Pelgrimsroutes in België: acht routes naar Compostela

Wie pelgrimstocht zegt, denkt onmiddellijk aan Santiago de Compostela, aan Spanje en misschien aan Frankrijk. Maar de tocht naar Compostela kan al veel eerder beginnen. Zo zijn er in België niet minder dan acht verschillende routes om aan de tocht naar Compostela te beginnen. Voor wie zijn reis goed wil voorbereiden of voor wie in eigen land een klein beetje van de beroemde Camino wil proeven. Daarna volg je gewoon de blauwe plaatjes met de gouden schelp op! Altijd al willen weten wat die geheimzinnige blauwe plaatjes met die gouden strepen in de Belgische bossen en velden wilden zeggen of waar ze naar toe leidden? Zoek niet verder, de uitleg vind je hier! Ze wijzen je de weg naar Santiago de Compostela, een beroemd pelgrimsoord in het noord-westen van Spanje.

De Camino vroeger en nu

Vroeger waren er drie belangrijke pelgrimsroutes: die naar Rome, die naar Jerusalem en die naar Santiago de Compostela. Er bestonden natuurlijk geen kaarten zoals nu, om van een GPS nog maar te zwijgen. De mensen gingen rustig van stad naar stad. Er bestonden zelfs liedjes waarin alle steden die men moest doorlopen, werden opgenoemd. Hoe men in die steden geraakte, was minder belangrijk. Het vastleggen van de Camino gebeurde veel later. Over de Camino in de Middeleeuwen, kan je heel wat leren in de Prison des Evêques in het Franse Saint Jean-Pied-de Port.

Waarom gaat men de Camino afstappen?

Beweegredenen vroeger en nu

De beweegredenen van vroeger waren niet dezelfde als nu. Vroeger was het hoofddoel aankomen, mensen wilden naar het pelgrimsoord, meestal uit godsdienstige overweging of om boete te doen. Nu is het onderweg zijn belangrijker. Mensen van nu gaan op pad om zich te bezinnen, om te genieten van de rust, om zichzelf tegen te komen, om hun grenzen te verleggen, om een nieuwe start te nemen in het leven. Vaak gebeurt het dat mensen die pas op pensioen zijn, voor enkele maanden vertrekken op pelgrimstocht op de camino. Om de werkperiode achter hen te laten, afscheid te nemen van wat geweest is en na te denken over wat gaat komen. Ook kan de camino louterend werken na een rouwperiode.

Sfeer onderweg

Vele mensen die op pad gaan zijn helemaal niet katholiek. Je hoeft ook de hele tocht niet in een maal af te leggen. Heb je niet genoeg vakantie, dan kan je ieder jaar een stukje doen, eventueel in verschillende landen. Zo kan je proeven van de verschillende sferen en instellingen op de Camino. Het spreekt voor zich dat die sfeer niet dezelfde is op 100 kilometer van Compostela en in Duitsland of Nederland. Hoe dichter bij het einddoel hoe meer de spanning stijgt en hoe intenser de emoties worden. Wandelen en fietsen zijn enorm populair de laatste tijd en door ieder jaar een stukje Camino te doen, heb je een doel voor ogen.

De Camino in België

2010: de heropleving van de Belgische pelgrimswegen

Mensen van over heel Europa vertrokken op pelgrimstocht naar Compostela. Ook vanuit België. Voor wie van het noorden kwam, was België een doortochtplaats. In 2010 werden de Belgische wegen terug opgediept. 2010 is een heilig jaar in Compostela omdat in dat jaar 25 juli, de naamdag van Sint-Jacobus, op een zondag viel. En in 2010 vierde het Vlaamse Compostelagenootschap ook nog eens haar 25-jarige bestaan. Een symbolisch jaar dus en tijd om de Belgische Compostelawegen terug op de kaart te zetten!

Het terugvinden van de oorspronkelijke wegen: een hele klus

Makkelijk was het niet om de wegen terug uit te tekenen want zoals hierboven reeds werd gezegd, bestonden er in de middeleeuwen geen gedetailleerde kaarten en zelfs geen vastgelegde routes. Bovendien is het landschap sindsdien erg veranderd. Er werd heel wat bijgebouwd en er werden wegen en snelwegen aangelegd. Maar het Vlaams Genootschap van Santiago de Compostela en de Association Belge des Amis de Saint-Jacques de Compostelle staken de koppen bij elkaar en gingen aan de slag om de Belgische pelgrimswegen zo goed mogelijk terug in kaart te brengen. Er werd gekozen voor wegen met heel wat bezienswaardigheden die met de Camino te maken hadden, historische plaatsen op de pelgrimstochten. Zo zijn er bijvoorbeeld heel wat Sint-Jacobskerken onderweg, maar ook kloosters en abdijen. Ook werd er gekozen voor trage wegen, fietspaden, oude spoorwegbermen, holle wegen, GR-routes, RAVeL-paden, etc.

De Belgische Camino in de Middeleeuwen

In de Middeleeuwen bestonden er in België negen wegen die naar Santiago de Compostela vertrokken:

• de Via Monastica: van 's Hertogenbosch naar Rocroi
• de Via Brugensis: van Sluis naar Sebourg
• de Via Scaldea: van Gent naar Pecq
• de Via Brabantica: van Breda naar Nijvel of Geldenaken
• de Via Gallia Belgica: van Nijvel naar Saint-Quentin
• de Via Mosana: van Maastricht of Aken naar Namen
• de Via Limburgica: van Thorn naar Eghezee
• de Via Arduinna: van Aken, Luik of Malmédy naar Orval
• de Via Thiérarche: van Olloy-sur-Viroin naar Saint-Quentin

De Belgische Compostelaroutes nu

De nieuwe wegen werden verdeeld onder Vlaanderen en Wallonië. De oude namen werden behouden en de weg grotendeels ook. Sommige wegen lopen in Wallonië verder onder dezelfde naam, dus echt strikt is de scheiding Vlaanderen - Wallonië niet. De meeste Vlaamse wegen vertrekken in Nederland en eindigen in Frankrijk. Daar gaan ze dan over in de Franse Compostelawegen. Ook in Frankrijk zijn er heel wat wegen, maar de meeste komen samen in Saint-Jean-Pied-de-Port. De vijf Vlaamse wegen zijn:

• De Via Monastica (275 kilometer) vertrekt in 's Hertogenbosch en gaat via Vessel, Postel, Tongerlo, Diest, Zoutleeuw, Jodoigne, Eghezee, Namen, Dinant en Givet naar Rocroi.
• De Via Brugensis (175 kilometer) begint in Sluis en gaat via Brugge, Roeselaere, Menen, Pecq, Doornik en Seboug naar Landrecies.
• De Via Scaldea of Via Scaldis is een kort stukje van Gent via Oudenaarde naar Pecq. Daarna kan je verder gaan op de Via Brugensis.
• De Via Brabantica is een weg die op een bepaald moment in twee splitst. Beide kanten vertrekken in Bergen-op-Zoom en gaan via Antwerpen en Lier naar Mechelen. Daar kan je dan kiezen. Of je gaat verder via Brussel en Halle naar Nijvel om richting Saint-Quentin te gaan via de Via Gallia Belgica (totaal 160 kilometer). Of je gaat verder via Leuven naar Jodoigne. Je zit hier op 134 kilometer. In Jodoigne kan je weer kiezen. Of je neemt de Via Gallia Belgica naar Saint-Quentin en verder naar Parijs. Of je gaat via de Via Monastica verder naar Rocroi en zo verder naar Vézelay.
• De Via Limburgica begint in Thorn bij Maaseik en gaat via Alden Biezen en Tongeren naar Eghezée waar je weer verder gaat op de Via Monastica.

In Wallonië zijn er vier wegen. De meeste wegen volgen op de Vlaamse wegen, maar de Via Arduinna komt deels van het Duitse Aken. De Waalse Compostelawegen zijn:

• De Via Gallia Belgica, die begint in Jodoigne en via Nijvel en Landrecies naar Saint-Quentin gaat.
• De Via Thiérache, een heel kort stukje. Onder Givet verlaat deze weg de Via Monastica om via Chimay naar Saint-Quentin te gaan.
• De Via Mosana, ook een kort stukje. een aftakking van de Via Arduinna net onder Aken om via Luik en Hoei even boven Namen terug uit te komen op de Via Monastica
• De Via Arduinna, met maar liefst drie armen bovenaan. Een arm komt van Aken, een van Luik en een van Malmedy. Samenkomst van de drie takken is in La Roche en Ardenne om dan via Saint-Hubert, Neufchateau, Orval en Avioth naar Stenay te gaan.

Zelf op pad gaan en een gids bestellen

Je kan deze wegen gebruiken om België te doorkruisen op weg naar Compostela of om mooie wandelingen te maken op rustige wegen in eigen land. Vergeet echter niet dat geen van deze wegen rondwandelingen zijn, met uitzondering van de driehoek Mechelen, Brussel, Halle, Nijvel (op de Via Brabantica), om dan verder te gaan naar Jodoigne (op de Via Gallia Belgica) en dan terug te keren via Leuven naar Mechelen (op de Via Brabantica). Ook in het oosten kan je een lus lopen door van Aken naar La Roche-en-Ardenne te gaan via de Via Arduinna, daarna terug naar boven te gaan naar Luik via de Via Arduinna om dan van Luik terug naar Aken te lopen via de Via Mosana. Maar eigenlijk is dit de bedoeling niet. Bedoeling is om uiteindelijk in Compostela te geraken!

Bij het Vlaams Genootschap van Santiago de Compostela kan je de gidsen bestellen voor het Vlaamse gedeelte van België, per telefoon op het nummer 015/29.84.36 (zaterdag van 10 tot 16 uur) of per mail op verkoopdienst@compostelagenootschap.be. Per Via werd een gedetailleerde gids uitgegeven. Je vindt er een wegbeschrijving in, kaarten en goedkope overnachtingsmogelijkheden.

Voor de gidsen in het Franstalige landsgedeelte kan je terecht bij l'Association Belge des Amis de Saint-Jacques de Compostelle. Hiervoor bel je het nummer 063/57.03.36 of stuur je een mailtje naar librairiestjacques@gmail.com.

Ultreia!