Fernsehturm in Berlijn: uiterlijk en aanleiding van de bouw

De Fernsehturm is het bekendste en hoogste gebouw van Berlijn. Zichtbaar vanuit heel Berlijn kreeg het gebouw de status die de DDR ermee voor ogen had. In dit artikel meer informatie over dit bekende gebouw in Berlijn.

Aanleiding en bouw

Bij de verdeling van Berlijn kwam de toenmalige radio en televisietoren in Berlin-Charlottenburg in Berlin-West te liggen, waardoor de DDR deze niet meer kon gebruiken. Er werd vervolgens begonnen met de bouw van een zendtoren in de heuvels in het zuidoosten van Berlijn. De DDR begon hier met het aanleggen van de grondvesten en de basis toen van een ander onderdeel van de Oost Duitse staat het bericht kwam dat ze moesten stoppen met de aanleg, omdat anders de vliegtuigen die vanaf het net nieuwe vliegveld Berlin-Schönefeld niet meer veilig konden aanvliegen. De bouw op de heuvels stopte daarom.

Er werd vervolgens naar een stadspark uitgeweken in Berlin-Friedrichshain, maar die locatie zou te veel problemen geven, waardoor het plan ook daar geen doorgang vond.

In het jaar 1964 was een voorzitter van de SED (Socialisische Eenheidspartij Duitsland), de heer Ulbricht het zat en besloot dat de Fernsehturm in het centrum van de stad kwam, Tussen de Alexanderplatz en de toekomstige Palast der Republik. Hij gaf de ingenieur Hermann Henselmann de opdracht een ontwerp te maken. Op de plek van de TV toren kon hij flink uitpakken qua ontwerp, omdat de gebouwen in de omgeving, op de Marienkirche na allemaal in het jaar 1960 gesloopt waren, omdat in de buurt van de Berliner Dom de plenaire zaal van het volksparlement van de DDR en het partijkantoor van de SED moest verrijzen. Het gebouw moest dus passen in de grootsheid van de DDR.

De bouw begon in augustus 1965. De DDR kreeg met de bouw te maken met een tekort aan kennis in zijn eigen industrie. Daarom waren ze genoodzaakt het veiligheidsglas uit Nederland en de liften uit Zweden te importeren. Na het bouwen van de basisverdiepingen werd gewerkt met een werkplateau met liften dat met het vorderen van de toren de lucht in ging. De antenne is in een keer neergezet.

In begin oktober 1969 is de toren in gebruik genomen, de bouwkosten bedroegen in totaal 200 miljoen Oost-Duitse marken.

Het gebouw

De toren staat in een groot kunstmatig park in het midden van Berlijn. Met zijn hoogte van 368 meter is het een groot prestige object van de voormalige DDR. Aan de onderkant van de toren zit een complex met daarin restaurants en tentoonstellingen over de toren. Opvallend aan dit gebouw zijn de vele brede trappen. Dit illustreerde in de tijd van de DDR de toegankelijkheid van het gebouw voor het volk.

De in de tijd van de DDR minder toegankelijke kogel bovenin de toren bevat naast de antenneruimte ook een restaurant. Vandaag de dag kan men daar (tegen een flinke prijs) ook eten. Het bijzondere van het restaurant is dat de vloer met daarop te tafels ronddraaien, zodat men in een half uur heel Berlijn gezien heeft. Ondanks de leeftijd van het gebouw zitten er een zware kogel hoog in de toren die bij harde wind als contragewicht dient. De Fernsehturm is daarmee een van de eerste gebouwen die over zo'n systeem beschikt.

Het gebouw heeft overigens wel een ontwerpfout, althans in de ogen van de toenmalige DDR. Het communistische regime was namelijk heel erg tegen geloof. Ze haalden met hun gebouwen allerlei trucs uit om te laten zien dat het communisme in hun ogen boven het geloof stond. Groot was hun verontwaardiging ook dat bleek dat door het ontwerp van de kogel (hij is langer dan hij breed is en iedere wandplaat is piramidevormig) er in de middaguren door de weerkaatsing van de zon een heel groot geloofskruis op de kogel ontstond. Als er in de middag belangrijke mensen in hun auto langs de toren reden moesten de ramen daarom geblindeerd worden. Dit verschijnsel heet de Rache des Papstes (de wraak van de paus).

De hereniging van Duitsland

Na de hereniging van Duitsland is de toren een hele grote trekpleister geworden voor toeristen. Per jaar komen er een miljoen bezoekers in de toren. Vanwege het WK voetbal van 2006 in Duitsland is de Fernsehturm enige tijd beplakt geweest met stickers zodat hij op een grote voetbal leek. Dit gebeurde in de rose-paarse kleuren van de sponsor Deutsche Telekom (in Nederland bekend van T-mobile en Ben).