De historische paardenrace de "Palio" in Siena

Ieder jaar opnieuw vindt de, inmiddels wereldbekende, paardenrace de "Palio" in Siena plaats op 2 juli (Palio di Provenzano) en 16 augustus (Palio dell'assunta). Het tafereel is het prachtige renaissance plein "Piazza del Campo" dat voor deze gelegenheid bedekt wordt met een mengsel van zand, klei en tufsteen om het parcours te traceren. Dit unieke evenement lokt jaarlijks opnieuw duizenden enthousiaste fans en nieuwsgierigen waaronder ook heel wat beroemdheden.

Geschiedenis

Palio alla lunga

Volgens enkele bronnen is de "Palio" ontstaan om de gewonnen veldslag "la battaglia di Montaperti" in 1260 te eren. De geschiedenis is echter complexer: gedurende de 12de en 13de eeuw was het de gewoonte dat in de Italiaanse steden paardenracen werden gehouden als publiek spektakel en als competitie tussen de verschillende paardenfokkerijen in handen van de adel. Deze paardenracen zijn bekend als de "Palio alla lunga" en werden in de straten van de stad gehouden.

Palio alla tonda

Rond dezelfde periode begon ook de gewone bevolking deze paardenraces te organiseren. Echter niet over dezelfde middelen beschikkend als de adel werden voor deze races niet enkel paarden gebruikt maar ook ezels, ossen en stieren. Deze races zijn bekend als de "palio alla tonda" en werden meestal op een gesloten plein gehouden. De race werd dus niet meer georganiseerd door de adel maar door de inwoners van de verschillende wijken (contrade).

De naam "Palio" die aan deze paardenrace werd toegekend verwijst naar het Latijnse woord "Pallium" wat zoveel betekent als wollen mantel. Aan de overwinnaar werd als prijs een gedecoreerde vaandel, vervaardigd uit prestigieuze stof, overhandigd. Deze vaandel werd vervolgens aan de kerk van de wijk (contrada) geschonken die meestal een groot gedeelte van de kosten voor deelname aan de Palio o zich nam ofwel werd ze verkocht aan het bestuur van de wijk.

Heden is de waarde van deze vaandel van minder belang en is het vooral de prijzenpot die wordt nagestreefd.

Moderne Palio di Siena

De eerste Palio di Siena waarbij het stadsbestuur van Siena de volledige kosten op zich nam vond plaats op het plein Piazza del Campo in 1656. De race kreeg de naam Palio di Provenzano, ter ere van Provenzano Salvani, en werd voortaan jaarlijks georganiseerd op 2 juli.

Vanaf 1701 begon ook de spontane organisatie van een paardenrace op 16 augustus. De naam Palio all'assunta komt omwille van het feit dat de wedstrijd plaats heeft na de 15de augustus, namelijk de feestdag madonna all'assunta. In het begin werd de wedstrijd georganiseerd door de wijk die de Palio van 2 juli gewonnen had en was feitelijk een uitloper van hun feestviering ter ere van hun overwinning. Pas later nam ook het stadsbestuur van Siena de organisatie en de kosten voor deze race op zich.
In 1729 tenslotte werd om veiligheidsredenen het aantal toegelaten contrade beperkt tot 10 deelnemers.

Voorbereiding

Dat het deelnemen aan de Palio voor iedere wijk een kostelijke gelegenheid is, heeft er toe geleid dat iedere wijk gans het jaar door evenementen organiseert om onder ander uit te geraken aan de kosten gepaard aan het onderhoud van het paard en het loon van de professionele jockey (fantino). Deze evenementen gaan van kaartingen, etentjes tot tombola, ...

Rond de winterperiode beginnen de verschillende wijken de onderhandelingen met de diverse jockeys en renstallen. Kleinere paardenraces worden georganiseerd om tenslotte de jockey en paard te selecteren die de palio di Siena zullen lopen.

Vanaf eind mei echter begint men het echte klimaat op te snuiven van de Palio. De 3 wijken die zullen toegevoegd worden aan de andere 7 wijken, worden geloot.

Ongeveer 1 week voor de paardenrace wordt door het stadsbestuur van Siena de vaandel de "Palio" voorgesteld, meestal geschilderd door een plaatselijke kunstenaar voor de race van 2 juli en door een internationaal gerenommeerde kunstenaar voor wat betreft de race van 16 augustus.

Vier dagen voor de uiteindelijke race worden dagelijks de algemene repetities gehouden waarbij de jockey de kans krijgt om zijn paard en het parcours beter te leren kennen.

De dag van het grote gebeuren

De dag begint al vroeg met de zegening van jockey en paard in de wijkkerk. Ongeveer 2 uur voor het grote gebeuren begint de parade van de verschillende wijken doorheen het historisch centrum van Siena. Vertrekpunt is de kathedraal en eindpunt is het Piazza del Campo. Vaandeldragers, ruiters en andere figuranten in typische middeleeuwse klederdracht vertegenwoordigen hun wijk.
De parade wordt afgesloten met de intrede van de kar waarop de prijs de "Palio" pronkt.

Rond 19.00 verzamelen alle deelnemers zich aan de start. De wedstrijdcommisaris organiseert de loting die de startvolgorde bepaalt. Volgens de Italiaanse traditie begint nu het spel van de omkoperij. Jockeys proberen nog vlug de tegenstrever om te kopen of een pact te sluiten. Ook valse starts zijn gewoonte. De echte start kan daardoor al vlug een half uur tot een uur vertraging oplopen.

De wedstrijd zelf duurt slechts 3 ronden of ongeveer anderhalve minuut. Het paard met of zonder jockey dat als eerste over de eindmeet loopt wint de race. Het komt meermaals voor dat enkel paard aankomt daar het ook voor een professionele jockey niet evident is om een paard zonder zadel te berijden.

Onmiddellijk na de wedstrijd volgt een totale euforie in het kamp van de triomferende wijk; de jockey wordt van zijn paard gelicht en omhelst en gekust, de tifosi laten hun tranen van vreugde de vrije loop. Het hoogtepunt is echter de parade van paard en jockey doorheen de middeleeuwse straatjes van het centrum van Siena richting kathedraal. In de kathedraal aangekomen wordt het paard tot aan het altaar geleid. Een uniek spektakel Het is vanzelfsprekend dat de dag afgesloten wordt met één groot feest.

De deelnemende wijken (contrade)

In totaal zijn er 17 wijken waarvan er slechts 10 mogen deelnemen aan de race, de 17 zijn de volgende:

• Aquila - Contrada van de adelaar
• Bruco - Contrada van de rups
• Chiocciola - Contrada van de slak
• Civetta - Contrada van de uil
• Drago - Contrada van de draak
• Giraffa - Contrada van de giraffe
• Istrice - Contrada van het stekelvarken
• Leocorno - Contrada van de eenhoorn
• Lupa - Contrada van de wolf
• Nicchio - Contrada van de schelp
• Oca - Contrada van de gans
• Onda - Contrada van de golf
• Pantera - Contrada van de panter
• Selva - Contrada van het woud
• Tartuca - Contrada van de schildpad
• Torre - Contrada van de toren
• Valdimontone - Contrada van de ram