Sylt – Waddeneiland van kliffen en fabelwezens

Sylt is een van de Waddeneilanden. Het is het noordelijkste Duitse eiland dat geologisch een andere geschiedenis heeft dan de meeste Waddeneilanden. De Nederlandse eilanden vormden een strandwal die door stormen werden doorbroken. Sylt daarentegen was, net als de eilanden Amrum en Föhr, het einde van een gletsjer, die veel keien achterliet op het eiland. Die sporen zijn heden ten dage nog op het eiland te vinden en lieten op het eiland kliffen achter met verschillende kleuren.

Saale-ijstijd, gletsjers en kliffen

In de Saale-ijstijd, die duurde van 200.000 tot 130.000 jaar geleden, stuwden Scandinavische gletsjers ijs, zand, klei en keien voor zich uit. We kunnen ze nu nog als stuwwallen in het landschap herkennen. De Hoge Berg op Texel is er een voorbeeld van en ook op Wieringen en in Gaasterland zijn de verhogingen in het landschap te zien. In de kernen van Sylt, en in die van Föhr en Amrum, zijn ook restanten van stuwwallen te herkennen. Op Sylt zie je dat terug in de verschillende hoge kliffen.

Ontstaan waddengebied

Tijdens die ijstijd hielden de enorme oppervlakten landijs het water vast. De zeespiegel was destijds dan ook veel lager dan tegenwoordig. Zelfs 7.000 jaar geleden lag de kustlijn van Noord-Nederland tientallen kilometers noordelijker dan tegenwoordig en was de zeespiegel meer dan drie meter lager. De zeespiegel begon langzaam te stijgen en de strandwal die ter hoogte van de huidige Waddeneilanden lag brak hier en daar door. Het gebied achter de doorgebroken strandwal stroomde vol zout water en dat werd de Waddenzee. Daarna veranderde er nog wel het een en ander aan het gebied, vooral door stormvloeden, maar ook door het afsluiten van inhammen (Zuiderzee, Lauwerszee) en bouwen van dammen, zoals de Hindenburgdamm bij Sylt.

Rote Kliff - Rode Klif

De glesjer van toen is terug te zien in het Rode Klif op de Noordzeekant van Sylt. Het Rode Klif is een 30 meter hoge steile kust tussen Wenningstedt en Kampen. Het is een bezienswaardigheid. De roestkleurige keileem bezorgde de klif zijn naam. De rode aarde is een ijzerhoudende eindmorene van een van de gletsjers. Het klif begint bij Wenningstedt en eindigt ter hoogte van Haus Kliffende, het huis dat op het randje van het duin staat, ter hoogte van de Kampener Westheide. Daar ligt ook het hoogste duin van het eiland, de ongeveer 52 meter hoge Uwedüne.

Kustverdediging

Het Rode Klif is een zorgenkindje. Sinds jaar en dag heeft het te leiden onder erosie en elk jaar schuift de kust een metertje naar binnen op. Sinds de jaren 1970 vinden er regelmatig zandsuppleties plaats voor het gehele Weststrand van het eiland om bescherming te bieden tegen landverlies. Dit zorgt er ook voor dat niet overal het Rode Klif meer zichtbaar is omdat nieuwe duinen begroeid met helmgras het zicht erop ontnemen. In 1979 werd het duingebied vanaf Wenningstedt tot aan Kampen erkend als natuurreservaat. Dit gebied ten oosten van het Rode Klif omvat 177 hectare.

Morsum Kliff en de fabelwezens

Op Sylt Oost is het Morsum Kliff of Buntes Kliff, het Bonte Klif, te vinden. Het wordt bont genoemd vanwege de verschillende aardlagen die er aan de oppervlakte komen, elk met z’n eigen kleur. Het is het verblijf van talloze fabelwezens die in de Sylter sagenwereld een plaats hebben gekregen. Daar huizen de öneersken, de ondergrondse aardwezens, dwergachtige holbewoners, die hun gebied verdedigen. Ze roven voorraadkelders leeg, wil de overlevering. Nog altijd kun je er bewijzen van slemp- en schranspartijen vinden in de vorm van ronde platte stenen die bij het klif worden aangetroffen.

Geologisch uniek in Europa

Het Morsum Kliff is een uniek gebied. Je kunt er de geologische opbouw van Europa aflezen aan de kliffen en aardlagen die aan de oppervlakte liggen. Je treft er naast elkaar drie aardlagen die drie tot acht miljoen jaren oud zijn. Oorspronkelijk lagen ze op elkaar maar ze verschoven in de ijstijd onder hoge druk naast elkaar. Het klif is 1.800 meter lang en 21 meter hoog. Het werd al in 1923 bestempeld als beschermd natuurgebied. Bij de bouw van de Hindenburgdamm, na de Eerste Wereldoorlog, wilde men delen van het klif als bouwmateriaal gebruiken. Activisten klommen daarop op de barricade en wisten dat te verhinderen.

Orchidee en zonnedauw

In het heidegebied achter het klif groeien diverse zeldzame planten, waaronder een gentiaan die bekend is uit de Alpen. Het wordt beschouwd als een botanische kostbaarheid. Ook bloeien er orchideeën en zonnedauw. Het gebied is ook zeer vlinder- en zeevogelrijk. Bij eb fourageren de vogels op het wad en sommige soorten broeden in de wanden van de kliffen. Mensen hebben er hun sporen nagelaten in de vorm van tientallen grafheuvels en hunebedden. Er moeten wel een paar honderd grafheuvels hebben gelegen, maar door werkzaamheden en erosie zijn vele verdwenen.

Weiße Kliff – Witte Klif

Bij het strand ter hoogte van de Braderuper Heide ligt het Witte Klif. Daar staan de oorspronkelijke rietgedekte huizen uit de tijd dat Baderup vooral door walvisvaarders werd bewoond. Het wandelpad gaat over weggetjes van houten planken en op het hoogste punt is het uitzicht wonderschoon. Je kunt het Deense buureiland Rømø zien liggen, de wandelende duinen – duinen die verstuiven en zo langzaam voortschuiven - bij List en Kampen. Aan de waddenkust kun je dan het Witte Klif zien. Het is een steile kustwand die met z’n witte zand als een krijtkust in de zon blinkt. Onbekender dan het Rode Klif en het Morsum Klif, maar minstens zo mooi.

Grüness Kliff - Groene Klif

Ter hoogte van Keitum ligt het Groene Klif. Het is de hoge groene kustrook die overgaat in de kwelder aan de wadkant van het eiland. Het is geestgrond, opgestuwd tot vele meters hoogte. Het hoogste punt is 13 meter. Het Groene Klif strekt zich uit over een lengte van drie kilometer. Er ligt een hunebed en grafheuvel op.

Regenboog op Waddeneiland Sylt

Sylt heeft kliffen in verschillende kleuren. Ze zijn er in rood, wit, groen en bont en ze zijn allemaal interessant vanwege hun geologische geschiedenis en fantastisch om te bewandelen. Het eiland mag dan het imago hebben van duur en mondain en het Saint Tropez van het noorden worden genoemd, omdat de rich and famous van Duitsland er tweede huizen aankoopt en met grote en dure auto’s via de Sylt Shuttle de oversteek neemt, de bijzondere geologie en natuur is van een ongekende schoonheid.

Lees verder

• Sylt – Duits Waddeneiland of Nordseeinsel
• Sylt – Jetset eiland met kustverdediging met tetrapoden
• Rømø – Deens Waddeneiland in werelderfgoed Waddenzee
• De Wadden van Toon Fey– een beeldend waddenboek
• Van Helsdeur tot Duivels Hoorn van Pieter de Vries