Het landje van Cadzand en Retranchement

Behaaglijk rekt zich tussen de Vlissingse waterkant uit tussen de blonde duinkust van Zoutelande en het geïndustrialiseerde Sloegebied. Boeiend schouwspel onder de hoge Zeeuwse hemel, gezien van het tussendek op de stoere veerboot naar Breskens. Een indrukwekkende streek die in een halve eeuw nauwelijks is veranderd, en een bezoek meer dan waard is. De komst van de Westerscheldetunnel heeft, ondanks de nu grote toegankelijkheid van dit fijn stukje Nederland, voor weinig karakterverlies gezorgd. Zeeuws-Vlaanderen is voor ons van boven de Schelde altijd een soort eiland geweest, liever gezegd een stepping stone naar wat “het buitenland” heet ook al is de grens met België weinig meer dan een fictie.

Cadzand

Het is merkwaardig te zien dat hier een halve eeuw weinig is veranderd; de silhouetten van de dorpen als Groede en Nieuwvliet, niet verknoeid door massa nieuwbouw. Oostburg met zijn trotse ronde witte watertoren. Overal de geweldige lappen weiden en landbouwgrond met onafzienbare bomenrijen in het verschiet.
En het propere Cadzand-Binnen achter de na een brand herrezen korenmolen en rondom de tweeschepige kerk, vroege gotiek, op een malsgroen grasveldje. Tenslotte Cadzand-Bad, dat over begroeide lage duintoppen heen de zee –De Wielingen- in de gaten houdt. De meest zuidelijke zeebadplaats van ons land is wel sterk veranderd, ook al door noodzakelijke kustvoorzieningen in het kader van de Deltadienst.

Cadzand-Bad gaat een florissante toekomst tegemoet: mooi strand, uitzicht op een drukbevaren zee, met links het boulevardperspectief van Knokke en rechts de Walcherse kust; en als achtergrond het vogel- en natuurgebied Het Zwin, wonderlijk paradijsje van vogels, wilde flora en waterpartijen.

Het Zwin

We zijn hier ook ineens midden in de oude historie; de late Middeleeuwen, toen dit gebied een door watervloed ontstane zeearm vormde, zo diep landinwaarts dat steden als Brugge, Damme , Aardenburg en Sluis er machtige handelssteden door werden. Het water was breed genoeg zelfs voor het leveren van flinke zeeslagen – in de eerste helft van de dertiende eeuw- en nog in de vijftiende eeuw kon er een niet onaanzienlijke Engelse vloot binnenvallen. Maar geleidelijk verzandde Het Zwin, slibde dicht –op een klein deel in het noorden na. Voortaan zou Brugge La Morte gaan heten en de andere handelsplaatsen werden landstadjes, alleen nog interessant voor defensieve doeleinden.

Retranchement Cadsandria

In de tachtigjarige oorlog bouwde prins Maurits halverwege Sluis en de kust een sterke vesting, die de naam Retranchement Cadsandria kreeg, ingenieus complex van wallen, gracht met beschoeisel –escarp- en tegensschoeisel –contrascarp- bastions en courtines. Nieuwsgierig zijn we op de eerste de beste ochtend van ons verblijf in het landje van Cadzand al naar deze plaats gegaan. In weerwil van zijn Franse naam (de betekenis is volgens de Dikke Van Dale : Tweede Verschansing, is Retranchement zo innig Zeeuwsvlaams als je maar wensen kunt. Het bestaat uit één kromme dorpsstraat, model maansikkel, met aan het noordelijk eind op een soort bastion een pracht van een standerdmolen uit 1643, middenin –tussen kostelijke boerenhuizen- een kerkje uit die zelfde tijd.

Overal, waar je ook kijkt, zie je beschaduwde hoogten van wallen en schansen oprijzen en zachtjes dalen, opnieuw omhooggaan en verglijden naar vertes met bomengelederen. Een beeld van diepe vrede, niet van deze tijd. Retranchement is een speciale reis naar West-Vlaanderen waard. Langzaam, telkens terugkijkend, wandelen wij zuidwaarts , de ruimte in,naar het gehucht Terhofstede.