Vestingstad Woudrichem

Woudrichem is een klein vestingstadje in de provincie Noord-Brabant, in de volksmond ook wel Woerkum genoemd. Ook al telt Woudrichem weinig inwoners, het is wel een interessante plaats om te bezoeken.

Feiten

Woudrichem, ook wel Woerkum genoemd is een vestingstad in Noord-Brabant. Het stadje maakt deel uit van de gelijknamige gemeente. Met ongeveer 4300 inwoners is het geen grote stad, per 1 januari 2011 telt Woudrichem 1683 woningen. Er wordt aangenomen dat de stad rond de negende eeuw is ontstaan.

De vlag van Woudrichem

Het ontstaan

Waar nu de oude vesting zich bevindt (onder andere de Hoogstraat en de Molenstraat), ontstond omstreeks de negende eeuw een marktplaats. Niet veel later, rond het jaar 1000 ontstaan er verscheidene nederzettingen rond om de rivier de Alm en Woudrichem. De rivieren die hedendaags langs de stad stromen, hadden toen nog een andere stroming. Later toen de rivieren veranderden van stroming en Woudrichem strategisch bij de Maas en Waal kwam te liggen veranderde de invloed van het toenmalige dorpje.

Strategisch punt

Doordat Woudrichem een strategische ligging krijgt proberen de hertogen en graven hun macht te vergroten. In 1322 overwint het Graafschap Holland, in 1815 wordt Woudrichem pas bij de dan nieuw gevormde gemeente Noord Brabant geplaatst. In de tussentijd werd Woudrichem verscheidene keren overvallen. In 1405 waren dat de Arkelsen, de Geldersen in 1511, de Spanjaarden in 1573 en kort daarop overvallen zij de stad weer.

Stadsrechten

Woudrichem groeit in de eeuwen na haar ontstaan zo uit, dat in 1365 het stadsrecht wordt verleend door Heer Willem V van Altena. In datzelfde jaar wordt de riviertol dat voorheen in Niemandsvriend (Sliedrecht) gelegen is verplaatst naar Woudrichem. Ook het visrecht, verleend door Dirk Loef van Horne in 1362, zorgt dat de plaats tot bloei komt. In deze bloeiperiode wordt ook de Martinuskerk gebouwd in Woudrichem. Aan de bouw van de vesting, namelijk de stadsmuur wordt begonnen in 1386. In datzelfde jaar wordt Woudrichem eigendom van de graaf van Holland. In 1417 geeft Jacoba van Beieren Altena terug aan de familie Hornes. Onderhandelingen tussen Jan IV van Brabant en Jan VI van Beieren leiden tot het vredesverdrag ‘Zoen van Woudrichem’ in 1419. Als echter in 1420 de tol naar Gorinchem wordt verplaatst verslechterd de economie, in 1421 brengt de Sint-Elisabethvloed nog slechtere omstandigheden met zich mee.

Vesting

Nadat de Geuzen in 1573 de stad verbranden wordt Woudrichem op voorstel van Prins Willem van Oranje voorzien van stadswallen (1583-1588). Dit gebeurd naar ontwerp van Adriaan Anthonisz van Alkmaar. Het stadsoppervlak wordt daarbij bijna gehalveerd omdat deze wallen geplaatst worden binnen de bestaande stadsmuren. Met steun van andere steden wordt Woudrichem weer opgebouwd. Hedendaags liggen de vestingwerken nog steeds op dezelfde plaats, hetzij na de nodige renovaties. In 1814 wordt Woudrichem opgenomen in de Nieuwe Hollandse Waterlinie, dit leidt tot het gevolg dat er rondom de vesting een bouwverbod geldt. In 1815 wordt er een sluis in de dijk aangelegd. In 1926 worden de regels versoepels en in 1955 wordt de vesting opgeheven en wordt er verder gebouwd aan nieuwe wijken. Vanaf 1971 is er gewerkt aan restauratie van de stadskern, wat nu beschermd stadsgezicht is.

Een uitzicht op de vesting van Woudrichem

Visserij

De visserij is altijd een belangrijke bron van inkomsten geweest voor het stadje. Dit is dan ook terug te zien in bijvoorbeeld het wapen en de vlag van Woudrichem. Economische groei in het verleden is vaak het gevolg geweest van de visvangst. Omstreeks 1920 werd de zoetwatervishandel Wijnbelt & Co in Woudrichem opgestart, in de jaren dertig werd dit Wylax International B.V. wat nog steeds gevestigd is in het stadje. Door vervuiling van de rivieren werd deze bron van inkomsten afgelopen eeuw sterk verminderd.

Bijzonderheden

Er is een veerverbinding aanwezig tussen Woudrichem, Gorinchem en slot Loevestein (vesting driehoek). Eens in de vier jaar vinden er in Woudrichem de Visserijdagen plaats, dit zijn 4 dagen waarin er in het vestinggedeelte vele activiteiten en bezienswaardigheden te vinden zijn. Ook is er elk jaar een boekenmarkt, visbakwedstrijd en een jaarmarkt en kermis. In 2000 kwam de Sinterklaas op bezoek met zijn Pakjesboot 12 tijdens de intocht, in 2007 mocht Woudrichem de Koningin verwelkomen waarna zij doorreisde naar ’s-Hertogenbosch. In 2008 werd Woudrichem als decor gebruikt voor verschillende scènes van de film Oorlogswinter.