De Hertogin van Piacenza in Griekenland

Eén van de meest tot de verbeelding sprekende personen uit de recente geschiedenis van Griekenland is ongetwijfeld de Hertogin van Piacenza, hoewel slechts weinigen vandaag de dag haar verhaal nog kennen, een bizar verhaal over een bijzonder mooie vrouw met een excentriek karakter en een tragische levensloop. Française en Amerikaanse van afkomst, Hertogin door haar huwelijk, vooraanstaand voorvechtster van de Griekse onafhankelijkheid en weldoenster van de jonge Griekse staat. Ze werd een belangrijke figuur in het politieke leven van het Griekenland van de eerste helft van de 19de eeuw. Samen met haar dochter heeft zij een grote bijdrage geleverd aan de Griekse onafhankelijkheidsstrijd en aan de opbouw van Griekenland in de eerste jaren na de Turkse overheersing. Zij stond bekend om haar excentrieke persoonlijkheid en de vele mysteriën die rond haar persoon ontstonden.

Een hertogin en een metro-station

Wie wel eens een tijdje in Athene heeft doorgebracht en daar gebruik heeft gemaakt van de metro, kent misschien de naam Doukissis Plakendias. Zo heet het metrostation ten noordoosten van het centrum van Athene dat aan de gelijknamige weg ligt. Maar wat betekent die naam?

Doukissa tis Plakendias (Grieks: Δούκισσα της Πλακεντίας) is Grieks voor “Hertogin van Piacenza”. Piacenza is een kleine stad in Noord-Italië. De Hertogin werd geboren als Sophie de Marbois in Philadelphia in 1785. Haar vader was een Franse diplomaat en haar moeder de dochter van de gouverneur van Pennsylvania. Sophie trouwde met generaal Charles Lebrun, zoon van de Franse minister van economische zaken. Charles was benoemd tot Hertog van Piacenza, dat in 1769 door Napoleon was ingenomen. In 1804 werd Sophies dochter Eliza geboren. Het huwelijk van het hertogelijk paar hield niet lang stand. Al snel gingen zij apart wonen zonder dat het ooit tot een echtscheiding kwam. Sophie ruilde Frankrijk in voor Italië, niet alleen vanwege haar huwelijksproblemen, maar ook omdat zij een hekel had aan het huis van Bourbon, dat na de val van Napoleon weer was teruggekeerd.

Vooraanstaand Filhelleen

Tijdens de Griekse onafhankelijkheidsstrijd werd de Hertogin actief lid van het Filhellenistische Comité en zij en haar dochter stelden veel geld beschikbaar aan de Griekse vrijheidsstrijd. In Griekenland investeerde zij in de aankoop van grond en liet vele huizen bouwen in Attica. Ook leverde zij een bijdrage aan de aanleg van wegen en aan het onderwijs in Griekenland.

Kapodistrias

In Parijs leerde ze Kapodistrias kennen, de eerste regeringsleider van het jonge Griekenland. Hij maakte grote indruk op haar. In 1829 vestigden moeder en dochter zich in Nafplio, de toenmalige hoofdstad van Griekenland. Sophie was het al snel oneens met het beleid van Kapodistrias en begon hem als een verrader te zien. Toen Kapodistrias in 1831 in Nafplio werd doodgeschoten, suggereerden velen dat Sophie achter de moord zat, vooral vanwege haar nauwe banden met de familie Mavromichali die het staatshoofd met kogels en messteken om het leven had gebracht.

Verdere levensloop

Moeder en dochter reisden de hele Peloponnesus rond en vestigden zich uiteindelijk in Athene. Ze gaven vele duizenden francs aan het land, dat zich nog aan het herstellen was van 400 jaar Turkse overheersing en ze waren zeer geliefd bij het Griekse volk.

De dood van Eliza

Tijdens een reis door het Midden-Oosten stierf Eliza plotseling aan de pest. Sophie kon niet accepteren dat haar dochter, die ze verafgoodde, er niet meer was. Ze balsemde haar en baarde haar op in de kelder van haar huis in Athene. De eens zo mooie Sophie takelde in hoog tempo af. Ze verhuisde naar het noordelijker gelegen Penteli aan de voet van het Penteli gebergte, waar ze ook weer vele huizen liet bouwen. Ze at nauwelijks meer en waarde rond in de bossen in een wit gewaad, jammerend over het verlies van haar dochter.

Gekidnapt

In die periode werd ze tijdens een wandeling, samen met haar gevolg, gekidnapt door bendeleider Bibizis. Hij vroeg een hoog losgeld. Inwoners van Penteli kwamen echter in actie en Bibizis liet de hertogin gaan. Later deden er geruchten de ronde dat de hertogin en de bendeleider een relatie waren begonnen en dat Sophie ook andere bendeleiders ontving in haar villa in Penteli. Ook werd er beweerd dat ze zich van God had afgekeerd en vreemde rituelen uitvoerde. Daar is echter nooit enig bewijs voor gevonden.

De brand

En toen kwam de laatste harde klap voor de hertogin. Het huis in Athene waar haar dochter in de kelder lag opgebaard, brandde tot op de grond af met als gevolg dat Eliza volledig gecremeerd werd, tien jaar na haar dood. Sophie liet een graf voor haar bouwen in Penteli.

Het einde

Zeven jaar later, in 1854, overleed Sophie op 69-jarige leeftijd in haar nieuwe huis in Athene, de villa Ilissia, aan de laan van Koningin Sofia. Tijdens een grootse begrafenisplechtigheid werd ze bijgezet bij haar dochter, in het graf dat ze voor haar had laten verrijzen.

Er zijn nog steeds mensen die beweren haar af en toe in haar witte gewaad door de bossen van Penteli te zien rondwaren.

De nalatenschap van de hertogin

De nalatenschap van Sophie is nog steeds terug te vinden op vele plekken in Athene en de wijde omtrek.

• Haar laatste woonadres aan de laan van Koningin Sofia, de villa Ilissia, bekend als het Paleis van de Doukissa van Plakendias is gerenoveerd en herbergt nu het Byzantijns en Christelijk Museum van Athene.
• Haar villa in Penteli (het Kasteel van Rododafni of Toren van Plakendias) is later bewoond door koning Constantijn en nu is hij in gebruik bij de gemeente Penteli als cultureel centrum.
• De Tourelle en het huis Plaisance zijn nog steeds te bewonderen in Penteli, zij het in enigszins verwaarloosde staat en de Tourelle is niet veel meer dan een ruïne.
• Talloze bruggen in Athene zijn gebouwd door de Doukissa, met als meest indrukwekkende de brug in Melissia die bekend staat als “de vijf bogen”.
• De graftombe waar zij samen met de as van haar dochter begraven ligt, bevindt zich op een centraal punt in Penteli.

Een heel stuk Griekse geschiedenis, een bijzondere vrouw en een tragisch verhaal gaan schuil achter de naam van het bekende metrostation in Athene.