De mooiste dorpen van Toscane - Pitigliano

Toscane heeft naast prachtige steden zoals Firenze, Siena, Lucca, Pisa, San Gimignano, Volterra, ... ook tal van kleinere pitoreske dorpen die in het Italiaans "borghi" worden genoemd. Deze "borghi" in Toscane maken net als deze in andere provincies deel uit van de classificatie "I Borghi più belli d'Italia" en zijn internationaal erkend omwille van hun cultuurhistorische waarde.

Ligging Pitigliano en hoe te bereiken

Pitigliano ligt in de Maremma streek, bekend voor zijn talrijke vondsten en aanwezigheden uit de Etruskische periode

• Met de auto: autosnelweg A1 tot aan afrit Orvieto, vervolgens SS74 volgen tot aan Pitigliano.
• Met de trein: trein tot aan Firenze SMN, Orbetello of Grosseto. Vanuit deze stations vertrekken bussen richting Pitigliano.

De oorspong van de naam

Over de oorsprong van de naam is nogal wat onduidelijkheid en volgens sommigen zou de naam een samentreksel zijn van de Romeinse namen Petilo en Celiano, de 2 oprichters van de stad.

Geschiedenis

• 2300-1000 voor Christus: Voor het eerst vermeld als dorp in het bronstijdperk maar er zijn ook bewijzen dat de klif waarop Pitigliano zou ontstaan, reeds bewoond was tijdens het Neoliticum (6000 voor Christus).
• 1ste eeuw voor Christus - 2de eeuw na Christus: de Romeinse aanwezigheid, reeds gekenmerkt door de aanwezigheid van boerderijen en dorpen gegroepeerd langs de belangrijkste wegen, levert nu ook enkele structurele bouwwerken op in het platteland aan de voet van de klif waarop Pitigliano is gebouwd.
• 1061: Voor het eerst verschijnt de naam Pitigliano in een schrijven van Nicola II aan de heersers van Sovana.
• 1188: In een ander document in bezit van de graven Aldobrandeschi, heersers van de volledige Maremma streek, wordt Pitigliano vermeld als "castro", versterkte stad.
• 1274: Pitigliano blijkt één van de best beschermde versterkte steden onder het bewind van de graven Aldobrandeschi in de oorlogen met de gemeenten van Orvieto.
• 1313: Door het huwelijk tussen een lid van de familie Orsini met een lid van de familie Aldobrandeschi maken deze eersten voortaan deel uit van het graafschap Aldobrandeschi, ook wel genoemd het graafschap van de Sovana. Na de vele oorlogen met de gemeenten van Orvieto en Siena wordt in 1410 Pitigliano de hoofdstad van het Graafschap.
• 1466: Met het aanstellen van Niccolò III als nieuwe heerser begint een bloeiperiode voor Pitigliano met de bouw van enkele renaissance gebouwen en paleizen. Hieraan werken bekende artiesten mee zoals Antonio da Sangallo, Baldassare Peruzzi en Anton Maria Lari.
• 1604: Ferdinando I, groothertog van Toscane, neemt alle bezittingen van de familie Orsini over. Het is meteen het einde van het bewind van de graven van Pitigliano. Vanaf de tweede helft van de 17de eeuw begint het aantal Joden, dewelke in Pitigliano een veilig onderkomen vinden, gestaag toe te nemen. In 1643 slagen de "Medici" erin om een inname van de stad door de pauselijke troepen af te slaan.
• 1843: Met de verplaatsing van het bisdom van Sovana naar Pitigliano verkrijgt deze laatste de titel van stad; er volgt meteen een nieuwe periode van bloei en economische groei.

Bezienswaardigheden

Wie langs de autoweg SS74 naar Pitigliano rijdt ziet, ter hoogte van het Sanctuarium van de Madonna delle Grazie, reeds de klif waarop Pitigliano gebouwd is,verschijnen. Het is bijna onmogelijk om niet uit de auto te stappen en enkele foto's te nemen. Pitigliano en de klif waarop ze bijna uitsteekt, zijn beiden uit tufsteen opgebouwd waardoor het moeilijk is om de natuur en de stad door de mens opgebouwd, te onderscheiden. Geïsoleerd door drie rivieren die stromen rondom Pitigliano en versterkt door 16de eeuwse stadsmuren, heeft Pitigliano de indruk een versterkte burcht te zijn met de elegantie van de Renaissance architektuur

Het paleis "Palazzo Orsini"
Palazzo Orsini is het belangrijkste monument van Pitigliano. Het is van oorsprong middeleeuws (14de eeuw) maar in de eerste helft van de 16de eeuw werd het verbouwd op bevel van de pas aangestelde nieuwe graaf Niccolò III. De werken werden uitgevoerd door de renaissance architekt Antonio da Sangallo die de stijl dan ook volop toepaste in onder andere de medaillons, de toeganspoorten, het centrale plein met kolommen, de zeshoekige waterput en de interieurs. Het paleis is momenteel in functie als museum met een collectie van religieuze taferelen, voorwerpen. Op het achterliggende plein van waar uit spectaculaire zichten te bewonderen zijn, bevindt zich een prachtige fontein met 5 bogen, uit de tijd van de familie de Medici. Het water wordt er naartoe gebracht via een 17de eeuwse acquedotto, gekenmerkt door een enorme boog die over de straat loopt. Vanuit het plein vertrekken 3 pittoreske straatjes die gekenmerkt worden door 16de eeuwse decoraties, hoogteverschillen, loggia's, prachtig versierde inkompoorten en vensteromlijstingen.

Kathedraal en omgeving

De hoofdweg leidt naar een ander plein waarop de kathedraal in barokstijl zich bevindt. Dit bouwwerk heeft zijn huidig aanzicht voornamelijk verkregen in de 18de eeuw. Naast de overweldigende gevel zijn ook de altaren en de interne versieringen uitgevoerd door Pietro Aldi en Francesco Vanni, te bewonderen. Naast de kathedraal zien we de stadstoren die het stedelijke karakter van Pitigliano vertegenwoordigde. Lopen we het plein door kan komen we terecht aan de kerk van San Rocco, gelegen in de antieke wijk Capisotto. De kerk was reeds in 1274 gekend onder de naam Santa Maria. Ze heeft een sobere renaissance gevel en een interieur gedecoreerd met fresco's en geschilderde medaillons. We laten de kerk nu achter ons en komen zo aan het meest extreme punt van de klif en aan de toeganspoort Porta di Capisotto met aan zijn zijde de overblijfselen van de Etruskische stadsmuur uit de 6de eeuw voor Christus.

Joodse ghetto
In de helft van de via Zuccarelli komen we in de Joodse ghetto terecht. De Joodse aanwezigheid is volop terug te vinden in Pitigliano dat bescherming en opvang bood aan de vluchtende gemeenschap. Gedurende 5 eeuwen werd Pitigliano gekenmerkt door het vredig samenleven van Christenen met Joden waardoor het de naam kreeg van Klein Jerusalem. De synagoge is recent gerestaureerd, men kan er onder andere het oorspronkelijke interieur bewonderen alsook een medaillon met opschrift 1598, datum waarop de tempel werd opgericht. Het meest interessant is echter de ondergrondse ruimte, aan het licht gekomen gedurende de restauratie. De ruimte is ingedeeld in verschillende kleinere ruimtes, uitgegraven in de tufsteen waarop Pitigliano is opgebouwd. Men vindt er de beenhouwerij, de kasher kelder, de antieke azzimi oven en de badkamer terug.
Iets verderop vinden we het Joodse kerkhof terug dat hoofdzakelijk graven uit de 19de eeuw laat zien.

Parco Orsini en Parco archeologico

Langs de straat die leidt naar Sorano vinden we het park Orsini terug. Dit park dateert uit de Renaissance en we vinden er dan ook sporen van in de standbeelden, paviljoenen en banken uitgegraven in de rotsen. Zoals reeds eerder aangehaald vinden we zowat overal in deze streek volop overblijfselen terug uit de Etruskische periode. De grootste en interessantste concentratie kunnen we bezichtigen in het archeologisch park, een openlucht museum gekenmerkt door ondergrondse galerijen en kelders.

Lokale gerechten

Vino bianco di Pitigliano
Het voornaamste typische product van Pitigliano is de wijn "bianco di Pitigliano", het is de eerste wijn in de Maremma streek die de denominatie DOC verkreeg. De constante temperatuur in de wijnkelders in tufo uitgegraven blijkt ideaal om de wijn sneller te laten rijpen. In en rond Pitigliano zijn er dan ook tal van wijnboeren die deze DOC wijn produceren.

Lo sfratto

Een ander typisch product is "lo sfratto", dit gerecht is van Joodse oorsprong en is vooral populair gedurende de kersperiode maar is tevens gans het jaar door te verkrijgen. Het is een soort deegrol gevuld met honing en noten. Het is evident dat de plaatselijke keuken Joodse invloeden heeft ondergaan.