Waddeneiland Sylt en de Eerste en Tweede Wereldoorlog

Het Duitse Waddeneiland Sylt heeft een merkwaardige oorlogsgeschiedenis. In de Tweede Wereldoorlog ging de business op Sylt namelijk gewoon door. Er werd verhuurd, er werd vakantie gevierd, er werden kampen voor Duitse jongeren gehouden. De Joodse badgasten, die tot in de jaren 30 het eiland frequenteerden, bleven weg. Er werden bunkers gebouwd en er kwamen soldaten in de plaats en Nazi-hotemetoten, die gek waren op het Noordzeeklimaat en de stranden.

Sylt en de oorlogen

• Eerste Wereldoorlog en het Waddeneiland
• Tweede Wereldoorlog
• Hermann Göring en zijn vakantiewoning
• Manschappen op Festung Sylt
• Strandverbod en Judenfrei
• Vluchtelingen na de oorlog
• Kuuroord en kunstenaarskolonie
• Sperrgebiett en oorlogshavens
• Ander publiek en Flower Power

Eerste Wereldoorlog en het Waddeneiland

In de Eerste Wereldoorlog werden er Inselwache, eilandbewakers, op Sylt gestationeerd. In 1914 verbleven ze in kamphuizen bij Hörnum, bijvoorbeeld, op de zuidpunt van het eiland. Ook op Amrum en Rømø werden Inselwachen geplaatst en ze konden onderling telegrafisch met elkaar communiceren. Van List tot Hörnum werden er bunkers in de duinen gebouwd, die allemaal telefonisch met elkaar waren verbonden. De soldaten moesten de horizon afspeuren naar vijandelijke schepen en vliegtuigen, maar in die oorlog werd er op het eiland zelf nooit gevochten.

Tweede Wereldoorlog

In de Tweede Wereldoorlog werden er opnieuw soldaten op het eiland gestationeerd. De haven van Hörnum werd een verdedigingshaven en er werd een landingsplaats voor watervliegtuigen ingericht.

Hermann Göring en zijn vakantiewoning

Het werk in de toeristenbranche ging tijdens de Tweede Wereldoorlog op Sylt ‘gewoon’ door. Het maakte de meeste eilanders niet uit aan wie ze hun accommodatie verhuurden, als er maar werd verhuurd en als er maar geld in het laatje kwam. Het eiland was ondertussen ontdekt door hoge pieten van de Nazi’s. Hermann Göring, Der Dicke, commandant van de Sturmabteilung onder Hitler, was gek op het eiland en liet een vakantiewoning in Wenningstedt bouwen. Die liefde was wederzijds, want hij kreeg de titel van ereburger van Kampen. Van die lijst werd hij pas in 2005 geschrapt.

Manschappen op Festung Sylt

Naast de Nazi-hotemetoten die naar het eiland gingen om bij te komen van de oorlog en te genieten van de frisse lucht, kreeg Sylt 10.000 manschappen van het Duitse leger als tijdelijke bewoners. Zij bouwden bunkers en Sylt werd Festung Sylt.

Strandverbod en Judenfrei

In 1932 werd er een Kreispartijtag op Sylt gehouden. De Nazi-partij had in die tijd grote aanhang in die regio en een belangrijke bijeenkomst als een Kreispartijtag werd als een eer voor het eiland beschouwd. Een paar jaar later werd er een strandverbod uitgevaardigd voor joden, die tot dan veelvuldige bezoekers en liefhebbers van het eiland waren. In 1935 was het strandverbod voor joden een feit en niet lang daarna werd het hele eiland Judenfrei verklaard.

Miss-verkiezing onder hakenkruis

Het eiland werd het toneel van missverkiezingen op de boulevard, met een decor van hakenkruisen en Nazi-symbolen. Duitse Arische jeugd kreeg training in speerwerpen op de toppen van de duinen. Het eiland werd in de laatste dagen van de oorlog ingenomen door de geallieerden, die via de Hindenburgdamm het eiland op kwamen. Van de joodse badgasten keerde niemand meer terug.

Vluchtelingen na de oorlog

Na de oorlog kwamen de vluchtelingen, die bivakkeerden in de bunkers en kazernes die de soldaten leeg hadden achtergelaten. De mensen op drift vluchtten uit gebieden die door de Russen werden bezet en kwamen uit platgebombardeerde Duitse steden. Ze werden niet altijd met open armen ontvangen. In 1947 waren er 14.000 vluchtelingen op Sylt op een bevolking destijds van 12.000.

Kuuroord en kunstenaarskolonie

Lang voor de Tweede Wereldoorlog had Sylt zich al gemanifesteerd als kuureiland en de rijken hadden voor de komst van de soldaten de leuke Friesenhäuser al ontdekt. De kunstenaarskolonie met in het kielzog de rijken en zij die zich aangetrokken voelden tot champagne en flaneren, hadden hun stekje bij Kampen al gevonden. Toen de eilandbevolking zelf vlak na de oorlog bijna niets meer te eten had ging het kuren van de rijken door. De ontbijttafel was rijkelijk gevuld en de zwarte handel tierde welig. Voor een fles whisky werd destijds grif 800 Reichsmark gerekend en het werd er voor betaald ook.

Sperrgebiett en oorlogshavens

Tijdens de oorlog waren grote delen van het eiland Sperrgebiett, je mocht er niet komen. Er werden exercitieterreinen aangelegd, kazernes gebouwd. Ook kwamen er oorlogshavens en vliegvelden, waar zeppelins en tweedekkers konden landen en die gebruikt werden als tussenstop voor bommenwerpersstuka's. In vogelvlucht gerekend ligt Engeland helemaal niet zo ver weg van Sylt.

Golfbaan bij Hörnum

In de jaren na de oorlog zijn veel van die oorlogsgebouwen afgebroken en opgeblazen. Meer dan vijftig jaar na de oorlog werden de laatste resten opgeruimd. Het beton van de gebouwen en landingsbanen werd tot poeder vermalen, tot niets meer aan de oorlog herinnerde. De legerkantine is blijven staan en als jeugdherberg ingericht. Op de plaats van de landingsbaan bij Hörnum is nu een golfbaan aangelegd en de uitkijkpost van de Luftwaffe boven op het duin is het clubhuis geworden.

Ander publiek en Flower Power

Op de stranden van Sylt waren voor, tijdens en na de oorlog vele strandkuilen te zien, die werden verdedigd door er een strandstoel in te zetten. ‘Deze kuil is van ons. Afblijven dus!’ wilde zo’n stoel zeggen. Tijdens de oorlog kwam daar een vlag met hakenkruis bij. De vlag werd in de kuil geplant en iedereen wist wat dat betekende: bezet door een Nazi. In de jaren 60 veranderde het klimaat rigoureus: er kwamen jongelui die de flower power meenamen naar het eiland. De strandtent Sansibar werd er beroemd door en die locatie teert nog altijd op die reputatie.

Lees verder

• Waddeneiland Sylt – Bezienswaardigheden
• Sylt – Duits Waddeneiland of Nordseeinsel
• Sylt – Jetset eiland met kustverdediging met tetrapoden
• Sylt – Waddeneiland van kliffen en fabelwezens
• Rømø – Deens Waddeneiland in werelderfgoed Waddenzee