Sylt – Duits Waddeneiland of Nordseeinsel

Sylt is het meest noordelijke Duitse Waddeneiland, of Nordseeinsel, zoals de Duitsers zeggen. Sylt ligt in de Noordfriese Waddenzee en het eiland is het drukste van de hele rij Nederlandse, Duitse en Deense waddeneilanden. Het heeft ook de meeste inwoners. Eigenlijk is het geen eiland meer, sinds het door de Hindenburgdamm werd verbonden met het vasteland. De geschiedenis van het eiland is interessant. De geologische geschiedenis is bijzonder, de archeologische is de moeite waard en de geschiedenis van de opkomst van het toerisme en de kuurindustrie is belangwekkend.

Sylt

Het eiland heeft een langgerekte vorm, met een dunne zuidelijke arm en een smalle noordelijke arm met een haak - de Ellebogen - en een breed middenstuk. Het is het grootste van de Duitse Waddeneilanden, maar heeft van alle waddeneilanden de meeste inwoners en het hoogste aantal bezoekers. In de maanden juli en augustus, het hoogseizoen, overnachten er bijna een half miljoen toeristen per maand.

Het eiland ligt tegen de grens met Denemarken aan en heeft een vaste veerverbinding met het Deense eiland Rømø. Na een vaart van 40 minuten sta je op het zuidelijkste van de Deense Waddeneilanden. Wie naar Sylt wil reizen stapt in Niebüll op de trein en wie met de auto naar het eiland wil neemt de autotrein, de Sylt Shuttle, die middenin hoofdplaats Westerland stopt en via de Hindenburgdamm naar het eiland gaat. De dam, genoemd naar president Paul von Hindenburg, is 11 kilometer lang en werd in 1927 gebouwd. Het is geen weg, er ligt alleen een spoor op. Door de verbinding met de dam is Sylt eigenlijk een schiereiland geworden.

Maten en getallen van Sylt

• De oppervlakte bedraagt 100 km²
• Lengte is 40 kilometer
• Breedte is tussen 200 meter en 12,5 kilometer
• Hoogste duin is 52 meter boven de zeespiegel
• 22.000 inwoners
• Hoofdplaats is Westerland
• Bestuurlijk centrum is Keitum

Schiereiland

Sylt hoort bij de Kreis Noord-Friesland in de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein. Het eiland heeft het zwaar te verduren met de kracht van de Noordzee. In de loop van de eeuwen is het eiland kleiner en kleiner geworden door erosie en zijn er diverse maatregelen genomen om dat proces het hoofd te bieden. De maatregelen zijn:

• planten van strandhaver
• plaatsen tetrapoden
• zandsuppletie
• basaltblokken voor de kust

Eilanders en tweede huizen

Sylt is het noordelijkste eiland van het Friese woongebied. Men denkt dat in de 8e en 9e eeuw de eerste eilanders als een soort kolonisten vanuit Oost-Friesland naar het eiland kwamen. Ze ontwikkelden zich tot vissers (vooral oestervangst) en boeren. Net als de meeste Waddeneilanden heeft Sylt een walvisvaartgeschiedenis en hebben eilanders het tot commandeur geschopt. Ze voeren samen met de Nederlanders of werkten voor reders uit Hamburg.

Het volksfeest Biikebrennen, dat elk jaar op 21 februari plaatsvindt, zou zijn voortgekomen uit de walvisvaart. Het feest met de grote vuren zou een afscheid van de walvisvaarders zijn die op 22 februari het eiland verlieten voor een tocht naar Groenland of Spitsbergen.

Miljoenen

De oesterteelt en de walvisvaart brachten welvaart maar in de 20e eeuw kwam het toerisme opzetten dat de rijkdom naar het eiland bracht. Sylt werd ontdekt om zijn heilzame Noordzeebad en ontwikkelde zich als kuuroord. Aan die populariteit zit een donkere keerzijde, want geen van de Waddeneilanden is zo sterk door het toerisme overspoeld en veranderd als Sylt. Mede door de rijke Duitsers die het eiland in het begin van de 20e eeuw ontdekten, hebben de tweedehuizenbezitters de prijzen van het onroerend goed zo opgedreven dat de Friese huishoudens zich genoodzaakt voelden een huis op het vasteland te zoeken. Of ze zagen hun kans schoon een grote som voor hun woning te vragen en verkochten het aan welgestelden om zelf een verhuizing naar het vasteland op de koop toe te nemen. Het heeft het aangezicht van de dorpen drastisch veranderd. De jugendstil badhuizen van het begin van de twintigste eeuw hebben plaatsgemaakt voor flatgebouwen met vakantie-appartementen. Aan de Noordzeekust staat alleen het fraaie hotel Miramar er nog.

Friesenhuis en tweede woningen

Voor de gewone werkman zijn de woningen op het eiland niet meer te betalen. Voor een tweeondereenkapwoning wordt 2,25 miljoen gevraagd en een tweekamerappartement staat in 2016 voor tweeënhalf tot drie ton te koop. De 22.000 eilanders zijn dan ook voor het merendeel nieuwe eilanders.

Het aantal tweede woningen en vakantieappartementen overtreft ook vele malen de eilanderhuizen. Mooie karakteristieke huizen zijn de Friesenhuizen met rieten dak. In Keitum, in de 19e eeuw de hoofdplaats, zie je ze op hun mooist. Daar bouwden destijds rijke kapiteins hun huizen met blik op de Waddenzee. In Wenningstedt staat ook een mooi voorbeeld. Commandeur Teunis zette daar een fraai huis neer, waarvan vooral de voordeur beroemd is. De naam van de walvisvaartkapitein prijkt boven de deur en de deur zelf is rijkelijk versierd.


Er wordt op het eiland veel nieuwgebouwd in een vergelijkbare stijl, maar dan opgepompt. In plaats van de kleine eensgezinswoningen met rieten kap worden er overwegend grote tweeondereenkapaccommodaties neergezet. Ook met een rieten dak. Opvallend op Sylt is de hoogbouw, flatgebouwen op de rand van duin en strand, met blik op de Noordzee. Sylt heeft zich duidelijk heel anders ontwikkeld dan de Nederlandse Waddeneilanden en zich gestort op groot, duur en rijk.

Lees verder

• Rømø – Deens Waddeneiland in werelderfgoed Waddenzee
• De Wadden van Toon Fey– een beeldend waddenboek
• Geschiedenis van de Wadden - Canon van de Waddeneilanden
• Bosch - verdwenen Waddeneiland bij Schiermonnikoog
• Sylt – Jetset eiland met kustverdediging met tetrapoden