Roussillon – okergroeve en champignonkwekerij

De okermijnen bij het dorp Roussillon in de Provence van Frankrijk zijn bijzonder. Ze zijn niet alleen prachtig van kleur, maar hebben ook een bijzondere geschiedenis van een ambachtelijke bedrijfstak die tot een industrie uitgroeide, om vervolgens voor andere doeleinden te worden gebruikt. Jarenlang werden er 'champignons de Paris' in geteeld en de restanten daarvan zijn nog altijd in de groeve te zien. De mijnen worden bevolkt door vluchten vleermuizen en af en toe loopt er een vos rond. De okermijnen zijn te bezichtigen.

• Okergroeve in de Provence
• Oker en okerzand in de Luberon
• Schoorstenen
• Mijnwerkers en hun loon
• Gewelven
• Okermijn
• Champignonkwekerij de Paris
• Ôhkra in Roussillon

Okergroeve in de Provence

In het massief van de Luberon zijn de rotsen okerkleurig. Ze schitteren in verschillende tinten in de zon, van okergeel tot roestbruin, afhankelijk van de mineralen die in het zandsteen zitten. De kleuren komen hier en daar aan de oppervlakte en maken van de Luberon een magnifiek kleurig landschap.

Bezoek aan de mijn

Bij Roussillon is de okermijn te bezoeken. Daar vertellen de medewerkers van de Vereniging Ôhkra hoe de galerijen in de rotsen werden gehakt.

Oker en okerzand in de Luberon

Om het okerzand te winnen begonnen de mijnwerkers – ze hakten van 1884 tot ongeveer 1950 – boven te hakken. Ze werkten van boven naar beneden. De voorste mijnwerker was tweehandig. Hij hanteerde de pikhouweel met links en met rechts en hakte al doende vanaf de buitenkant van de rots naar binnen en hakte een koepelvormig dak boven zichzelf. De boog was ongeveer 1 meter 70 hoog en 2 meter 80 breed. De houweel die hij hanteerde sleet heel snel door het contact met het zandsteen en hij had er ongeveer zeven per werkdag nodig.

Schoorstenen

Onder de eerste mijnwerker gingen twee collega’s links en rechts een rechte schoorsteen naar beneden hakken. De rechterschoorsteen werd door een rechtshandige gehakt en de linker door een linkshandige. De diepte van de schoorsteen was de lengte van de arm van de hakker plus de lengte van zijn houweel. Als de schoorsteenhakkers niet verder konden stopten ze. Vervolgens werd een diep horizontaal gat in het midden geboord waar zwarte poeder, een explosief, in werd gestopt. Het blok tussen de twee schoorstenen werd daarmee tot ontploffing gebracht. Daarna werden weer twee schoorstenen gemaakt voor het volgende blok.

Percentage oker in het zand

De hoogte van de galerij werd bepaald door het percentage oker in het zand. Kwam dat onder de 15 procent, dan gingen ze niet dieper. De meeste galerijen zijn vier meter hoog.

Mijnwerkers en hun loon

De mijnwerkers werden per dag betaald, behalve de voorste man. Die werd naar afstand betaald. De meest vakbekwame voorste hakker kon een meter per dag vooruit gaan. In 1885 verdienden de mijnwerkers tussen de 0,25 francs en 0,40 francs per uur. Dat is vergelijkbaar met vier tot zes eurocent per uur. Ze werkten onder de grond met een carbidlamp voor de verlichting.

Gewelven

De mijnwerkers hakten systematisch en hadden oog voor de veiligheid. Als constructie-element gebruikten ze de gewelven en kruisgewelven om de krachten op elke pilaar te verdelen. Elke galerij was niet breder dan drie meter, de maat was tussen de 2.80 en drie meter. De pilaren werden zes bij zes meter gemaakt om verzekerd te zijn van een goede draagkracht.

Ontevreden bazen

In het begin van de mijnbouw vonden de bazen die manier maar niets, omdat ze vonden dat er te veel kostbaar erts niet gewonnen kon worden.

Okermijn

De okermijn werd van 1884 tot 1950 geëxploiteerd voor de okerwinning. Daarna kwam de klad in de okerindustrie en werden de galerijen tot 2007 gebruikt voor de teelt van champignons. De champignons gedijden goed in de donkerte en in het vochtige en niet al te warme klimaat van de gangen. Dankzij de hoge vochtigheidsgraad, met een percentage van 85 tot 90% en de constante temperatuur van 10° bleken de okermijnen een ideale plek voor de champignons.

Paardenmest

Het mycelium ontwikkelde op paardenmest in een week of vier en na acht tot twaalf weken konden de champions worden geoogst.

Champignonkwekerij de Paris

De kleine witte ronde paddenstoel is zeldzaam in het wild. Het is de meest geteelde paddenstoel omdat hij zich gemakkelijk laat kweken. Hij werd aanvankelijk, eind 19e eeuw, vooral in Frankrijk gekweekt. De kweek werd eerst uitgevoerd op lagen en vervolgens in zakken of dozen. Zo werd het ook in de okermijnen gedaan.

In de kelder

De ‘echte’ champignons de Paris wordt geteeld in de kelder en groeit niet in turf maar op een laag kalksteen. Daar haalt de paddenstoel alle mineralen uit. De champions in de okermijn werden op een laagje paardenmest geteeld.

Ôhkra in Roussillon

Na 2007 stopte de kweek van champions in de mijn bij Roussillon. De leegstaande okermijn werd een project van de Vereniging Ôhkra, die van 2007 tot 2009 de galerijen klaar maakte voor bezoekers. Op 1 mei 2009 werd de site geopend voor publiek en sindsdien worden er rondleidingen in de gangen gegeven waar eens de houwelen klonken en daarna de champions groeiden.

Vleermuizen

De mijnen worden behalve door mensen door vleermuizen bezocht die er ’s avonds naar binnen vliegen voor een overnachting.

Lees verder

• Roussillon – okermijn in de Luberon in de Provence
• Oker – pigment uit aarde en aardekleur
• Provence – Gorges de la Nesque
• Mont Ventoux - De Reus van de Provence
• Provence – van Beaune via Lyon naar Malaucène