Turijn: belangrijke bezienswaardigheden en praktische gids

De Noord-Italiaanse stad Turijn, in de regio Piemonte, is een van de minder bekende toeristische bestemmingen op het schiereiland. Steden als Rome, Napels, Venetië en Firenze lokken veel meer bezoekers. Toch heeft Turijn heel wat te bieden. Naast de overheerlijke culinaire gewoonten - slow cooking ontstond hier - is de stad een waar paradijs voor modeliefhebbers. Ook de fans van de mooiste wagens komen er zeker aan hun trekken. Met schitterende kerken zoals de kathedraal (de duomo) en de kapel van de Lijkwade van Turijn, de San Lorenzo en de basiliek van Superga komt de architectuurliefhebber niets te kort. Het wereldberoemde Egyptisch museum is een must voor Egyptekenners. En in de Galleria Sabauda en het Palazzo Madama vindt ook de kunstliefhebber alles wat zijn hartje begeert.

Inhoudsopgave

• Korte geschiedenis van Turijn
• Praktische gids voor Turijn
• Het Museo Egizio: het Egyptisch museum
• Mole Antonelliana
• De Duomo San Giovanni Battista en de Kapel van de Lijkwade van Turijn
• Chiesa di San Lorenzo
• Galleria Sabauda
• Palazzo Madama met Museo Civico d'Arte Antica
• Basilica di Superga

Korte geschiedenis van Turijn

Turijn in de oudheid en de middeleeuwen

De geschiedenis van Turijn gaat terug tot de derde eeuw voor Christus, wanneer in de bronnen de Keltische stam 'Taurini' vermeld wordt. Veel meer is er over dit volk niet geweten. In de naam van het volk herkent men wel het Latijnse woord 'Taurus' of stier, sinds eeuwen het symbool van de stad. Pas in de eerste eeuw voor Christus wordt het huidige Turijn gesticht door keizer Augustus. De stad is bedoeld als garnizoensplaats voor de Romeinse legioenen. Men kan hier nog kleine restanten van terugvinden in bijvoorbeeld de Porta Palatina. Tijdens de late oudheid en de vroege middeleeuwen was Turijn, zoals zoveel andere steden en streken, ten prooi aan chaos. Er braken vaak gevechten om de macht uit, al was Turijn toen nog een vrij onbeduidend stadje. Stabiliteit kwam er pas echt in 1280.

De Savoye
Veel grote steden in Italië zijn innig verbonden met een belangrijke familie. Firenze had de Medici, Milaan de Sforza, Rome de Orsini en andere, Bologna de Bentivoglio ... In Turijn was de belangrijkste familie het koninklijk huis van de Savoye. Vanaf 1280 tot 1946 was deze familie op een of andere manier verbonden met het bestuur van de regio Savoye of het koninkrijk Italië. De regio Savoye ligt aan de west- en oostzijde van de staatsgrens tussen Frankrijk en Italië. Vanaf 1563 was Turijn de hoofdstad van het hertogdom van Savoye - en op dit moment begint de echte groei van Turijn. Doordat Turijn pas in de zestiende eeuw belangrijk werd, zijn enkele belangrijke kunststromingen eigenlijk aan de stad voorbijgegaan. De renaissance kreeg er geen voet aan de grond, net zoals de vroege barok. In de stad vindt men veel voorbeelden van hoge barok en classicisme.

Het Risorgimento

De negentiende eeuw is de eeuw van het 'Risorgimento': de eenwording van Italië. Het land was helemaal verdeeld in kleine en grotere vorstendommen en republiekjes. Stukken van het land waren in handen van buitenlandse mogendheden, zoals Oostenrijk. Ook de Kerkelijke Staat van de paus bestond nog. De impuls om het land te verenigen kwam grotendeels uit de regio Piemonte. In 1861 was Turijn zelfs even de hoofdstad van Italië, een rol die later door Firenze en Rome overgenomen werd. De eerste koning van het verenigde Italië is dan ook Vittorio Emanuele II, koning van Sardinië - waaronder Turijn toen viel. Voor hem werd in Rome een immens monument neergepoot: het Altare della Patria. Dit noemt men ook wel eens Il Vittoriano. Tot 1946 heersten de hertogen van Savoye dus als koning over Italië. In dat jaar werd de monarchie na een referendum afgeschaft en werd de republiek ingevoerd.

De twintigste eeuw en de moderne tijd

Sinds de vroege twintigste eeuw is Turijn natuurlijk vooral bekend als groot industriecentrum. Vooral de autonijverheid heeft er een grote plaats ingenomen. De Fabbrica Italiana Automobili Torino of FIAT is over de hele wereld bekend. Er zijn in Turijn dan ook twee musea rond de geschiedenis van de auto opgericht. Het Museo Nazionale dell’Automobile di Torino is een immens museum met talloze oude en authentieke automodellen. In 1982 sloot de fabriek van FIAT in de buitenwijk Lingotto. Tegenwoordig is dit een multifunctioneel centrum waar men o.a. de oude testbaan kan bewonderen ... en waar de familie Agnelli, de eigenaars van FIAT, een klein schilderijenmuseum met moderne kunst van o.a. Matisse en Canaletto inrichtten.

Vanaf de jaren 2000 zet Turijn zich helemaal op de kaart als een vernieuwende, jonge stad. De stad bruist helemaal van nieuw leven. Zo ontstond de beweging van 'slow food', een reactie op de fastfoodketens, in Turijn. Er zijn talloze goede restaurants in de stad. Musea en gebouwen werden gerenoveerd, pleinen heraangelegd ... Ook zet de stad minder in op de grote, vervuilende fabrieken, maar op kleine bedrijven in de tertiaire sector.

Praktische gids voor Turijn

Turijn is een van de belangrijkste steden van Italië. Met bijna een miljoen inwoners is het de hoofdstad van de regio Piemonte - letterlijk: aan de voet van de bergen. Die bergen zijn natuurlijk de Alpen. Ook al ligt de stad in het noorden, de zomers kunnen er verzengend heet zijn. Wees hierop voorbereid. De stad telt ongeveer 900.000 inwoners, maar komt op geen enkel moment als 'volgebouwd' of benauwd over. Door grote pleinen en de Po, de langste Italiaanse rivier, wordt rust en wijdte in de stad gecreëerd. Al is vooral Bologna bekend omwille van de vele overdekte portici (portieken), met maar liefst 18 km doet ook Turijn mee. Deze portieken bieden in de zomer bescherming tegen de zon en in de winter tegen de regen of sneeuw.
De maaltijden zijn in heel Italië natuurlijk uiterst belangrijk, maar in Piemonte zijn ze echt uitgegroeid tot het hoogtepunt van de dag. Vooral 'la cena', de avondmaaltijd, is een moment van intens genot. De inwoners nemen echt hun tijd om rustig te tafelen én rustig vooraf te aperitieven. Het aperitief is zelfs uitgegroeid tot een bijna volwaardige maaltijd. Men krijgt er in heel wat restaurantjes en bars namelijk hapjes of antipasti bij aankoop van een glas wijn of een ander aperitief. In de omgeving van Turijn is overigens de vermout uitgevonden, waarbij de familie Martini natuurlijk de toon aangeeft. In vergelijking met zuiderse streken is Turijn wel aan de dure kant.

Wie Turijn wilt bezoeken kan dat vlot met het vliegtuig. De stad heeft een eigen luchthaven, de Aeroporto di Caselle Torino. Deze ligt op 16 kilometer ten noorden van het stadscentrum. Op de luchthaven kan men een auto huren en er zijn taxi's ter beschikking. Even vlot en vooral goedkoper is het openbaar vervoer. Een treinticket naar het Stazione Dora in het centrum van de stad kost drie euro. Hier kan men dan vlot overstappen op een andere trein of de bus. Tickets koop men in de aankomsthal. De trein rijdt om het halfuur en de rit duurt ongeveer twintig minuten. Ook is het mogelijk om aan de luchthaven een bus naar het centrum te nemen. De tickets zijn ook in de aankomsthal te koop, maar kosten 6,5 euro. De busrit duurt ook drie keer zo lang als de treinrit, maar men kan wel op verschillende plaatsen uitstappen. De bus komt elk kwartier en rijdt tot het centrale station, de Porta Nuova.

Een tip om geld te besparen is de Torino Piemonte Card. Deze toeristische kaart kan men aanschaffen voor 1, 2, 3 of 5 dagen. Voor drie dagen kost ze 42 euro (juni 2017). In ruil daarvoor ontvangt men in heel wat musea kortingen of zelfs gratis toegang. Zo is o.a. het Egyptisch Museum inbegrepen (normale prijs 15 euro). Als men nog 6 euro bijbetaalt, ontvangt men ook een pas voor gratis openbaar vervoer gedurende drie dagen. Dat openbaar vervoer is in Turijn goed georganiseerd. Er rijden bussen, trams en er is één metrolijn.


Openingsuren en ticketprijzen van toepassing in oktober 2019.

Het Museo Egizio: het Egyptisch museum

Misschien wat verrassend, maar de belangrijkste bezienswaardigheid van Turijn is het Egyptisch Museum. Het is het grootste museum met kunstschatten uit het Oude Nabije Oosten buiten Egypte zelf. De geschiedenis van het museum begint in 1824. De toenmalige koning kocht een immens collectie oude Egyptische schatten van een Franse diplomaat. In de loop der jaren werd deze collectie aangevuld met nieuwe elementen. Over meer dan 12.000 m² krijgt de bezoeker een beeld van de magnifieke Egyptische beschaving. Men vindt er talrijke mummies en sarcofagen, tot zelfs complete graven. De Egyptenaren geloofden dat mensen ook na hun dood behoefte hadden aan allerlei voorwerpen, voedsel en zelfs slaven. Daardoor bieden de grafkelders een unieke blik op de Egyptische beschaving. De mooiste werken zijn de standbeelden van farao Seti II en zeker Ramses II (dertiende eeuw voor Christus). Het kan erg druk zijn bij dit museum, maar door online te boeken kan men de wachtrij overslaan.

Praktische informatie

• Adres: Via Accademia delle Scienze, 6
• Openingsuren: maandag 9u00-14u00; dinsdag-zondag 9u00-18u30
• Tickets: 15 euro

Mole Antonelliana

De sky mark van Turijn is natuurlijk de Mole Antonelliana. Mole is een oud woord uit het Piemontese dialect en betekent toren. Het gebouw is genoemd naar de architect Alessandro Antonelli. De bouw van deze 167 meter hoge toren begon in 1862 en was oorspronkelijk een plan van de joodse gemeenschap. Deze wou een grote synagoge bouwen, maar doordat de architect zich niet aan het oorspronkelijke plan hield, raakte het geld op. Daarom besloot de stad het gebouw over te nemen. Later werd er het Museo Nazionale del Cinema in gevestigd, een schitterend museum over de opkomst van de filmindustrie in Italië. Een must voor filmliefhebbers! Voor 7 euro kan men met een panoramische lift naar de koepel. Hier krijgt men een schitterend uitzicht over Turijn, de Po en de Alpen op de achtergrond.

Praktische informatie

• Adres: Via Montebello 20
• Openingsuren: gesloten op dinsdag; zaterdag 09u00 tot 23u00; andere dagen 09u00 tot 20u00
• Tickets: 8 euro

De Duomo San Giovanni Battista en de Kapel van de Lijkwade van Turijn

Zoals elke grote Italiaanse stad heeft ook Turijn natuurlijk een kathedraal of duomo. Deze is gewijd aan Johannes de Doper. Het gebouw werd op het einde van de vijftiende eeuw afgewerkt in een (eerder sobere) renaissancestijl - het enige gebouw van betekenis in die kunststijl. De kerk biedt een rustgevende indruk. Grote kunstschatten moet men er niet verwachten; de meeste worden tentoongesteld in het bijbehorende Diocesaan Museum.

Wie in Google het woord 'Turijn' intikt krijgt binnen de kortste keren een verwijzing naar de Lijkwade van Turijn - de Santissima Sindone in het Italiaans. Dit stuk linnen zou volgens sommigen de lijkwade waarin Jezus Christus na zijn kruisdood werd gewikkeld zijn, volgens anderen is het dan weer een ingenieuze kopie (of vervalsing?) uit de dertiende eeuw. Zeker is dat het doek sinds de vijftiende eeuw in Turijn wordt bewaard, in de Capella della Santissima Sindone. Deze kapel ligt tussen de kathedraal en het koninklijk paleis. Helaas werd ze in 1997 door een hevige brand vernietigd. Sindsdien werkt men aan de restauratie, die volgens de laatste plannen begin 2018 afgerond moet zijn. Aan de Lijkwade is ook een klein museum gewijd (Via San Domenico 28). Hier kan men o.a. de authentieke foto's waarmee het hele verhaal rond de Lijkwade begon bekijken. In de kathedraal wordt de Heilige Lijkwade bewaard in een grote metalen kist, bedekt met een rode doek. De kleur rood verwijst naar het lijden van Christus. Erboven staat een vergroting van een foto van het gezicht van Jezus. Om de vijf jaar wordt de Lijkwade tentoongesteld. Dit lokte in 2015 miljoenen pelgrims, waaronder paus Franciscus.

Praktische informatie

• Adres: Piazza San Giovanni
• Openingsuren: dagelijks geopend, met een lange siësta op de middag; geen bezoek tijdens de kerkdiensten
• Tickets: gratis

Chiesa di San Lorenzo

Wie voor de San Lorenzo staat zou niet vermoeden dat hier een van de schitterendste kerken van Turijn staat. De kerk heeft een kleine voorgevel en dito toegangsdeur. Na binnenkomst staat men in een grote, octogonale barokkerk. De kerk is genoemd naar de Heilige Laurentius, een diaken die door keizer Valerianus levend werd geroosterd. Hij wordt daarom vaak afgebeeld met een rooster. In het midden van de zeventiende eeuw kreeg architect Guarino Guarini de opdracht om een al bestaande kerk helemaal te herbouwen. De architect hield zelf intens van wiskunde - daardoor is de kerk heel evenwichtig opgebouwd. De kerk lijkt een beetje op een bruidstaart: ze bestaat uit lagen. De 'grondlaag' is erg donker, want deze heeft geen vensters. De volgende lagen hebben telkens meer en meer vensters, zodat de koepel uiteindelijk schitterend in het zonlicht baadt. Zo drukte Guarini de Heilige Geest uit.

Praktische informatie

• Adres: Via Palazzo di Città 4
• Openingsuren: dagelijks geopend, met een lange siësta op de middag; geen bezoek tijdens de kerkdiensten
• Tickets: gratis

Galleria Sabauda

Na het Egyptisch Museum is de Galleria Sabauda het belangrijkste museum voor oude kunsten in Turijn. Het museum maakt deel uit van het gigantische complex van het koninklijk paleis - Il Polo Reale. Het is niet mogelijk apart een ticket te kopen. In het museum vindt men meesterwerken van de oude Italiaanse meesters, zoals Giovanni Bellini, Andrea Mantegna en Fra Angelico. Daarnaast verzamelden de koningen van Turijn ook heel wat Vlaamse en Nederlandse meesters. Zo is de Galleria in het bezit van werken van Rembrandt, Van Eyck, Memling, Van Dyck ... Een must voor de liefhebbers van de mooiste schilderkunst!

Tip: de koninklijke tuinen (Giardini Reali) zijn wel gratis te bezoeken. Hier kan men in de schaduw onder de bomen heerlijk tot rust komen.

Praktische informatie

• Adres: Piazzetta Reale 1
• Openingsuren: gesloten op maandag; andere dagen 09u00 tot 19u00
• Tickets: 15 euro

Palazzo Madama met Museo Civico d'Arte Antica

Een bezoek aan het Palazzo Madama is als een tijdreis. De geschiedenis van het complex gaat terug tot de tijd van de Romeinen, toen het Palazzo Madama een poort in de stadsomwalling was. Later werd het gebouw een fort, tot het in de zeventiende eeuw door de koninklijke familie als stadspaleis werd ingericht. De naam verwijst dan ook naar de dames van het koninklijk huis. Vooral Maria Giovanna Battista liet het gebouw stevig onder handen nemen. Zo wou ze het helemaal in de modieuze barokstijl inrichten ... maar door geldgebrek slaagde ze hier maar half in. Daardoor komt het dat het gebouw aan de ene kant een barokgevel heeft en aan de andere kant een middeleeuws uiterlijk. Ideaal voor kunstliefhebbers om de verschillen tussen deze stijlen te bestuderen!

In het gebouw - met trouwens schitterende barokke traphallen - is tegenwoordig het Museo Civico d'Arte Antica ingericht. Het gebouw is indrukwekkender dan de collectie, welke vooral bestaat uit porselein, snijwerk en kleine beeldhouwwerken. Er zijn ook enkele schilderijen, waaronder een meesterwerk van Antonello da Messina, te bekijken.

Praktische informatie

• Adres: Piazza Castello
• Openingsuren: gesloten op dinsdag; andere dagen 10u00 tot 18u00
• Tickets: 10 euro

Basilica di Superga

De Basilica di Superga ligt op de rechteroever van de Po, diep in de heuvels van Piemonte. De basiliek ligt op 672 meter hoogte en is op heldere dagen vanuit Turijn te bewonderen. De geschiedenis van het complex begint in 1706. In een van de talloze oorlogen die Italië toen verscheurden vocht de hertog van Turijn, Amadeus II, tegen de Fransen. Het zag er niet zo goed uit voor zijn strijders. Om een goed overzicht van het slagveld te krijgen zochten ze de heuvels op de rechteroever op, nabij een piepklein kerkje. Daar deed de hertog de plechtige belofte dat als hij overwon, hij er een schitterende basiliek voor de Heilige Maagd Maria zou oprichten. Nodeloos te zeggen dat de Turijnse troepen overwonnen. In 1731 was de basiliek klaar - maar liefst 51 meter lang en 75 meter hoog. De naam 'Superga' komt van het Italiaanse werkwoord 'superare' of overwinnen. Sindsdien worden alle leden van de koninklijke familie van Turijn er begraven.

Het uitzicht aan de basiliek van Superga is weergaloos en maakt de lange rit ernaartoe zeker de moeite waard. Men kan de basiliek best via het openbaar vervoer bereiken. Met de auto is dit ook mogelijk, maar is zeker in de winter af te raden. De wegen zijn smal en kronkelig, en de Italiaanse attitude op de weg is overbekend. Vanaf het Stazione Sassi kan men makkelijk een tandradbaan naar de basiliek nemen, al is dit geen aanrader voor mensen met hoogtevrees.

Praktische informatie

• Adres: Strada della Basilica di Superga
• Openingsuren: woensdag gesloten; andere dagen 10u00 tot 19u00 met een korte middagpauze; in de winter enkel in het weekend geopend
• Tickets: de kerk is gratis; de grafkelder en koninklijke appartementen 5 euro; bezoek aan de koepel 3 euro

Lees verder

• De Italiaanse stad Turijn: verborgen bezienswaardigheden
• Tien vakantieboeken voor een reis naar Italië