Geulle in Zuid-Limburg heeft een interessante geschiedenis

Geulle in Zuid-Limburg is een merkwaardig dorp met een oude geschiedenis. Het oudste, opmerkelijkste gedeelte van het stadje ligt op een mooie, rustige plek tussen het Julianakanaal en de Maas. Een prachtige plek ook om te wandelen, te fietsen en rond te kijken. Wie daar de tijd voor neemt en voor het eerst de unieke basiliek met de pastorie ernaast in het ogenschijnlijk kleine dorpje ontdekt, vraagt zich verbaasd af, hoe een dergelijke apart bouwwerk daar terecht gekomen is en wat er in de loop van de tijd aan veranderd is. Wie de geschiedenis echter kent, verbaast zich nergens meer over. Geulle heeft in de loop van de tijd een hoop veranderingen meegemaakt. Vooral de basiliek en het oudste gedeelte van het dorp.

Geulle in Zuid-Limburg heeft wat extra's

Wie in Zuid-Limburg gaat fietsen en dat niet teveel in de heuvels wil doen heeft eigenlijk weinig keus. Zuid-Limburg is nu eenmaal niet vlak. Het is dan ook geen wonder dat wielrenners hier vaak komen oefenen. Ook normale fietsers kunnen echter in de heuvels hun krachten uitproberen, al of niet met behulp van een elektrische fiets.Toch zijn er ook best wel wat vlakkere etappes te vinden, zoals het smalle, landelijke gedeelte tussen de Maas en het Julianakanaal in.

Het graven van het Julianakanaal had gevolgen voor Geulle

Het Julianakanaal werd tussen 1925 en 1935 gegraven, omdat er over de Maas tussen Maastricht en Maasbracht geen scheepvaart mogelijk was, vanwege het te grote verval. Bovendien kan de Maas in de zomer bij droogte zelfs zo laag staan, dat men over de keien te voet de oversteek naar België kan maken. Tijdens die droge perioden was scheepvaart, vroeger en nu, volstrekt onmogelijk.

Het Julianakanaal

Om de verbinding tussen Maasbracht en Maastricht voor de scheepvaart in gang te houden, moest er naast de Maas een kanaal gegraven worden. Het graven van dat kanaal was dus een economische noodzaak om het steeds groeiende vrachtverkeer mogelijk te maken. Stein had behoefte aan een goede haven, vanwege het vervoer van de kolen van de toenmalige mijn; de Maurits.

De gevolgen voor Geulle

Het dorpje Geulle werd daardoor echter doormidden gedeeld. De basiliek ligt, samen met een klein gedeelte van de dorpshuizen, nu afgescheiden van de rest in het vlakke stuk land tussen het Julianakanaal en de Maas in. Het ligt daar prachtig, maar wie de geschiedenis niet kent vraagt zich af hoe een dergelijk groepje huizen aan een dergelijk grote basiliek is gekomen.

Geulle is te bereiken via het fietspad langs het kanaal

Neem bijvoorbeeld het fietspad aan weerszijden van het kanaal. Op een rustige manier, zonder hoogteverschillen en ongehinderd door het andere verkeer kan men daar bijvoorbeeld van Born naar Maastricht fietsen. Ook tussen het Julianakanaal en de Maas in is het heerlijk rustig fietsen over kleine landweggetjes, langs vruchtbare akkers, kleine plaatsjes en gehuchten.

Een smalle weg tussen rivier en kanaal

Er ligt een smalle weg waar vooral auto's wel moeten oppassen voor tegenliggers, maar passeren is altijd mogelijk. Het is er heerlijk rustig, want veel toeristen hebben het gebied nog niet ontdekt. Veel autoverkeer is er tussen Maas en Julianakanaal nog steeds niet. Het gebied wordt meer gebruikt door fietsers en wandelaars.

Geulle bestaat tegenwoordig zelfs uit drie gedeelten

Ingeklemd tussen het Julianakanaal aan de oostkant en de Maas aan zijn westkant ligt zelfs het mooiste stukje van het stadje Geulle. Eigenlijk is het slechts een/derde van het stadje. Twee gedeelten (de grootste) van Geulle liggen aan de oostkant van het kanaal.

Hulsen

In feite heetten die gedeelten vroeger “Hulsen”, maar men heeft daar later de “Gemeente Geulle” van gemaakt, inclusief het gedeelte aan de westzijde van het Julianakanaal. Geulle is bij de aanleg van het kanaal doorsneden, waardoor het “oude Geulle” met haar kasteel en Basiliek, weer apart kwam te liggen. Sinds 1981 is Geulle geen aparte gemeente meer, maar hoort het bij de gemeente Meerssen.

De H. Martinus basiliek ligt tussen Maas en Julianakanaal

Dat verklaart meteen, waarom de prachtige H. Martinus basiliek met de grote pastorie ernaast in het ogenschijnlijk “kleine dorpje” ligt. Voor de aanleg van het kanaal was Geulle dus groter. Tijdens haar groei is de oorspronkelijke kerk op een heel aparte wijze uitgebreid. Wie goed kijkt ziet dat het oorspronkelijke schip met de oudste toren overdwars in de nieuwe aanbouw gezet is. Voor wie dat weet is het leuk om te zien.

Een dromerig stukje Limburg
Dank zij de aanleg van het kanaal ligt nu het kleinste stukje, inclusief kasteel, basiliek, watermolen en oude boerderijen in elk jaargetijde dromerig mooi te wezen tussen Maas en kanaal in. Vooral langs de Maas wordt veel gewandeld en gefietst. Geen wonder. Het is er rustig en u hebt er een mooi gezicht op het Belgische dorpje Uikhoven, dat aan de overkant ligt.

Het kasteel van Geulle en haar geschiedenis

Het kasteel van Geulle is als waterburcht in 1620 gebouwd door Conrad Ulrich, Baron van Hoensbroeck-Geul. Hij heeft ook de kerk, behalve de (vermoedelijk) 14e eeuwse toren “verbouwd” tot een groter geheel. Het kasteel is goed onderhouden, is van binnen aangepast aan de tijd en wordt gebruikt voor bewoning.

Een machtig bolwerk

Het kasteel was ooit een machtig bolwerk van verschillende adellijke families tot het in 1947 compleet afgebroken werd, op de voorburcht na, die er nu nog staat. Men noemt het nog steeds “het kasteel”, maar eigenlijk staan er nu nog slechts de voor gebouwen, zoals, de stallen en het rentmeesterhuis, evenals een gedeelte van de prachtige gracht. De machtige burcht achter de voor gebouwen is echter compleet verdwenen.

Het riviertje de Geulle

Zijn naam heeft Geulle te danken aan het riviertje de Geulle dat in België, dicht bij de Duitse grens, zijn oorsprong heeft uit verschillende bronnen en dat hier vroeger de Maas in stroomde. Vandaag de dag stroomt het in het gehucht Voulwammes (dicht bij Bunde) in de Maas.

Geulle is al eeuwenlang bewoond

Geulle is al eeuwenlang een bewoonde plaats. Vooral het oudste gedeelte van Geulle is een bezoekje waard, alleen al vanwege zijn basiliek, zijn kasteel, zijn watermolen, oude boerderijen niet te vergeten de uitzonderlijke ligging tussen Maas en kanaal. De rust is er “oorverdovend”. Voor fietsers en wandelaars een groene oase, niet ver van het drukke verkeer, het vliegveld van Beek en de bedrijvige, bijna overal zichtbare Chemelot, het bedrijventerrein van de vroegere DSM.

Lees verder

• De mooie Heemtuin van Munstergeleen in Zuid-Limburg
• Het openluchttheater in Valkenburg is een belevenis
• Zeilen op de Maasplassen en wandelen in Midden-Limburg
• Zuid-Limburg is een prachtige, heuvelachtige regio
• Langs de Maas in Zuid-Limburg is het heerlijk fietsen