Authenticiteit en Toerisme

Authenticiteit is een veelgebruikt maar ook verwarrend begrip binnen het toerisme. Mensen, vooral toeristen, zoeken ernaar maar weten zelf niet precies wat het is en of het eigenlijk wel bestaat. In dit artikel volgen een antropologische inzichten in het begrip authenticiteit.

Autheticiteit of in scene gezette authenticiteit?

Echtheid of authenticiteit is een veelgebruikt begrip met betrekking tot toerisme. Sommige auteurs gaan er van uit dat dit het ultieme doel is van veel toeristen. Volgens MacCannell echter is er met name sprake van 'staged authenticity', dat wil zeggen een een kunstzinnige presentatie van bedachte bezienswaardigheden alsof ze 'authentiek' zijn, terwijl ze in feite zijn beïnvloedt door het toerisme zelf. Cohen spreekt in dze context van 'make believe', de toeristen laten geloven dat datgene wat ze zien echt is of in elk geval echt is geweest. Er kan dan gesproken worden van een domein dat apart bestaat van het lokale leven en toeristen er daardoor van weerhoudt om authenticiteit te ervaren. Men zoekt authenticiteit maar door het zich snel ontwikkelende toerisme wordt het authentieke onbereikbaar. Hierdoor is mede het alternatieve toerisme ontstaan. Door alleen of in kleine groepjes te reizen hoopten mensen toch met het authentieke in aanraking te komen. Terwijl het onduidelijk blijft of er zoiets als authenticiteit bestaat en hoe dat gemeten kan worden (Cohen 1995, MacCannell 1977).

Zien

Om toch in aanraking te komen met de authentieke sfeer, maken toeristen inbreuk op de privacy van de plaatselijke bevolking. Dit is de starende blik van de toerist op zoek naar het authentieke. Zien is in het toerisme het belangrijkste zintuig. Mensen willen Parijs gezien hebben, men maakt foto's om later voor zichzelf en anderen te bewijzen dat men echt op die plek is geweest. Het verband met status is hier ook van belang (Urry 1990). Om cultuur en natuur hiertegen te beschermen worden er speciale gebieden gecreëerd, de 'resort'. Het toerisme wordt niet gestopt, dat is onmogelijk en vaak ook, vooral economisch, niet wenselijk. Maar er worden speciale attracties voor toeristen bedacht, dat wil zeggen dat er absoluut geen sprake meer is van authenticiteit. Er zijn twee polen waartussen het toerisme zich beweegd: speciaal gecreëerde bezienswaardigheden (Disneyland is hiervan een goed voorbeeld) en bezienswaardigheden die nog niet aangetast zijn door het toerisme, die 'naturel' zijn, natuurgebieden die onaangetast zijn of culturele activiteiten die nog niet worden belaagd door toeristen en slechts langzaam veranderen (Cohen 1995).

Authenticiteit in scene gezet

Een in scene gezette voorstelling houdt de blik van toeristen buiten, dit is met name belangrijk voor culturen en ook natuurgebieden die bedreigd worden. Hierbij moet men denken aan een 'traditioneel' dorp vlakbij het echt dorp. Bedreigde culturen zijn voor de toerist ook minder interessant. Toeristen weten vaak wel dat ze bedrogen worden, maar vinden dat niet erg. Zij vluchten veelal uit de werkelijkheid en zoeken iets romantisch, positiefs. Daarbij is het van minder belang dat datgene waar men naar kijkt niet authentiek is, omdat het authentieke ook niet meer is wat het was. Snelle veranderingen in cultuur en natuur maken deze voor toeristen veelal oninteressant, waardoor in scene gezette bezienswaardigheden, die stabiel zijn, boeiender worden. In veel gevallen is er sprake van iets wat dubbel in scene is gezet, dat wil zeggen dat men in musea en ook bij historische bezienswaardigheden de culturele en ideologische perspectieven ziet van de ontwerpers. In dergelijke gevallen staat authenticiteit op een zeer laag plan (Cohen 1995).