Regio Oost-Afrika: landen, landschappen en gebieden

Oost-Afrika is het oostelijk deel van het continent Afrika met schitterende landschappen en een grote diversiteit aan flora, fauna en culturen. Van de uitgestrekte savannes tot de prachtige kusten en de betoverende eilanden in de Indische Oceaan. De Grote Riftvallei loopt door dit gebied, met hoge vulkanen en diepe meren. Hier leven grote concentraties wilde dieren.

Landen

Volgens de indeling van de Verenigde Naties (United Nations composition of continental regions) behoren achttien landen tot Oost-Afrika, of Oostelijk Afrika. Ook de Frans overzeese eilanden Mayotte en Réunion in de Indische Oceaan worden hierbij gerekend.

• Burundi
• Comoren
• Djibouti
• Eritrea
• Ethiopië
• Kenia
• Madagaskar
• Malawi
• Mauritius
• Mozambique
• Rwanda
• Seychellen
• Somalië
• Tanzania
• Oeganda
• Zambia
• Zimbabwe
• Zuid-Soedan

Gebieden en landschappen in Oost-Afrika

De Grote Riftvallei

De Grote Riftvallei, ook wel Oost-Afrikaanse Slenk genoemd, is een gebied van slenken. Dit wordt een rift genoemd, een gebied waar twee tektonische platen (twee stukken van de aardkorst) uit elkaar bewegen. De Oost-Afrikaanse Slenk loopt van Ethiopië naar Mozambique en bestaat langs de Westelijke Rift uit hoge bergen, zoals de Virunga. Maar in de Riftvallei bevinden zich ook zeer diepe meren, bijvoorbeeld het Tanganyikameer. Het gebied is vulkanisch actief. Een nomadisch volk dat in Kenia in de Grote Riftvallei leeft is de Samburu. Zij zijn verwant aan de Masai-stam en leven voornamelijk van het houden van runderen, geiten en kamelen. In de riftvallei leven ook zeer veel wilde dieren, zoals de Afrikaanse olifant, leeuwen, zebra’s, giraffes, buffels, luipaarden, jachtluipaarden, enzovoort.

De Kilimanjaro en Mount Kenya

De Kilimanjaro is een bergmassief in het noordoosten van Tanzania, in het oostelijk gedeelte van de Grote Riftvallei. Het bestaat uit drie aaneengesloten vulkanen en bevat de hoogste berg van Afrika (de Kibo met 5895 meter). De Kilimanjaro wordt omringd door savannes, hier is het droog en warm. De berghellingen zijn bedekt met tropische regenwouden en toendra’s. Een andere hoge vulkaan is de Mount Kenya in Kenia (5199 meter). De hoogste toppen van deze bergen zijn bedekt met sneeuw en gletsjers.

De Hoorn van Afrika

De noordelijkste landen van Oost-Afrika, Eritrea, Djibouti, Ethiopië en Somalië behoren tot de Sahel ('kust’ in het Arabisch). Deze brede overgangsstreek in Afrika, aan de zuidelijke rand van de Saharawoestijn, loopt van de Atlantische Oceaan in het westen tot de Rode Zee in het oosten. Het landschap bestaat uit savannes, woestijnsteppes en laagvlaktes en het is er vrij droog en warm. Dit gebied in het oosten van Afrika wordt ook wel aangeduid als ‘de Hoorn van Afrika’. De kustlijn van Somalië lijkt op de hoorn van een neushoorn, die in de Indische Oceaan uitsteekt. Hier mondt de Rode Zee uit in de Indische Oceaan. Net zoals in de andere Sahellanden behoort de bevolking in ‘de Hoorn van Afrika’ tot de armste ter wereld. Een nomadische stam die hier leeft is de Afar, zij houden vee, zoals kamelen, geiten en koeien. Een andere belangrijke etnische groep is de Amhara, zij leven op de centrale hoogvlakte in Ethiopië. Tijden van grote droogte en diverse burgeroorlogen hebben de landen in ‘de Hoorn van Afrika’ tot een ontwikkelingsgebied gemaakt.

Rivieren, meren en watervallen

In Ethiopië ontspringt de Blauwe Nijl in het Tanameer. De Witte Nijl ontspringt in het Victoriameer. In Soedan stromen deze rivieren samen in de rivier de Nijl. De Zambezi rivier ontspringt in het noorden van Zambia, stroomt door een aantal zuidelijk Afrikaanse landen en mondt via een 100 kilometer brede delta (riviermonding) in Mozambique uit in de Indische Oceaan. In de Zambezi op de grens tussen Zambia en Zimbabwe zijn de breedste watervallen van Afrika, de Victoria watervallen (ongeveer 1700 meter breed en 100 meter hoog). De plaatselijke bevolking noemt deze watervallen ‘Mosi-oa-Tunya’ (donderende rook). Het Tanganyikameer ligt binnen de Westelijke Slenk van de Grote Riftvallei. Het is het grootste en diepste slenkmeer van Afrika (ongeveer 670 kilometer lang en op zijn diepst 1470 meter). Het grootste zoetwatermeer van Afrika is het Victoriameer met een oppervlakte van zo’n 69.000 vierkante kilometer. In het meer liggen verschillende eilanden en er leven vele zoetwatervissen en nijlpaarden. Het Victoriameer ligt tussen de landen Tanzania, Oeganda en Kenia. In de Grote Riftvallei zijn ook veel alkalische sodameren te vinden, meren met een hoog zoutgehalte. Bijvoorbeeld het Nakurumeer en het Bogoriameer in Kenia. In deze meren leven vele algen en schaaldiertjes, die grote hoeveelheden kleine flamingo’s aantrekken. Ook is dit het broedgebied van de roze pelikaan.

De Indische Oceaan

Somalië, Kenia, Tanzania en Mozambique grenzen aan de Indische Oceaan. In de warme tropische wateren voor de kustlijn leven mantaroggen, rifhaaien, dolfijnen en vele andere vis- en koraalsoorten. Het eiland Zanzibar ligt 35 kilometer van de Tanzaniaanse kust, befaamd vanwege de productie van kruidnagels en andere specerijen. In de Indische Oceaan liggen eilanden van vulkanische oorsprong, zoals Mauritius, Mayotte, Réunion en de eilandengroep de Comoren. De Seychellen bestaan uit graniet- en koraaleilanden en zijn vooral bekend als toeristische bestemming. Madagaskar, het grootste eiland van Afrika, heeft een unieke ecologie met dieren die alleen op dit eiland voorkomen. Bijvoorbeeld de halfapen lemuren (of maki’s) en de komeetstaartvlinder. Langs de kust van de Indische Oceaan en op de eilanden leeft de Swahili bevolking, afgeleid van het Arabische ‘sawahil’ (kustbewoners). Zij verbouwen gewassen, zoals bonen, erwten en maïs. De Swahilitaal die zij spreken is een Bantoetaal. ‘Bantoe’ betekent mensen.

Nationale parken

Het grootste natuurpark in Afrika ligt in Zambia, het Kafue National Park en beslaat ongeveer 22.400 vierkante kilometer. Hiernaast zijn er in Oost-Afrika nog veel meer nationale parken. In Tanzania ligt het Serengeti National Park, bekend van de grote trek (migratie) van kuddes gnoes en de vele wilde dieren die hier leven. Het nomadische Masai volk heeft onder andere de Serengeti als leefomgeving. Dit zijn herders en krijgers die leven van hun vee. Deze stam staat bekend om hun rijke cultuur en kleurrijke kleding, zoals de rode doeken. Serengeti betekent ‘eindeloze vlakte’ in de Masai-taal. Het Bwindi Impenetrable Forest is een park in Oeganda, hier leeft meer dan de helft van de populatie van de zeer bedreigde berggorilla’s.