Giethoorn, het Venetië van het Noorden

Giethoorn is een karakteristiek veendorp in het Noordoosten van Nederland. Het wordt ook wel het Venetië van het Noorden genoemd. De vergelijking met deze Italiaanse stad ligt in de vele grachten door de plaats, die eigenlijk het wegennet volledig hebben vervangen. Het vele water, de prachtige boerderijen die bijna allemaal op eilanden blijken te staan, maken het bezoek aan dit dorp zeker de moeite waard.

De naam Giethoorn

Giethoorn is in 1230 gesticht door een groep vluchtelingen uit het Middellandse Zeegebied. Zij heetten de Flagelanten. Zij vonden vele hoorns van wilde geiten op deze locatie en hebben hun nederzetting dan ook de naam Geytenhorn gegeven. De huidige naam Giethoorn is daar een verbastering van.

Locatie

Giethoorn ligt in de kop van Overijssel, in de buurt van Steenwijk en Meppel (Drenthe). Het dorp is gelegen in een omgeving van natuurgebieden (De Wieden, De Weerribben) en vele meren. Enkele meren zijn ontstaan door het afgraven van het veen. Anderen zijn weer natuurlijke meren. Wist je dat deze omgeving voor de aanleg van de Noordoostpolder dicht bij het IJsselmeer, en dus voorheen de Zuiderzee lag?

Afgraven van veen

De karakteristieke vorm van het dorp vindt haar oorsprong in het afgraven van veen. De turfgravers haalden op de voor hun gunstige plaatsen het veen uit de bodem. Zij gooiden het veen op het land, op smalle stroken tussen de afgegraven gaten, om het te laten drogen; deze gaten zijn zogeheten ´weren´ en de smalle stroken land zijn de ´ribben´. De naam van het nabijgelegen natuurgebied De Weerribben, is hiervan afgeleid. Van het gedroogde veen werd uiteindelijk turf gestoken: kleine brokken die als brandstof gebruikt kon worden om bijvoorbeeld de huizen mee te verwarmen.

Vanwege een zeer grote vraag naar brandstof, werd de productie opgevoerd. Door te intensief gebruik te maken van de ribben, die door overbelasting in combinatie met bijvoorbeeld een storm en wegsloegen, ontstonden grote meren en plassen. Het water nam feitelijk de overhand. Om de turf te vervoeren groef men vaarten en sloten, in plaats van het aanleggen van (hoofd)wegen. Hierdoor zijn vele huisjes als het ware op eilandjes gebouwd. Eilanden die alleen per boot of via de karakteristieke bruggetjes vanaf het pad langs de gracht te bereiken zijn.

Punter

De typische boot die van oudsher in Giethoorn wordt gebruikt is de punter. Deze boot is te herkennen aan een aantal eigenschappen, die elk een logische verklaring hebben.

De punter heeft als het ware een boeg aan de voor- en aan de achterzijde. De achterzijde is de kant waar het roerblad is bevestigd. Wanneer de gebruiker de boot in een smalle sloot had volgeladen met bijvoorbeeld turf, riet of vee, was het zeer lastig om de boot te keren. Omdat de boot deze karakteristieke vorm heeft, was het omhangen van het roerblad van de achterkant naar de voorkant voldoende om de boot te keren.

De boot is een platbodem, dat wil zeggen dat er geen kiel onder de boot zit. Omdat de grachten maar één meter diep zijn, zou de boot snel vastlopen op de bodem. Zeker wanneer de boot volgeladen is. De boot kan worden opgetuigd met een zeil op basis van een spriettuig. Dit is heel snel op te bouwen en ook heel snel af te breken. Bewust is voor dit makkelijke zeiltuig gekozen, omdat men in de grachten van het dorp geen mast op de boot kan hebben, maar op het open water juist wel gebruik wilde maken van de wind als aandrijving. In het dorp bewoog men zich voort door met een lange stok af te zetten op de bodem van de gracht: het zogeheten punteren. Dit kan overigens nog steeds in Giethoorn, en wordt door menig fanatieke toerist nog gedaan.

(Water)plezier

Het langgerekte dorp is middels het pad dat langs de gracht ligt te voet of op de fiets te bezichtigen. Fietsen kun je op meerdere locaties huren. Echter, je kunt het dorp het best bekijken vanaf het water. Met een rondvaartboot van één van de vele rondvaartbedrijven kunt u onder begeleiding een tocht maken door het dorp. De bestuurder van de boot geeft u gedurende de tocht tekst en uitleg. Let u bij het kiezen van de rondvaart op de ligging van het bedrijf waar u opstapt: de rondvaarten vanuit het centrum maken een kleinere ronde, dan de rondvaarten die vanuit het zuiden van het dorp vertrekken. Je kunt ook kiezen voor zelf varen. Ruim 15 jaar geleden is in Giethoorn het elektrisch varen al ingevoerd. De vele honderden verhuurbootjes worden ook wel fluisterbootjes genoemd. De motor kan wel 8 uur non-stop varen. Je vaart zelf door het dorp, over het meer en kunt kiezen voor uitgezette routes door natuurgebieden als De Wieden, of zelfs de Weerribben. Let wel, voor langere tochten dien je ruimschoots de tijd uit te trekken (dagtrip).