Sylt – Jetset eiland met kustverdediging met tetrapoden

Sylt is een van de Waddeneilanden die grenst aan het werelderfgoed Waddenzee. Het is het noordelijkste Duitse eiland dat sinds de Middeleeuwen volop bewoond is en ook sinds die tijd een strijd voert tegen de Noordzee. De kustverdediging vormt een probleem. In de eerste helft van de twintigste eeuw werd het eiland ontdekt door de architecten, schrijvers en kunstschilders en sindsdien heeft Sylt zich ontwikkeld als eiland waar de jetset van Duitsland flaneert.

Kustverdediging van het eiland Sylt

Harde strijd voor behoud en tegen erosie

Sylt voert een harde strijd tegen erosie. De golven van de Noordzee, en dan vooral de stormvloeden, teisteren de Noordzeekust en happen zand uit de duinen. Het Rode Klif bij Kampen, een duingebied met klifvorming dat bekend is vanwege zijn roodgekleurde aarde, wordt elk jaar een metertje kleiner en voor de promenade bij Westerland moeten een betonnen muur en betonnen kolossen in de vorm van tetrapoden bescherming bieden. Op het strand bij Hörnum liggen er duizenden en nog vindt de stroming zijn weg en knabbelt het aan de kust.

Tetrapoden

Sylt vecht al sinds de Middeleeuwen tegen landverlies. Er is in de loop van de eeuwen van alles geprobeerd om het tij te keren. Er zijn strekdammen aangelegd en betonblokken gestort. De nieuwste methode vormen de tretrapoden, enorme betonnen vierpoters die de golven moeten breken.

Hotel Miramar bij Westerland

Hotel Miramar werd al in 1907 gedwongen een 80 meter lange en 6 meter hoge muur te bouwen om de Noordzee op afstand te houden. Bovenop werd de promenade aangelegd. In de jaren 1920 werd het kustverdedigingswerk verlengd tot meer dan 800 meter. Om het strand te behouden wordt sinds de jaren 1970 regelmatig een zandsuppletie verricht. De stranden worden met de suppleties opgehoogd om het verloren gegane zand te compenseren en een recreatiestrand te behouden, maar de stromingen brengen het zand in beweging en nemen het van het strand om het voor de kust te droppen. Door dat zandtransport zijn evenwijdig langs de kust van Sylt - en ook van Amrum - zandbanken ontstaan.

Günther Sachs en Brigitte Bardot

In 1990 werd een nieuwe methode beproefd. Bij Kampen staat een huis op de rand van de duinen waar bescherming nodig is. Het huis met de naam Haus Kliffende is in 1923 door architect Walther Baedecker gebouwd in opdracht van een boekhandelaar en antiquar uit Berlijn: het werd een ontmoetingsplaats van Duitse kunstenaars en hooggeplaatste figuren. Van schilders zoals Emile Nolde tot schrijvers als Thomas Mann, Max Frisch, Günther Grass en Hermann Göring. Ook de Duits-Zwitsers ondernemer, bobsleeër, kunstverzamelaar, fotograaf, filmmaker, playboy en Opel-erfgenaam Gunter Sachs flaneerde er met Brigitte Bardot aan zijn zijde.

Kliffende en de jetset

De eerste kunstenaars die er neerstreken nodigden andere kunstenaars uit en Kampen groeide uit tot een kunstenaarsontmoetingsplaats. Er kwamen vele beroemdheden naar het eiland en er ontstond een mondaine en vrijzinnige cultuur. Op Sylt deed men goede zaken en van de kunst en vrijzinnigheid bleef in de loop der jaren de rijkdom over die je afziet aan de dure auto's die er rijden. De architecten en de kunstenaarskolonie brachten een beweging op gang waarin het grote geld en de rich and famous de sfeer en het uiterlijk van het eiland veranderden. Meer en meer rijken ontdekten via vrienden en bekenden het eiland en lieten er grote huizen bouwen of kochten de originele Friesenhäuser met rieten kap op.

---

Walther Baedeker
Walther Baedeker was een Duitse architect die leefde van 1880 tot 1959. Hij bouwde vooral huizen in de omgeving van Hamburg en ook op Sylt. Daar ontwierp hij 28 huizen en gebouwen, vooral in Kampen. Hij kocht zelf een oud Friesenhaus in Kampen, aan de Sjip-Wai 1914. Het was een huis dat in 1763 was gebouwd met Hollandse wandtegels in de kamer en deuren met handgesneden profielen. In 1932 verkocht hij het aan collega architect Hans Poelzig. Het was het begin van een ontwikkeling die na de Tweede Wereldoorlog niet meer te stuiten bleek. Walther Baedeker stierf in 1959 en ligt in Keitum op de begraafplaats begraven.

---

Deutsche Bank en zandzakken

Kliffende kwam in 1955 in handen van de Deutsche Bank die het gebruikte als vakantiehuis voor zijn directeuren. Het was de Deutsche Bank zelf die de kustverdediging ter hand nam en een nieuwe methode met grote zandzakken introduceerde. De zakken werden voor het Kliff gestapeld en moesten de golven tegenhouden. Tien jaar later was het zanddepot weggespoeld. Met de zware storm van 30 januari 2000 werden er weer grote stukken duin weggeslagen en kwam huis Kliffende gevaarlijk dicht bij het randje. De gemeente strijdt nu met de eigenaren (de Duitse Bank heeft het inmiddels aan particulieren verkocht) uit welke zak de bescherming van dat specifieke stukje kust moet worden betaald.

Breekpunt van Sylt

Sylt heeft een lang maar smal strand, dat op sommige plekken slechts enkele tientallen meters breed is. Wat voor de badgast een zorgeloze omgeving van vertier in het water en op het strand is, kost de bestuurders en beheerders hoofdbrekens. Niet alleen ter hoogte van Kampen en Westerland happen de golven regelmatig stukken uit de kust. Op de zuidelijke arm, tussen Rantum en Hörnum, is het eiland zo smal dat het bijna doormidden breekt. Wie daar rijdt, loopt of fietst ziet aan de ene kant heel dichtbij de Waddenzee en aan de andere kant direct de duinen van de Noordzeekant liggen.

Lees verder

• Sylt – Duits Waddeneiland of Nordseeinsel
• Rømø – Deens Waddeneiland in werelderfgoed Waddenzee
• Bosch - verdwenen Waddeneiland bij Schiermonnikoog
• De Wadden van Toon Fey– een beeldend waddenboek
• Van Helsdeur tot Duivels Hoorn van Pieter de Vries