar de mensen op een zonnige dag een drankje kunnen nuttigen. Verder heb je in het voorjaar de boekenmarkt (Feria del Libro), een uitbreiding van de dagelijkse bekenmarkt op de 'Cuesta de Moyano', die langs het Retiro loopt.

Adres: Plaza Independencia – Openingstijden: oktober: 6 tot 23 h.; van november tot maart: 7 tot 23 h.; van april tot september: 6 tot 24 h.

Observatorio Astronómico.

Het observatorium werd in 1790 gebouwd naar een ontwerp van Juan de Villanueva. Na de Franse bezetting werd het gebouw gerestaureerd en er een rond gedeeltel aan gebouwd in neoklassieke stijl. Het gebouw herbergt een interessante collectie van instumenten, die gebruikt werden met astonomische en astrologische doeleinden.

Adres: C/. Alfonso XII 3 – Openingstijden: maandag tot donderdag: 9 tot 14 h.; op vrijdag zijn er op afspraak rondleidingen, om 11 h.

Palacio de Cristal (het glazen paleis)

Gebouwd naar Engels voorbeeld in 1887 door Ricardo Velázquez Bosco was het doel van dit paleis van glas en staal om er tropische planeten te doen gedijen. Het staat vlakbij ‘El estanque’ in het Rertiro park. Heden zijn er vooral culturele en artistieke exposities.

Jardín Botánico (de botanische tuin)

De botanische tuin van Madrid bevindt zich naast het Prado museum, bij het Retiropark. Oorspronkelijk had koning Karel III in 1774 opdracht gegeven voor een botanische tuin op een andere ligging (bij de ‘Puerta de Hierro’), maar enkele jaren later bleek het beter te passen in een plan voor de herordening van de Paseo del Prado en Atocha. Het werd ontworpen door de architect Juan de Villanueva en in 1781 voor het eerst geopend Het is onderverdeeld in drie terrassen in verschillende stijlen, in romantische, elizabethaanse en neoklassieke stijl.

In deze tuin zijn o.a. de wijngaarden te bezoeken, die zijn aangelegd door Rojas Clemente en rozensoorten uit de tijd van emir Abderramán III (891-961). Er staan twee bomen, die reeds twee eeuwen oud zijn, een iep, die ‘El abuelo’ (de grootvader) wordt genoemd en een canadese sequoia (redwood tree).

Adres: Plaza Murillo 2 - Openingstijden: van oktober tot maart: van 10 tot 19 h.; van november tot februari: van 10 tot 18 h.; april en september: van 10 tot 20.30 h.; van mei tot augustus: van 10 tot 21 h.

Parque del Oeste

Het ‘Parque del Oeste’ is een monumentaalpark me teen naturalistisch Engels ontwerp. Het heeft veel niveauverschillen en slingerende paden en werd in 1906 ontworpen door de architect Cecilio Rodríguez in opdrachtvan de gemeente Madrid. Later is het uitgebreid naar het zuidoosten met de ‘Jardines del Templo de Debod’ en de ‘Jardines de Ferraz’. Deze vebinden zich met de ‘Plaza de España’. Het park herbergt ‘La Rosaleda internacional Ramón Ortiz’ (een rozentuin, die o.a. in mei en juni een internationale wedstrijd bidet loor rozenkwekers), de ‘Escuela de Cerámica’ (de keramiekschool), de ‘Templete de Música’ en de ‘Templo de Dedob’, een monument uit de vierde eeuw v. C. dat in 1968 aan Spanje geschonken werd als dank voor hulp bij het conserveren van oude Nubische tempels. Ook begint er de zg ‘Teleférico’, een kabelbaan die de stad verbindt met de ‘Casa de Campo’.

Adres: Pº. Pintor Rosales – Openingstijden: 8 tot 20 h.

Casa de Campo

De ‘Casa de Campo’ moest onder Filips II dienen als een verbinding tussen het paleis en het jachtterrein ‘El Pardo’. In 1560 kocht de koning het stuk grond van de familie Vargas en liet er een paleis bouwen, waarvan nog steeds restente zien zijn. Rondom deze grond worden andere toegevoegd, die de koning ook moest kopen voor zijn persoonlijk bezit.

Fernando VI (1713-1759) riep het gebied uit tot Koninklijk bos; Karel III geeft er ook een plek voor agriculturele bezigheden. In 1931, tijdens de Tweede Republiek, wordt het park geopend voor de bewoners van de stad. Heden is er een grote variëteit aan vegetatie aan tetrefen. Er is een kunstmeertje en een dierentuin. De kabelbaan vanaf het ‘Parque del Oeste’ komt er –na eerst over de grote autorondweg, de M-30 gegaan tezijn, in uit. Vele madrilenen gaan er op zondagen heen om er inhetgras hun thuis gemaakte ‘tortilla’ te eten.

Monte El Pardo

Vanwege zijn bossen en grote hoeveelheden aan herten en everzwijnen is El Pardo al sinds de Middeleeuwen jachtgebied. In de tijd van Hendrik III, in de vijftiende eeuw, werd er voor het eerst een paleis gebouwd,dat door Hendrik IV werd uitgebreid. De Spaanse Boubons breidden het terrein uit met het zg. ‘de El Pardo’. Vanaf dat moment was El Pardo koninklijk jachtgebied. Ook in de tijd van Franco was het zeer geliefd met dat doel. Tegenwoordig is El Pardo beschermd natuurgebied. In het gebied staat ook de zg. Palacio de la Zarzuela, gebouwd in de zeventiende eeuw in opdracht van koning Fernando IV en tegenwoordig woonpaleis van koning Juan Carlos I. In de bebouwde kom van El Pardo zijn veel bars, terrassen en restaurants, waar het na een wandeling prettig vertoeven is.

Lees verder

• De legende van hoe de stad Madrid gesticht werd
• Toledo, waar de tijd stil is blijven staan
• Segovia, onder het aquaduct