Hoogtepunten van het British Museum Londen

Een bezoek aan Londen is niet compleet zonder wat tijd door te brengen in een van de oudste musea ter wereld: het British Museum. Het is alleen zo enorm groot dat je dagenlang nodig zou hebben om de hele collectie te bewonderen. Dit artikel geeft een overzicht van de meest interessante objecten uit de collectie zodat je een bezoek efficiënt kan plannen.

• 1. De hoofdingang en Great Court
• 2. King's Library, zaal 1
• 3. De Rosetta Stone of Steen van Rosetta, zaal 4
• 4. De Elgin Marbles of Parthenon Marbles, zaal 18
• 5. Beeld van Paaseiland, zaal 24
• 6. Mexicaanse galerij, zaal 27
• 7. Aziatische kunst, zaal 33
• 8. De Lewis Chessmen, zaal 40
• 9. Lindow Man, zaal 50
• 10. Oxus Treasure, zaal 52
• 11. Chinees porselein, zaal 95
• 12. Nog niet genoeg?
• Achtergronden

De opsomming hieronder is in de volgorde van zaalnummers. Het is niet per se de beste manier door het museum, ook omdat de beste route vooral zal afhangen van je eigen interesse in wat je wilt zien. Om alle onderstaande hoogtepunten te zien, heb je 2-3 uur nodig.

1. De hoofdingang en Great Court

Een imposant hek in een verder gewone Londense straat leid je richting de hoodingang van het Brits Museum. Het gebouw is indrukwekkend in neo-klassieke stijl met de typische kolommen. Loop richting de ingang, de trappen op en je staat in een soort voorportaal. Loop door en kijk om je heen: de Great Court. Dit was lange tijd gewoon open naar de buitenlucht, maar is in 2000 overkoepeld. De staal- en glasconstructie is van de hand van Norman Foster, ook bekend van de Millennium Footbridge, terminal 3 van Beijing Airport (de op-een-na grootste passagiersterminal ter wereld), Hong Kong Airport en de glazen koepel van de Reichstag. Door de koepel is dit nu een binnenplein geworden: het grootste overdekte openbare plein in de wereld. In het midden staat de Reading Room die voorheen dienst deed als de Britse Bibiliotheek. Nu worden er speciale tijdelijke tentoonstellingen gehouden. Voormalige bezoekers waren o.a. Mahatma Ghandi, Oscar Wilde, Karl Marx en Charles Dickens.

2. King's Library, zaal 1

De Koninklijke Bibiliotheek is gebouwd in 1820, ook in neo-klassieke stijl. Hier is de permanente tentoonstelling "Enlightenment: Discovering the World in the 18th Century" welke een overzicht geeft hoe het museum is begonnen. Het is ook een introductie in de collectie van het museum, want hier vind je allerlei voorwerpen uit vele hoeken van de wereld. Zo krijg je enigszins een overzicht van wat er allemaal te zien is. En dat is nogal wat! Op de foto zie je een Romeins beeld (Rondanini faun) uit de 2e eeuw n. Chr. met op de achtergrond allerlei oude boeken en nog meer objecten zoals helmen en vazen. Ook bijzonder is een kolossale marmeren voet van bijna 90 cm. die waarschijnlijk een keizer of god toebehoorde. Het beeld was waarschijnlijk zittend, want als het zou staan was het ruim 5 meter hoog geweest.

3. De Rosetta Stone of Steen van Rosetta, zaal 4

Deze steen werd gevonden in 1799 en is op het eerste gezicht niet bijster interessant, maar het was een vondst van enorme betekenis. Op de steen staat een dankbetuiging ingebeiteld in drie verschillende talen: bovenaan hiërogliefen, het oude schrift van de Egyptenaren, in het midden Egyptisch in Demotisch schrift, de literaire taal uit die tijd, en als laatste Grieks, de taal van de regering. Toen de steen gemaakt is, in 196 v. Chr., heersten de Grieken in Egypte via een kind als koning (Ptolemaeus) aan wie de dank is gericht. Hiërogliefen hadden Egyptologen al eeuwenlang verbijsterd: men wist dat het een schrift was, maar niemand kon het lezen. Met de vondst van de Rosetta Stone kwam daar verandering in, want de andere twee schriften waren wel bekend en zo kon de vertaling op gang komen. Met behulp van deze steen en nog twee andere is uiteindelijk in 1822 het hiërogliefenschrift ontcijferd door Thomas Young en Jean-François Champollion. Nu konden de geheimen van de pyramides eindelijk achterhaald worden. De steen is 112 bij 76 cm en bepaalde delen zijn afgebrokkeld. De naam is een verwijzing naar de vindplaats in de buurt van El Rashid (Rosetta). Al sinds 1802 is de Rosetta Stone in het Brits Museum.

4. De Elgin Marbles of Parthenon Marbles, zaal 18

Je hoeft niet naar Griekenland om het Parthenon te bewonderen, want allelei marmeren beelden en reliëfs die ooit dat gebouw versierden zijn hier terug te vinden. Het gaat waarschijnlijk om de processie naar het Panathenisch Festival, een grootse gebeurtenis in die tijd op de geboortedag van de godin Athene. Ze worden ook wel Elgin Marbles genoemd, omdat ene Lord Elgin, die destijds de Britse ambassadeur was in Griekenland, ze in 1806 naar Engeland verscheepte. Uiteraard zijn de Grieken daar niet bijzonder blij mee. In de zaal ligt uitleg waarin het museum zich verantwoord voor het behoud van de beelden in Londen met niet de beste argumenten. Allereerst legt de brochure uit dat de beelden meegenomen waren met toestemming van de Ottomaanse autoriteiten. Ottomaans? Ja, in die tijd was Griekenland deel van het Turkse Rijk en het lijkt dus logisch dat de Turken niet zoveel op hadden met die oude beelden als de Grieken zelf. Verder wordt verteld hoe een comité in 1816 de aankoop door het Brits Museum van Lord Elgin goedkeurde, wat ook niet echt spreekt voor een moderne kijk op zaak. Het laatste argument is dat er nog genoeg sculpturen in Athene en op andere plekken te zien zijn en dat de beelden nu aan een groter publiek getoond kunnen worden die het gratis kunnen bezichtigen. Vooral op dat laatste, het gratis bezoek, wordt nogal gehamerd. Al met al niet heel overtuigend en begrijpelijk dus dat de Griekse overheid de beelden graag terug zou zien komen. Tot die strijd nog niet in het voordeel van de Grieken beslecht is, kun je dus in Londen terecht.

5. Beeld van Paaseiland, zaal 24

Een interessant mysterie zijn de beroemde beelden van Paaseiland. Waarom zijn ze gemaakt? Hoe zijn ze op hun plaats gezet? Duidelijkheid is er niet, maar feit blijft dat deze mystieke reuzen een bijzondere aantrekkingskracht hebben. De beelden heten in de lokale taal maoi en het beeld hier te zien heet Hoa Hakananai'a, ofwel gestolen of verborgen vriend. Het is bijna 2,5 meter hoog en typisch in de lange oren, diepe wenkbrauwen en brede neus. Het is in 1868 door een Brits schip meegenomen met hulp van eilandbewoners die het vier ton zware beeld hielpen vervoeren. Oorspronkelijk was het geverfd in rood en wit, maar de kleuren zijn er tijdens de zeereis afgesleten. Deze beelden stonden oorspronkelijk op stenen platformen, ahu, en zijn tussen 1000 en 1700 gemaakt. Daarna veranderde de religie van de eilandbewoners en met de komst van het Christendom in 1860 werden de beelden die toen nog overeind stonden, omver getrokken.

6. Mexicaanse galerij, zaal 27

In zaal 27 zijn allerlei objecten te vinden waarvan de mozaïeken vooral interessant zijn. Zo zijn er een tweehoofdige slang, een mes met gemozaïekt handvat en maskers. Het meest bizarre object is het masker van de belangrijkste Azteekse god Tezcatlipoca, ook wel de "Skull of the Smoking Mirror" genoemd, want deze mozaïek is over een echte menselijke schedel gelegd. De achterkant is weggesneden en vervangen door reeënhuid. Lange linten zijn eraan vast gemaakt zodat priesters het masker konden dragen. Het mozaïek is afwisselend zwart en turquoise. De ogen zijn gemaakt van zwart pyriet in witte schelp en de neusgaten zijn ingelegd met rode schelp van een oester. Deze materialen waren zeer zeldzaam en kwamen uit alle hoeken van het Azteekse Rijk, wat het belang van dit masker onderstreept. Het werd waarschijnlijk alleen door een belangrijke priester gedragen op hoogtijdagen.

7. Aziatische kunst, zaal 33

In deze vaak rustige zaal vind je een overzicht van Aziatische kunst uit India, Cambodja, Thailand, Vietnam, China, etc. Er zijn verschillende interessante objecten, maar er springt er niet specifiek een uit. Wie enige interesse heeft in Azië, moet zeker wat tijd nemen voor een bezoek. Uit India komen bijvoorbeeld de Amaravati Sculpturen die Indiase goden laten zien in steen uit de 2e eeuw v. Chr.. Je vindt er ook marmeren of bronzen beelden van die goden en van Boeddha's uit latere perioden. Uit China zijn er natuurlijk de porseleinen objecten: vazen, schotels en kopjes die bedoeld waren voor gebruik enkel door de keizer. Je vindt er ook bronzen en jade objecten. Wie van dat laatste niet genoeg kan krijgen, kan in een soort gang (zaal 33b) terecht. Jade is een heel lastig product, want voor de tijd van diamantslijpingen kon men het alleen bewerken door het gericht af te slijten, dus het is bijzonder indrukwekkend om de variatie aan spullen te zien die men er van maakte. Jade was ook toen een bijzonder materiaal en de meeste objecten waren dus voor de keizer of andere edelen.

8. De Lewis Chessmen, zaal 40

Of je schaken nu interessant vindt of niet, het is toch wel leuk om te weten dat het spel verder teruggaat in de tijd dan je zou denken. De schaakstukken die gevonden zijn op het eiland Lewis in de Schotse Hebriden zijn dan ook voor iedereen mooi om te zien. Het precieze jaar van de vondst is onzeker, maar in 1831 werden ze voor het eerst tentoongesteld. De schaakstukken zijn gemaakt van sierlijk bewerkt walrusivoor en walvistand. De pionnen zijn simpele ronde kegels, maar de koning, koningin, paard (knight), toren (warder) en loper (bishop) zijn als poppetjes uitgebeeld wat het erg leuk maakt. Ze zijn waarschijnlijk gemaakt in Noorwegen tussen 1150-1200 en mogelijk door een koopman meegebracht. In die tijd was schaken erg populair onder de adellijkheid en gegoede burgerij. Hoewel de stukken mogelijk ook in IJsland, Ierland of Schotland gemaakt zouden kunnen zijn, doen de poppetjes duidelijk nogal Noors aan met baarden en ietwat stuurse uitdrukking. Het zijn vier verschillende sets (niet compleet) en ze lijken zelden gebruikt te zijn. Ze worden onder meer tentoongesteld op een schaakbord met rood-witte vlakken, omdat er rode verfsporen zijn gevonden op de stukken wat er waarschijnlijk op duidt dat rood destijds de kleur was op het bord in plaats van het huidige zwart. Van de 93 bekende stukken zijn er 11 in het Nationaal Schots Museum in Edinburgh en 82 in het Brits Museum waarvan er geregeld stukken uitgeleend worden aan andere musea over de hele wereld.

9. Lindow Man, zaal 50

Het geluk kan niet met ons allen zijn en de Lindow Man weet daar alles van. Ergens in de eerste eeuw is hij vermoord door twee klappen op zijn hoofd, een knietje in zijn rug en wurging, waarna voor de goede orde zijn keel nog is doorgesneden. Waarom hem dat is aangedaan zal wel nooit meer duidelijk worden. Doordat hij in turf terecht kwam, is hij bewaard gebleven, inclusief haar, huid en ingewanden. Hij lijkt een rijkere man te zijn geweest, want zijn nagels waren netjes geknipt en zijn snor bijgewerkt. Hij had last van wormen maar had verder een goede gezondheid. Men weet zelfs dat zijn laatste maal bestaan heeft uit ongerezen brood van graan en gerst. Zijn vondst in 1984 ging ook niet helemaal goed: een turfstekermachine sneed het lichaam in tweeën.

10. Oxus Treasure, zaal 52

De Oxus Treasure mag met recht een schat genoemd worden: 170 gouden objecten uit de vijfde en vierde eeuw v. Chr.. De spullen, zoals vazen, ringen, figuren en armbanden, zijn gemaakt in het oude Perzië. Ze waren gevonden op de oever van de Oxus rivier en werden door verschillende kopers opgekocht. De objecten van het Brits Museum komen uit de collectie van Sir Augustus Wollaston Franks die het na zijn dood aan het museum doneerde. Een van de mooiste objecten is een model van een wagen getrokken door vier paarden en met twee berijders. Deze twee mensen hebben kleren aan die laten zien dat zij Medes waren, een groep uit het midden van Iran. Op de voorkant van de wagen is de Egyptische godin Bes te zien die als beschermster dient.

11. Chinees porselein, zaal 95

Voor wie meer Chinese kunst wil zien na zaal 33, kan verder naar boven terecht. Zaal 95 is een betrekkelijk recente toevoeging aan het museum, want deze collectie was eerst een eigen museum niet ver hiervandaan. Het zijn bijna 1700 porseleinen objecten (vooral gebruiksvoorwerpen als vazen, borden en kopjes) van de 10e tot 18e eeuw en is daarmee de grootste collectie Chinees porselein buiten China. Waar zaal 33 vooral veel multikleurig porselein laat zien, is dit met name unikleurig en voor de moderne bezoeker is het opvallend hoe veel van de stukken ook nu nog smaakvol zijn in hun vormgeving en kleurstelling. De stukken zijn recent overgegaan naar het Brits Museum onder voorwaarde dat ze een eigen zaal kregen en dat alle 1700 stukken tentoongesteld moesten worden, iets waaraan het museum na een grondige schoonmaak maar al te graag voldeed. Belangrijkste deel van de collectie zijn de David Vases: twee vazen uit 1351 die het vroegste blauw-witte Chinese porselein zijn wat bewaard is gebleven.

12. Nog niet genoeg?

Als je na al deze hoogtepunten nog meer tijd over hebt, overweeg dan een bezoek aan de volgende zalen:

• 4: Een zware granieten buste van farao Ramses II, zie foto hiernaast. Dit is in dezelfde zaal als de Rosetta Stone dus eenvoudig te combineren.
• 10: De reliëfs van de Assyrische leeuwenjacht en twee enorme gevleugelde stieren
• 25: De Sainsbury African Gallery met o.a. het Ife hoofd uit Nigeria
• 38-39: Klokken en horloges
• 56: Het "Royal Game of Ur" uit Zuid-Iran tussen 2600-2400 v. Chr.
• 61-63: Egyptische mummies en sarcofagen
• 70: De Portland vaas van camée-glas met een afbeelding over liefde (Romeinse tijd)
• 93: Gevechtsuitrusting van de Japanse samoerai rond de Middeleeuwen

Achtergronden

Het British Museum ontvangt ruim 5 miljoen bezoekers per jaar en de toegang is gratis. Er staan donatiebussen verspreid door het museum met bordjes die om een bijdrage vragen, maar dit is niet verplicht. Wie een plattegrond wil, wordt om een pond gevraagd, maar ook dit is vrijwillig. Het is wel aan te raden om er eentje mee te nemen, vooral als je niet te veel rond wilt dwalen maar gericht een aantal dingen wilt zien. De hoofdingang is aan Great Russell Street en voor een eerste bezoek is het aan te raden om deze indrukwekkende ingang te gebruiken. Er is een achteringang aan Montague Place. Het museum is dagelijks geopend van 10.00-17.30 uur en tot 20.30 uur op vrijdagen. De dichtsbijzijnde metrohaltes zijn Tottenham Court en Russell Square vanwaar je de bordjes kan volgen.

Het museum is begonnen in 1749 en heeft een collectie van ruim 7 miljoen objecten. Deze komen uit alle windstreken o.a. door gerichte (en controversiële) plunderingen uit alle hoeken van het voormalige Britse Rijk. De zalen zijn genummerd en ingedeeld op locatie en dan tijd. Zo loop je bijvoorbeeld van het Oude Iran in zaal 52 door naar het oude Saudi-Arabië in 53. Mesopotamië tussen 6000 en 1500 v. Chr. is in zaal 56, maar objecten uit diezelfde streek van 1500 tot 539 v. Chr. bevinden zich in zaal 55. Je hebt dus zeker wel zalen waarin je een en hetzelfde soort objecten ziet (bijv. munten of porselein), maar in de meeste zalen is het gemengd en dat houdt de aandacht beter vast.
Wie het niet alleen aandurft of meer informatie wil hebben, kan kiezen uit verschillende rondleidingen. De audio guide kost £3,50 en vertelt je over 200 objecten. Een speciale audio guide is beschikbaar voor de Elgin Marbles. Rondleidingen met een gids van vlees en bloed kosten £8, duren ongeveer 90 minuten en starten dagelijks om 10.30, 13.00 en 15.00 uur. Er zijn ook gratis rondleidingen, genaamd eye-opener tours, maar deze richten zich op een zaal in de collectie en duren 30-40 minuten:

• 11.00 uur: Japan (92)
• 11.15 uur: Goden en godinnen in Romeins Engeland (49)
  Een kindersarcofaag in de populaire Egyptische afdeling
• 11.30 uur: De oude Grieken (17)
• 11.45 uur: Het oude Irak (56)
• 12.00 uur: Afrika (24)
• 12.15 uur: China (33)
• 12.30 uur: De Enlightenment Gallery (1)
• 12.45 uur: Zuid-Azië (33)
• 13.00 uur: Mexico (24)
• 14.00 uur: Kunst in het Midden-Oosten (34)
• 14.15 uur: De wereld van geld (68) (Gesloten tot mei 2012)
• 14.30 uur: Het oude Egypte (64)
• 14.45 uur: Middeleeuws Europa (40)
• 15.15 uur: Het oude Rome (70)
• 15.45 uur: Assyrische reliëfs (6)

Verder zijn er mogelijkheden om objecten zelf ter hand te nemen tussen 11.00-16.00 uur in zalen 1, 2, 24, 33, 49 en 68. Op vrijdagen zijn er gratis tours van 20 minuten (onderwerpen variëren) en van dinsdag tot zaterdag om 13.15 uur zijn er sprekers die een presentatie geven van 45 minuten.