Tønder – Deense stad aan de waddenkust

Tønder is een Deense stad, niet ver boven de grens met Duitsland. In de winter is het er tamelijk rustig, maar in het zomerseizoen bruist het er van het leven. De stad kent enkele hoogtepunten in de jaarkalender. Een daarvan is het Tønder Festival in augustus en een andere is de kerstperiode. Tønder is een echte Kerststad; wekenlang is de stad in Kerstsfeer. Het begint al in november met een optocht, de opmaat van bijna anderhalve maand Kerstviering.

Tønder stad en gemeente

De stad Tønder is de hoofdplaats van de gemeente Tønder Kommune. Het is de vijfde grootste gemeente van Denemarken en heeft ongeveer 40.000 inwoners. Tønder ligt in een mooie omgeving en het wonen in de gemeente is goedkoper dan in de meeste gemeenten van Denemarken. De stad zelf heeft karakteristieke, historische gebouwen en een mooie binnenstad waar veel unieke architectuur is te zien. Het gemeentebestuur heeft oog voor de historie maar is alles behalve antiek; het is vooruitstrevend en gericht op samenwerking.

Tonderen

De stad heeft een Duitse geschiedenis en heet in het Duits Tonderen, die tot het historische Sleeswijk behoorde. Er leeft nog altijd een Duitstalige minderheid. De website van de gemeente is erop ingericht en is in het Deens, Duits en Engels. Denemarken en Duitsland streden lang over het noorden van Sleeswijk en in 1920 viel het gebied met de stad Tonderen definitief aan Denemarken toe.

Sleeswijk en onenigheid

Het is een oude stad, die in 1243 stadsrechten kreeg. De stad kon bloeien omdat het een haven had, een van de weinige aan de westkust van Sleeswijk. Landaanwinning verwierf grond voor de landbouw, maar daarmee verloor Tønder de toegang tot de Waddenzee en de Noordzee en raakte haar betekenis als handelsstad kwijt.

Kantklossen in Drøhses Hus

In Tønder heeft de nijverheid van het kantklossen zich ontwikkeld tot een ambacht van betekenis en in de 17de eeuw was de stad een centrum van de kantproductie. Nog altijd is die geschiedenis in de stad te vinden. Het eerste Tønderse kant werd nog voor 1600 geklost. In het Drøhses Hus wordt de geschiedenis van die nijverheid verteld. Het is een goed geconserveerd burgerhuis uit 1672. Er zijn prachtige voorbeelden van kant te zien en ook een kleine collectie antiek glas. Om de drie jaar is er een Kantfestival in Tønder: in 2019 staat hij weer op de agenda.

Kerststad en Kerstmis

Tønder is een Kerststad. Half november beginnen de eerste activiteiten die op de Kerstdagen zelf hun hoogtepunt vinden. In het tweede weekend van november beginnen de festiviteiten op zaterdag met een Julemandsoptog, een Kerstmanoptocht. Het is een parade door de stad, die in deze periode feeëriek verlicht is met kerstverlichting en waar de winkels heerlijke kerstspecialiteiten uitstallen en verkopen. De optocht bestaat uit veel rood verklede mannen, vrouwen en kinderen en muziekgroepen.

Det Gamle Apotek

De winkel Det Gamle Apotek die dateert uit 1671, de oude apotheek, is van nok tot kelder gevuld met spullen in het thema kerst. Hier is ook de brievenbus van de Kerstman te vinden waar de inwoners van Tønder hun kerstpost in kunnen werpen. De Kerstman himself zet een stempel op die post. Tønder is dé Kerststad van Denemarken.

Beeldentuin

In de Amtmandens Have, de tuin van de bestuurder van de stad, is een beeldentuin ingericht. Er is een watermolen te zien die in de rivier de Vidå draait en die samen met een groot aantal beelden een prachtige tuin in Tønder vormt. Indrukwekkend is het 6,6 meter hoge beeld dat Koning en Koningin heet. Het is gemaakt van graniet door de Zweedse beeldhouwer Claes Hake.

Tønder Museum

Het Tønder Museum herbergt drie musea, niet echt onder één dak, maar wel met elkaar verbonden en toegankelijk via één entree. De musea zijn grotendeels ingericht in oude Tønder huizen en in een watertoren: het Kunstmuseum, het cultuurhistorisch museum en de collectie van meubelmaker en ontwerper Hans J. Wegner. In het cultuurhistorisch museum is een verrassend grote collectie Hollandse tegels te zien, die eeuwen geleden door de zeevarenden werden meegenomen van de Nederlandse kust naar de Deense. De handel floreerde vooral in de 18e en 19e eeuw en dat is aan de collectie in het museum te zien.

Nordic Art

In het Kunstmuseum is de beste kunst van het noorden te zien, Nordic Art, een overkoepelend begrip voor kunstenaars uit Nederland tot in Scandinavië die het noorden in hun genen hebben. Dit deel van het museum is modern en in 1999 gebouwd. De watertoren is het domein van Hans J. Wegner, de beroemde meubelontwerper uit Tønder. Bovenin de toren heb je een 360 graden panorama over de stad, de weilanden en de kwelders.

Tønder Festival

Tønder is internationaal beroemd om zijn Tønder Festival dat elk jaar in augustus plaatsvindt. Het is een wereldmuziekfestival waar duizenden mensen op afkomen. Achter het gemeentehuis wordt dan een groot terrein volgebouwd met festivaltenten met elk hun eigen programmering.

ECCO

In Tønder staat de basis van de ECCO schoenen. Je vindt er ondermeer een enorm conferentieoord dat door ECCO is gebouwd. Het heet dan ook het ECCO Center. Naast de stad staat op een rotonde een enorm beeld van een voet; het is de ECCO voet, het grootste beeld van heel Denemarken.

Deense Wadden en Sort Sol

Tønder is een stad die dichtbij de waddenkust ligt. Het gebied is in Denemarken een beschermd natuurpark is en maakt deel uit van het trilaterale Werelderfgoed Waddenzee. Het Duitse en Nederlandse deel van de Waddenzee is sinds 2009 werelderfgoed en het Deense deel heeft zich daar in 2014 bij aangesloten. In het waddengebied worden vele excursies aangeboden. Niet ver van Tønder ligt het Deense Waddeneiland Rømø, van waaruit veel natuurexcursies worden gehouden. Het kustgebied en het eiland Rømø is beroemd om de Sort Sol, Black Sun. Het is een fenomeen dat zich in de vogeltrektijd voordoet wanneer honderdduizenden spreeuwen hergroeperen en tegen zonsondergang met hun vlucht zwarte wolken vormen, die als het ware een zonsverduistering veroorzaken. Vogelaars en vogelliefhebbers verzamelen zich jaarlijks om de Sort Sol te bewonderen en de pulserende vlucht spreeuwen te zien.

Lees verder

• Ribe - Vikingen en het Viking Centrum
• Ribe – oudste stad van Denemarken aan de Ribe Å
• Denemarken – vakantie en de terugreis door Duitsland
• Denemarken – van Ribe naar Marne
• Denemarken – via Hamburg op weg naar het Deense Ribe