Cultuur, bevolking & economie van Afghanistan

Cultuur, bevolking & economie van Afghanistan De Islamitische Republiek Afghanistan, kortweg Afghanistan, vormt het noordoostelijke deel van het Iraanse Hoogland (Iraans Plateau) en is zo'n 562.000 km² groot. Volgens de laatste officiële volkstelling (1979) telde het land circa vijftien miljoen inwoners, maar na schatting was dit aantal in 2017 ruim verdubbeld tot circa vierendertig miljoen. In het zuiden en oosten grenst Afghanistan aan Pakistan, in het westen deelt het land haar grens met Iran en in het noorden met Turkmenistan, Oezbekistan en Tadzjikistan. De kleine uitloper in het noordoosten van het land grenst zelfs aan China. Kabul (Kaboel) is sinds 1773 de hoofdstad van Afghanistan en zowel het Dari als Pasjtoe zijn erkend als officiële talen. Circa 99% van de inwoners is islamitisch en van hen is ongeveer 80% aanhanger van de soennitische stroming en 19% aanhanger van de sjiitische stroming. De overige 1% van de bevolking is niet religieus of aanhanger van een ander geloof.

Inhoud


Geografie

Het centrum van Afghanistan dankt haar grillige karakter aan de steile en hellende uitlopers van het Hindoekoesj-hooggebergte. Ondanks dat de grond op de bergen hard en onwerkbaar is, liggen er tussen de hellingen vele vruchtbare valleien en vlaktes. De hoogste berg van het land, en tevens de op twee na hoogste berg van het Hindoekoesj-gebergte, is de Noshaq (7.492 m.), die is gelegen op de grens tussen Afghanistan en Pakistan. In het zuiden en zuidwesten van het land wordt het landschap gedomineerd door enkele woestijnen, zoals de Registan-woestijn en de Dasjt-i Margo-woestijn en in het noorden vinden we de hooglanden van Afghaans Turkestan, Badachsjan en de vlakte van Amu Darja. Het uiterste noordwesten is misschien wel het groenste deel van het land want hier ligt de weelderige vallei van Hari-Rúd.

Landkaart van Afghanistan met de grootste steden / Bron: U.S. Central Intelligence Agency, Wikimedia Commons (Publiek domein)Landkaart van Afghanistan met de grootste steden / Bron: U.S. Central Intelligence Agency, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Klimaat
Over het algemeen genomen is het in heel Afghanistan warm en droog, maar door het sterk gevarieerde landschap kent het land meerdere klimaten. Zo heerst het noorden en noordwesten een steppeklimaat, waarbij de noordelijke bergstreken het groenst zijn omdat hier de meeste regen valt. Het landschap in het midden en zuiden van Afghanistan is dor en droog door het daar heersende woestijnklimaat en het noordoosten heeft regelmatig te maken met extreme temperaturen – in zowel de zomer als winter – door het daar heersende landklimaat.

Bevolking

Afghanistan kent een lang verleden van oorlog wat gezorgd heeft voor een enorme verplaatsing van de bevolking, ook naar het buitenland. Opvallend is echter dat, ondanks de massale verplaatsing, anno 2019 de samenstelling van de bevolking nauwelijks is veranderd:
  • 42% van de bevolking behoort tot de Pathanen – voornamelijk woonachtig in het oostelijke en zuidelijke centrale deel van Afghanistan
  • 31% van de Tadzjieken
  • 9% van de Oezbeken
  • 9% van de Hazara
  • 4% van de Aimak
  • 3% van de Turkmenen
  • 2% van Beloetsji

Naast de hiervoor genoemde bevolkingsgroepen wonen er ook nog Nuristani en Kirgiezen in Afghanistan, maar hun aantallen zijn zo klein dat ze niet in percentages zijn uit de drukken.

Verspreiding bevolking

Vandaag de dag leven de verschillende bevolkingsgroepen in Afghanistan steeds meer met en naast elkaar, maar over het algemeen genomen heeft iedere bevolkingsgroep nog steeds zijn eigen leefgebied. Zo wonen de Pathanen voornamelijk in het oosten en zuiden van het centrale deel van Afghanistan. De Tadzjieken zijn woonachtig in het centrum en het noordoosten, de Oezbeken vind je vooral in het noorden en de nomadische Turkmenen zwerven langs de grens tussen Afghanistan en Turkmenistan. De centraal gelegen hooglanden is het leefgebied van de Hazara en het westelijke deel van het centrale plateau is de thuishaven van de Aimaks. De Beloetsji wonen in het uiterste zuiden van Afghanistan, de Nuristani in het oosten en de Kirgiezen in het verre noordoosten.

Levensverwachting

De levensverwachting van de Afghanen is met een gemiddelde van 63,9 jaar (2017) laag te noemen in vergelijking met de gemiddelde levensverwachting van een Nederlander; 81,8 jaar (2018). Afghaanse vrouwen hebben met een gemiddelde van 65,0 jaar een hogere levensverwachting dan mannen; 62,7 jaar. Naast een lage gemiddelde levensverwachting heeft Afghanistan ook te maken met een hoge kindersterfte. Ongeveer één op de zeven kinderen overlijdt tijdens hun eerste levensjaar door ziekte of ondervoeding en van de kinderen die hun eerste levensjaar doorkomen overlijdt circa 20% alsnog voor hun vijfde levensjaar.

Talen

Afghanistan telt twee officiële talen; het Dari (ook wel Oostelijk- of Afghaans Perzisch) dat door 34,3% van de bevolking wordt gesproken en het Pasjtoe, dat 45% van de bevolking spreekt. Naast deze twee officiële talen spreekt een groot deel van de bevolking ook nog Oezbeeks, Turkmeens, Beloetsji, Pasjai en diverse Nuristaanse talen. Met zo'n grote verscheidenheid aan talen komt tweetaligheid onder de bevolking dan ook relatief veel voor.

Geletterdheid

Naar schatting kan slechts 36% van alle Afghanen lezen en schrijven en de geletterdheid in het land is dan ook laag. De lage geletterdheid is een direct gevolg van de vele jaren van oorlog. Het merendeel van de Afghaanse scholen zijn zwaar beschadigd en slechts de helft van de scholen heeft de beschikking tot schoon drinkwater. Met name in de jaren dat de taliban de touwtjes in handen had werd het onderwijs zwaar verwaarloosd. Vele meisjesscholen werden in brand gestoken, opgeblazen of op een andere manier aangevallen en ook scholing voor jongens had vrijwel geen prioriteit tijdens het talibanregime.

Positie van de vrouw

De positie van de vrouw in Afghanistan is, volgens UNICEF, zorgwekkend te noemen. Uit een onderzoek dat is verricht in 2014 bleek dat 60% van de Afghaanse vrouwen voor haar zestiende wordt uitgehuwelijkt en circa 87% van de vrouwen (2012) heeft te maken met huiselijk geweld. Negen op de tien vrouwen is analfabeet en één op de vijftig Afghaanse vrouwen overleeft een zwangerschap niet. Van gelijke rechten tussen man en vrouw is Afghanistan geen sprake.

Bestuur

Sinds de omverwerping van het talibanregime in 2001 maakt(e) Afghanistan diverse veranderingen door. Zo werd er een voorlopige overgangsregering aangesteld die begon met het ontwerpen van een nieuwe grondwet, welke in 2004 werd goedgekeurd. Er werd een presidentieel systeem met twee vice-presidenten ingevoerd en het Dari en Pasjtoe werden aangewezen als officiële talen. In oktober 2004 vond er voor het eerst een presidentsverkiezing plaats die werd gewonnen door Hamid Karzai (1957), die ook aan het hoofd van de voorlopige overgangsregering had gestaan. In september 2014 werd Karzai opgevolgd door Ashraf Ghani (1949).

Economie

Afghanistan is een arm land waar circa 36% van de bevolking onder de armoedegrens leeft (World Factbook CIA 2019). Het grootste deel van de economische activiteiten bestaat uit landbouw en veeteelt die, door het extreme klimaat, niet veel opleveren. Mede door de armoede is Afghanistan op economisch gebied dan wel weer zeer succesvol in de illegale teelt en export van opium. Zo produceerde Afghanistan in 2016 naar schatting 4.800 ton opium, zo'n 1.500 ton meer dan in 2015.

Munteenheid

In 2002 is de oude Afghani (AFA) vervangen door de nieuwe Afghani (AFN), waarbij er drie nullen achter de komma werden weggehaald. De koers van de Afghani is; 1 AFN is € 0,015 (oktober 2019).

Infrastructuur

De wederopbouw van Afghanistan komt maar zeer moeizaam op gang en mede daarom is de infrastructuur slecht. Er is slechts één lange weg die alle grote steden van het land met elkaar verbindt, maar deze is op diverse plaatsen zwaar beschadigd door de oorlog. Kleine dorpen en steden zijn alleen via onverharde wegen en met een terreinwagen te bereiken. Via het spoor is er slechts beperkt treinverkeer mogelijk naar Oezbekistan en Turkmenistan en van de vijftig vliegvelden die Afghanistan heeft zijn er slechts enkele verhard. De nationale luchtvaartmaatschappij van het land is Ariana Afghan Airlines die vanaf de luchthaven van Kabul diverse (inter)nationale vluchten verzorgt.

Cultuur

De Afghaanse cultuur is zeer oud en al meer dan tweeduizend jaar gericht op een tribale en (deels) nomadische manier van leven. Hierdoor heeft iedere stam en/of regio zijn eigen tradities en cultuur en het is dan eigenlijk ook niet mogelijk om te spreken van één Afghaanse cultuur. De Afghanen die in het zuiden en oosten wonen leven veelal volgens de Pashtun-cultuur; een cultuur die sterk gericht is op het beschermen van de familie, de stam, de natie en de eer, desnoods met geweld. De Afghanen die in het westen en noorden wonen, leven voornamelijk volgens de Perzische en Turkse cultuur die een stuk minder vijandig is. Hierbij heeft iedere stam weer eigen gewoonten en gebruiken ontwikkeld.

Media & Entertainment

De eerste Afghaanse krant verscheen in 1906 en in 1920 ging Radio Kabul live. De in 1974 opgerichte Afghanistan National Television werd in 1996 onder druk van de taliban gesloten, maar in 2002 weer heropend. Vandaag de dag zijn er circa vijftien (lokale) tv-zenders en zestig radiozenders actief en ook diverse buitenlandse radiostations, zoals BBC World Service, zijn te ontvangen. Ondanks dat in de grondwet van 2004 censuur werd verboden en vrijheid van meningsuiting werd opgenomen als basisbeginsel moet de Afghaanse pers zich wel aan de principes van de islam houden.

Kleding

Net als de cultuur verschilt ook de traditionele Afghaanse kleding per stam en/of per regio. Een kledendracht die over het algemeen genomen populair is, is die van de Pashtun. De mannen dragen dan een jurk (salwar kameez), soms met een jas (chapan) erover en daarbij een tulband (lungee) of een hoed (karakul). De vrouwen dragen kleurrijke rokken (firaq partug) met daaroverheen een lang shirt (kamis) en daarbij een kleurrijke hoofddoek. Afghaanse vrouwen beginnen al op zeer jonge leeftijd met het bedekken van hun haren en doen dit vaak ook binnenshuis als er een kans is op (onverwachte) mannelijke bezoekers.

Sport

Afghanistan heeft sinds 1941 een internationaal voetbalteam, maar ze hebben zich nog nooit gekwalificeerd voor een internationaal toernooi. Naast voetbal zijn ook cricket, volleybal, basketbal, taekwondo, boksen, worstelen, gewichtheffen en bodybuilding erg populair. In het noorden spelen de mannen vaak de traditionele sport Buzkashi waarbij ruiters en paarden zijn verdeeld in twee teams en beide teams proberen in het bezit te komen van een geitenkarkas. De regels van en het spel Buzkashi lijken erg veel op polo.

Het meer Band-e-Panir in Band-e-Amir / Bron: Hadi1121, Wikimedia Commons (Publiek domein)Het meer Band-e-Panir in Band-e-Amir / Bron: Hadi1121, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Bezienswaardigheden

Afghanistan kent als land een ingewikkelde geschiedenis die haar niet alleen een verscheidenheid aan talen heeft opgeleverd, maar ook een zeer rijke cultuur. Deze rijke cultuur is vandaag de dag nog steeds op diverse plaatsen terug te zien. Zo zijn de boeddha's van Bamyan nog steeds indrukwekkend om te zien, ondanks dat ze flink zijn beschadigd gedurende het talibanregime. In de historische stad Kandahar is het Heiligdom van de Mantel een belangrijke bezienswaardigheid omdat hier een mantel wordt bewaard die, volgens de verhalen, nog is gedragen door de profeet Mohammed. De Minaret van Jam, gelegen aan de oever van de Hari rivier, is zelfs aangewezen als Werelderfgoed door UNESCO en in de stad Herat is de citadel van Alexander inmiddels volledig gerenoveerd en een bezoek meer dan waard. De Blauwe Moskee in Mazar-i-Sharif is nog steeds een belangrijke plaats voor moslims omdat hier de neef van profeet Mohammed, Ali ibn Talib (circa 598-661) begraven zou zijn en het nationale museum van het land vind je in de hoofdstad Kabul. Naast diverse bezienswaardigheden is Afghanistan ook rijk aan natuurschoon en er zijn dan ook twee gebieden aangewezen als nationaal park; Band-e-Amir en Wakhan National Park. Het centraal gelegen Band-e Amir staat bekend om haar zes schitterende meren en Wakhan, gelegen in het uiterste noordwesten en grenzend aan de autonome, Chinese provincie Sinkiang, is een veilig thuis voor diverse inheemse dieren zoals rode vossen, sneeuwluipaarden en Marco Polo-schapen; het grootste wilde schaap ter wereld.
© 2019 - 2024 Marjolijnr, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Bermuda als vakantielandBermuda als vakantielandBermuda heeft als eilandengroep in de Atlantisch Oceaan de toerist veel te bieden. Deze Bounty eilanden met hun subtropi…
Thailand als vakantielandThailand als vakantielandEen vakantiebestemming welke de laatste jaren in populariteit is toegenomen, is ongetwijfeld Thailand. Het aantal reizen…
Australië als vakantielandAustralië als vakantielandDown under zoals het wel eens genoemd wordt, trekt steeds meer toeristen. Australië heeft de toerist dan ook heel wat te…

Nafplio, de meest romantische stad van GriekenlandNafplio, de meest romantische stad van GriekenlandAan de zuidkust van de Peloponnesus ligt één van de drukst bezochte steden van Griekenland, zowel door Griekse als buite…
De Hertogin van Piacenza in GriekenlandDe Hertogin van Piacenza in GriekenlandEén van de meest tot de verbeelding sprekende personen uit de recente geschiedenis van Griekenland is ongetwijfeld de He…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: OpenClipart-Vectors, Pixabay (bewerkt)
  • Loney Planet, 20147. The World, 2e editie. ISBN: 978 1 78657 653 8
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Afghanistan#Bevolking
  • https://www.worldatlas.com/articles/national-parks-of-afghanistan.html
  • http://datatopics.worldbank.org/world-development-indicators/
  • https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/levensverwachting
  • https://politiek.tpo.nl/2014/04/24/analyse-emancipatie-van-de-afghaanse-vrouw/
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Hamid_Karzai
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Ashraf_Ghani
  • https://www.telegraaf.nl/nieuws/1281494/meer-opiumproductie-in-afghanistan
  • https://www.wegenwiki.nl/Afghanistan
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Ali_ibn_Aboe_Talib
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Nationaal_park_Band-e_Amir
  • https://www.worldatlas.com/articles/national-parks-of-afghanistan.html
  • Afbeelding bron 1: U.S. Central Intelligence Agency, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 2: Hadi1121, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Marjolijnr (218 artikelen)
Laatste update: 29-11-2019
Rubriek: Reizen en Recreatie
Subrubriek: Buitenland
Bronnen en referenties: 16
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.