Het eiland Pemba

Voor de kust van Tanzania vindt men het prachtige kleine eiland Pemba. Samen met "zustereiland" Ungunja, dat beter bekend staat onder de naam Zanzibar en de kleine Mafia Archipel, vormt Pemba een semi-autonome staat in de Verenigde Republiek van Tanzania. Gelegen in het warme water van de Indische Oceaan is Pemba de ideale vakantiebestemming voor de reiziger die van rust, ruimte en prachtige natuur houdt. Zowel het leven onder water als op het land is schitterend en diverse dieren die op Pemba voorkomen, vind je nergens anders ter wereld. Ga mee op ontdekkingsreis op het prachtige Pemba!

Inhoud

• Pemba eiland
• Faciliteiten
• Activiteiten
• Overige activiteiten

Pemba eiland

Op ongeveer 50 kilometer ten oosten van de Tanzaniaanse kust vinden we het kleine en tropische eiland Pemba. Gelegen in de Indische Oceaan beschikt het eiland over schitterende witte zandstranden, een helder blauwe zee en wuivende palmbomen. Ondanks het prachtige decor behoort Pemba wel tot één van de armste landen van de wereld en voor de inwoners is het over het algemeen genomen een moeizaam bestaan. De armoede is juist een reden om het eiland te bezoeken, want naast de kruiden en specerijen, vormt ook het (beginnende) toerisme een belangrijke bron van inkomsten voor de Zanzibari.

Kenmerken

Samen met de omliggende eilanden Ungunja (Zanzibar) en de Mafia Archipel, vormt Pemba een semi-autonome staat binnen de Verenigde Republiek van Tanzania. Dit betekent dat de eilanden een eigen president, parlement en regering hebben die zijn gevestigd in Stone Town, de hoofdstad van Zanzibar. In vergelijking met Zanzibar is Pemba een lang en smal eiland en heeft een totale oppervlakte van 985 km². Met een levensverwachting van gemiddeld 48 jaar een een inkomen van minder dan één US-Dollar per dag, behoren de Zanzibari tot de armste inwoners van de wereld en de werkeloosheid op de eilanden is dan ook hoog. Het grootste deel van de inkomsten van het eiland zijn afkomstig uit de export van kruiden en specerijen en net als Zanzibar heeft ook Pemba de bijnaam: "The Island of Spices"- "Het specerijeneiland". Andere belangrijke economische sectoren zijn de visserij en het toerisme. Met een inwoneraantal van 362.000 mensen (2002) behoort Pemba tot één van drukkere plaatsen van Tanzania, maar overvol is het er allerminst.

Taal & religie

De taal die in Zanzibar, en dus op Pemba, wordt gesproken is het Swahili, ook wel Kiswahili genoemd. Het is de eerste en officiële taal van Tanzania en wordt door het merendeel van de inwoners gesproken. In tegenstelling tot de meeste Afrikaanse landen is in Pemba de tweede taal niet het Engels, maar het Arabisch. Het is dan ook van harte aan te raden een aantal woorden en/of zinnen in het Swahili te leren of een goede taalgids mee op reis te nemen. Engels wordt mondjesmaat gesproken door de inwoners en dan voornamelijk door de mensen die werkzaam zijn in het toerisme. Het overgrote merendeel van de inwoners van Pemba (en Zanzibar) is moslim en het wordt dan ook zeer gewaardeerd als je hier als bezoeker van het eiland rekening mee houdt. Ga je de stad in of de markt op, bedek je knieën en schouders, dit geldt voor zowel voor mannen als vrouwen. De vrouwen op Pemba zijn voornamelijk gekleed in vrolijk gekleurde kanga's (traditionele Afrikaanse jurken) vaak voorzien van leuke en grappige teksten in het Swahili. Naast islamistisch is ook nog een klein gedeelte van de bevolking christelijk of Hindoestaans en hierdoor is een bonte mix van diverse kerken, tempels en moskeeën op het eiland ontstaan. Naast het "officiële" geloof kent Pemba ook nog een grote groep inwoners die aanhanger zijn van de oude Afrikaanse gebruiken en rituelen, ook wel bekend onder de naam: zwarte magie of voodoo.

Voodoo-eiland Pemba
Voor veel Afrikanen vormt Pemba het middelpunt van de zwarte magie. Van oorsprong zijn de voodoo-priesters van Pemba door heel Afrika bekend om hun enorme kennis en spiritualiteit en voodoo rituelen zijn op het eiland dan ook aan het orde van de dag. Toch is de kans klein om als toerist hier iets van te zien of mee te krijgen aangezien de Zanzibari er niet voor open staan "buitenstaanders" toe te laten tot hun rituelen. Elke vraag over zwarte magie of voodoo wordt dan ook beantwoord met een raadselachtige glimlach.
Flora & fauna
Pemba stond in het verleden ook wel bekend onder haar Arabische naam "Al Jazeera Al Khadra" oftewel "het groene eiland". Heden ten dagen is er van het "groene" eiland nog maar weinig over. In de loop der jaren hebben de inwoners het merendeel van de bossen gekapt omdat zij het hout nodig hadden voor de bouw van gebouwen en huizen. Veel dieren en planten zijn hierdoor uitgestorven, maar gelukkig is nog een deel van de oorspronkelijke vegetatie bewaard gebleven. Nzungi Forest, gelegen in het noordwesten, bruist van het leven en veel van de oorspronkelijke flora en fauna van het eiland is hier nog te zien. Het bos is de thuishaven van de Kirk's Red Colobus aap en de Vervet Monkey. Helaas laat de Bushbaby, waarvan haar roep klinkt als die van een huilend kind, zich vaker horen dan zien. Vergeet niet om tegen de schemering de toppen van de fruitbomen in de gaten te houden, dit is het tijdstip dat de enorme Pemba Flying Fox wakker wordt en zijn fruitontbijt bij elkaar gaat scharrelen. Zoals de naam al doet vermoeden komt deze vleermuissoort alleen voor op het eiland Pemba. Naast de bossen bestaat de vegetatie op het eiland voornamelijk uit fruit- en specerijen bomen en struiken. Ondanks dat Zanzibar de naam heeft is het merendeel van de kruidnagels die bestemd zijn voor de export afkomstig van Pemba. Naast de kruidnagel groeit ook de vanille, kaneel en peper zeer goed en de geuren van de landerijen zijn dan ook overweldigend in de oogsttijd. Fruit ligt op het hele eiland letterlijk voor het oprapen en de hoeveelheid aan bananen, mango's, papaja's en ananassen is enorm.

Faciliteiten

In vergelijking met Zanzibar is Pemba een klein eiland en het aantal voorzieningen en faciliteiten is dan ook beperkt. Toch is vrijwel alles wat nodig is op het eiland aanwezig, maar verwacht geen luxe. Supermarkten kent men op Pemba niet en je inkopen doe je op de lokale markt of bij één van de vele voedselstalletjes langs de weg. De watervoorziening op het eiland is redelijk al is het water niet drinkbaar. De stroomvoorziening is daarentegen ronduit slecht wat het gebruik van elektronische apparaten lastig maakt.

Slapen, eten & drinken

Het aantal (toeristen)accommodaties op Pemba is zeer beperkt, maar alle verschillenden toeristenklassen zijn vertegenwoordigd. Aan de kust vind je voornamelijk de wat luxere strandhotels en resorts en iets verder van het strand liggen andere accommodaties zoals hotels voor backpackers of kleine B&B's. Voor ieder budget biedt Pemba een accommodatie dus de prijs voor het verblijf hoeft geen belemmering te vormen. Bij de meeste accommodaties zit het ontbijt standaard inbegrepen en de meeste hotels beschikken over een restaurant waar je ook voor de lunch of het diner terechtkunt. Ook als je buiten de deur wilt eten biedt Pemba diverse mogelijkheden. Houd er wel rekening mee dat de restaurant vaak overvol zitten en het is dan ook aan te raden om te reserveren. Mocht het restaurant van je keuze niet meer beschikbaar zijn dan kan je ook terecht bij één van de vele etensstalletjes die op de markt staan.

Auto, motor & fiets
Aangezien Pemba redelijk klein is, is het een uitstekend eiland om lekker op rond te touren. Je kunt hiervoor gebruikmaken van een auto, een brommer of motor of, lekker Hollands, met de fiets. Het huren van een auto is het meest gebruikelijk en er zijn dan ook diverse bedrijven die auto's verhuren, indien gewenst zelfs met chauffeur. Het huren van een fiets of motor is wat lastiger aangezien er hiervoor geen officiële verhuurbedrijven bestaan. Wil je het eiland toch per fiets/motor verkennen, vraag dan het personeel van je accommodatie om hulp. Zij weten vaak wel iemand die zijn fiets of motor niet nodig heeft en deze voor een klein bedrag een dagje wil verhuren. Wees wel zeer voorzichtig op de weg. De wegen op Pemba zijn, ondanks een flinke opknapbeurt in 2005, ronduit slecht en zitten vol met hobbels en kuilen. In het regenseizoen is het zelfs aan te bevelen een 4x4-voertuig te huren als je op pad wilt, want de wegen veranderen dan in enorme modderpoelen. Naast de wegen vormen ook de medeweggebruikers een gevaar. Afrikanen nemen het niet zo nauw met de verkeersregels en de Zanzibari vormen hier geen uitzondering op. Of de hiervoor genoemde gevaren nog niet voldoende zijn wemelt het op de wegen in Pemba vaak van de dieren, wees hier vooral op bedacht als je door kleine dorpjes rijdt.

Openbaar vervoer

Als je in Afrika met het openbaar vervoer wilt reizen ben je grotendeels op jezelf aangewezen, zo ook op Pemba. Het eiland kent een officieel bussysteem, maar de bussen rijden alleen naar de grote dorpen en steden. En dan ook nog maar een aantal keer per dag. Wil je één van de kleinere of meer afgelegen plaatsen bezoeken dan dien je vaak voor het laatste stukje voor eigen vervoer te zorgen. De bussen die op het eiland rondrijden worden Dala Dala's genoemd en zijn eigenlijk niet meer dan oude mini-bussen met een paar houten bankjes er in getimmerd. De Dala Dala stop je door je hand op te steken en ze zijn gewend overal langs de kant van de weg passagiers op te pikken of af te zetten. Wil je er weer uit? Dan laat je dat aan de chauffeur weten en hij zet je af op de plaats die je hebt aangewezen. Voor de langere afstanden betaal je ongeveer één US-Dollar en voor de korte afstanden ongeveer de helft. Houd er wel rekening mee dat als je met een Dala Dala reist, de busjes vaak overvol zitten. Het is dan ook eerder een regel dan uitzondering dat je de halve rit met een baal rijst en een geit op schoot zit, al heeft dit ook absoluut zijn charme. Op de grote stations staan de bustijden aangegeven door middel van bordjes maar let goed op of de tijden in het Swahili of in onze westerse tijd is aangegeven. De Swahilitijd begint als de zon opkomt, dit is voor hun dus 00:00 uur. Om 00:00 Swahilitijd is het voor ons westerlingen ongeveer 06:00 uur. Toch erg vervelend als je op het verkeerde tijdstip bij de bushalte staat te wachten...

Medisch & financieel

Op medisch gebied is Pemba goed vertegenwoordigd door een drietal ziekenhuizen en een groot aantal apotheken. Helaas is het in het ziekenhuis vaak wel te merken dat Pemba een geïsoleerd eiland is en voor veel spullen afhankelijk is van de import. Het grootste en modernste ziekenhuis is gelegen in de kleinste stad Mkoani en beschikt over schitterende en ruime afdelingen. De medische staf bestaat uit goed geschoold personeel van Chinese en Afrikaanse afkomst, maar helaas kampt het ziekenhuis regelmatig met voorraadtekorten. In Chake-Chake is het oudste ziekenhuis van het eiland gelegen en hier zijn vooral artsen in dienst met een westerse nationaliteit. Het ziekenhuis in Chake-Chake heeft tevens de enige kraamafdeling van het eiland en voor een bevalling zijn de vrouwen van het eiland dan ook afhankelijk van het ziekenhuis in de hoofdstad. In Wete is het derde ziekenhuis van het eiland gevestigd en deze beschikt over het enige röntgenapparaat dat voor handen is. Waar de ziekenhuizen nog al eens kampen met bevoorradingstekorten liggen de apotheken juist vol met zalfjes, poedertjes en medicijnen. Het enige nadeel is dat je precies moet weten wat je nodig hebt wil het uit één van de vele lades te voorschijn komen.

Naast de drie ziekenhuizen zijn er ook nog een tweetal banken op het eiland aanwezig. Beide zijn te vinden in de hoofdstraat van Chake-Chake en bieden de mogelijkheid om geld te wisselen. Helaas is het banksysteem op Pemba nog verre van modern en de wachttijden zijn dan ook aanzienlijk lang. Mocht je niet te lang willen wachten, dan kun je ook proberen om geld te wisselen bij de Zanzibar Tourist Corporation, iets verderop in de straat. Hier is het een stuk minder druk, maar houd er rekening mee dat de geldvoorraad van de Corporation klein is. Vaak zijn ze tegen het einde van de ochtend al door hun voorraad US-Dollars heen.

Activiteiten

Met haar prachtig witte stranden en wuivende palmbomen is Pemba de ideale bestemming voor een lekkere zonvakantie, maar naast de zon heeft het eiland nog veel meer te bieden. Met name de sporten op en rond het water zijn in Pemba erg populair en in vrijwel iedere grote plaats aan de kust vind je dan ook wel een duikschool. Vissen, kajakken en snorkelen zijn ook zeer geliefde bezigheden en voor wie liever op het droge blijft is een kruiden en specerijentour over het eiland een absolute aanrader. Liever een romantisch uitje? Zeil dan de zonsondergang tegemoet met een traditionele dhow.

Indische Oceaan

Omsloten door de warme wateren van de Indische Oceaan is Pemba een ideale bestemming om diverse watersporten te beoefenen. Met name onder water is er meer dan genoeg te zien en te beleven en duikers kunnen zich hier dan ook prima vermaken. Verspreid over het eiland liggen diverse goede locaties om te duiken, maar de meest populaire plekken bevinden zich aan de westkant, in het Pemba Kanaal. De omstandigheden om te duiken of te snorkelen zijn hier zeer goed. Door het rustige water is het zicht gemiddeld tussen de 10 en 30 meter en door de zeer geringe stroming kunnen ook beginnende duikers hier terecht. Verspreid rond het eiland liggen diverse koraalriffen waarvan sommige zeer steil aflopen. Dit biedt unieke mogelijkheden voor meer ervaren duikers onder andere voor het maken van klif-duiken. Hierbij is de kans op een ontmoeting met een adelaars-rog, barracuda of enorme zeebaars niet is uitgesloten. De (bedreigde) Napoleon lipvis komt ook in de wateren rond het eiland voor en aan de noordkant worden met grote regelmaat dolfijnen gezien. De Indische Oceaan kent een zeer sterke wisseling tussen de getijden wat een verraderlijke stroming met zich mee brengt. Wil je op eigen initiatief duiken, laat je dan eerst zeer goed voorlichten door een instructeur die bekend is in het gebied van je keuze.

Duikplekken

Verspreid over het eiland liggen diverse duikplekken waar meer dan voldoende te zien is. Naast schitterend gekleurd koraal is ook de hoeveelheid aan, soms bijzondere, vissen overweldigend. Het grote voordeel van duiken in de wateren rond Pemba is dat het eiland nog niet is ontdekt door het massatoerisme. Ook op de populaire duikplekken is het nog steeds redelijk rustig en zo krijgt iedereen meer dan voldoende ruimte om van het leven onder water te genieten. Mocht je willen duiken op Pemba, dan zijn de volgende plaatsen absoluut het overwegen waard:

Misali Eiland
Ten westen van Misali Eiland (gelegen het Pemba Kanaal) ligt een beschermd natuurgebied dat de koraaltuinen wordt genoemd. De tuinen zijn werkelijk adembenemend en de hoeveelheid verschillende kleuren en soorten koraal overweldigend. Door het rustige water zijn de koraaltuinen ook geschikt voor de beginnende of minder ervaren duikers.

De Ovinje, Fundo & Njao Gap
Ten noorden van Misali Eiland liggend drie gebieden die de "gaps" (gaten) worden genoemd. De koraalriffen lopen hier zeer stijl af en sommige riffen hebben grote gaten waar je doorheen kunt duiken. De riffen zijn een lust voor het oog, maar de duikomstandigheden zijn lastig. Door de onvoorspelbare stromingen die hier veel voorkomen is zelfs een "ontspannen" duik niet geschikt voor de beginnende duiker. Overleg dan ook goed met je instructeur voor je hier te water gaat!

Manta Point
Iets voorbij de Fundo Gap ligt Manta Point. Op een enorme ronde schijf groeit koraal in de vorm van een wortel en koraal in de vorm van, soms reusachtige, paddenstoelen. Tevens is Manta Point de thuishaven van de manta roggen die in dit gebied voorkomen en de kans om zo'n enorme rog tegen het lijf te zwemmen is hier dan ook groot.

Panza Eiland
Aan de zuidwestkant van het eiland zijn de duikomstandigheden lastiger en de wateren hier zijn dan ook voornamelijk geschikt voor ervaren duikers. De stromingen die in het Pemba Kanaal geen rol spelen zijn hier volop aanwezig. De riffen aan deze kant van het eiland zijn schitterend en met name de riffen rond Panza Eiland zijn het bezoeken waard. Op 12 meter diepte ligt tevens een oud scheepswrak uit 1950 dat tijdens een duik bezocht kan worden.

Oostkant Pemba
De oostkant van het eiland is een stuk ruiger dan de andere kant van het eiland en met name stijlen kliffen domineren hier het onderwaterleven. Waar aan de westkant zelden tot nooit melding wordt gemaakt van haaien is de oostkant juist erg in trek bij hamerhaaien en deze zijn dan ook vaak te zien tijdens het duiken. Door de steile kliffen en sterke stromingen is duiken aan deze kant van het eiland ook alleen geschikt voor de meer ervaren duikers.

Watersporten

Naast duiken is ook snorkelen erg populair en mocht je onder water gaan net een stap te ver vinden dan kun je, mede door het goede zicht, ook met snorkelen meer dan genoeg meekrijgen van het rijke onderwaterleven. De beste plaats om te snorkelen is recht tegenover het bezoekerscentrum van Misali Eiland. De hoeveelheid en diversiteit aan vis is hier enorm en je hoeft niet ver de zee in om te kunnen genieten van al dit moois. Ook aan de westkust liggen diverse riffen die uitermate geschikt zijn om te snorkelen, maar houd er rekening mee dat de meeste plaatsen alleen te bereiken zijn bij hoog water. Veel hotels bieden verder ook nog de mogelijkheid om een kajak te huren en op eigen gelegenheid een stuk langs de kust te peddelen of je kunt, onder begeleiding van een gids, een tocht maken. Visliefhebbers kunnen hun hengel uitgooien in het Pemba Kanaal en kijken of het hen lukt een blauwe merlijn of barracuda aan de haak te slaan. Liever een iets meer ontspannen activiteit? Laat je rond zeilen in een traditionele Afrikaanse dhow (houten zeilboot) en geniet vanaf het water van de schitterende kustlijn van Pemba.

Overige activiteiten

Niet alleen onder water is er meer dan voldoende te beleven, ook boven water is Pemba een gevarieerd eiland dat diverse activiteiten te bieden heeft. Pemba kent een drietal steden: Chake-Chake, Mkoani en Wete, die over het eiland verspreid zijn. De meeste activiteiten en bezienswaardigheden zijn in de buurt van één van deze drie steden gelegen.

Chake-Chake

De hoofdstad en tevens grootste stad van het eiland is Chake-Chake en biedt diverse bezienswaardigheden. In het oude Omani fort bevindt zich het nationale museum van Pemba, waar je onder begeleiding van een gids meer kunt leren over de historie, cultuur en economie van het eiland en haar bewoners. In het hart van de stad vind je het busstation en de plaatselijke markt, waar het een drukte van belang is. De geuren en kleuren van al het fruit en de duizenden specerijen en kruiden doen je hoofd duizelen. In de straatjes om de markt zijn diverse winkeltjes en cafeetjes gevestigd. Wandel rustig rond, sla souvenirs in en vergeet ook niet om langs de oude stadspoort te wandelen. Ben je de drukte van de stad zat en ben je op zoek naar rust en ruimte? Dan is een bezoekje aan het Pemba Flying Fox Centre een goed idee. In het centrum werken lokale inwoners samen om de Pemba Flying Fox te beschermen en op te vangen in geval van ziekte of als de vleermuizen gewond zijn. Ook de ruïnes van Pujini zijn een leuk uitje. Op een terrein van ongeveer anderhalf hectare vind je de restanten van een paleis uit de 15e eeuw. Helaas is het merendeel van de ruïne in de loop der jaren overwoekerd geraakt met groen, maar de oude verdedigingswal staat er nog steeds goed bij.

Mkoani

Van de drie steden die Pemba rijk is, is Mkoani de kleinste. Het stadje heeft de bezoeker dan ook niet veel te bieden en is alleen van belang in verband met de veerboten die hier aanleggen. Via Mkoani is het mogelijk het eiland te verlaten of het eiland te bezoeken en tijdens de aankomst of het vertrek van een veerboot is het hier dan ook een drukte van belang. Zodra de boot is vertrokken of aangemeerd keert de rust weer terug en verandert Mkoani weer in het lieflijke en slaperige dorpje dat het eigenlijk is. Net iets voorbij Mkoani vind je het kleine dorp Wambaa met haar bekende Wambaa Beach, één van de mooiste stranden van het eiland, zo niet van de landen in de Indische Oceaan. Tussen Mkoani en Chake Chake ligt, in het Pemba Kanaal, het kleine eiland Misali, ook wel Mesali genoemd. Naast snorkelen en duiken (zie duikplekken) is het eiland ook geliefd bij natuurliefhebbers. De groene zeeschildpad en Hawksbill gebruiken de stranden aan de westkant van het eiland namelijk om hun eieren te leggen. En bepaalde delen van het jaar is het hier dan ook een komen en gaan van schildpadden die hun kostbare schat aan land brengen.

Wete

In het noorden van Pemba vind je de op twee na grootste stad van het eiland; Wete. Het hart van de stad wordt gevormd door een lange rechte straat waar alle belangrijke gebouwen aan gevestigd zijn. In de hoofdstraat vind je de markt, de restaurants en de paar hotels die het plaatsje rijk is. Het straatbeeld is in Wete overigens een stuk rustiger dan in Chake-Chake. Waar in de hoofdstad de fiets, motor of brommer een populair vervoersmiddel is, is in Wete de ossenwagen het meest gebruikte vervoersmiddel. Voor de mensen die het noordelijke deel van Pemba willen verkennen is Wete een uitstekend startpunt aangezien de meeste bezienswaardigheden relatief dicht bij de stad zijn gelegen. Een leuk uitstapje zijn de ruïnes van Mtambwe Mkuu, welke zijn gelegen op het kleine eilandje Mtambwe. De ruïnes zijn alleen te zien en dus te bezoeken bij laag water, bij hoog water staat het eiland volledig onder water. Op een klein stukje rijden van Wete vind je het dorpje Kiuyu Peninsula dat bekendstaat om haar arena voor het stierenvechten. Wil je een traditioneel stierengevecht meemaken, dan moet je dit dorpje bezoeken! Zie je dieren liever in de vrije natuur dan is het nog maar een klein stukje doorrijden naar het Ras Kiuyu Forest. Dit bos is aanzienlijk kleiner dan het Nzungi Forest, maar de schitterende weg richting Ras Kiuyu Forest maakt het een bezoekje meer dan waard. Mocht je in Wete of in de buurt van Wete verblijven, breng dan ook zeker een bezoek aan de vismarkt van Tumbe. Deze vismarkt is de grootste van het eiland en in de ochtend is het dan ook een drukte van belang in de havens van het dorp. De vissers brengen de pas gevangen vis aan land die direct wordt verkocht op de markt. Alleen al de hoeveelheid aan bijzondere vissen die de vissers aan land brengen, maakt Tumbe zeker de moeite waard.