Aït Ben Haddou - Magische zandstad in Marokko

Op bijna 200 km van de bruisende stad Marrakesh, het grote Atlas-gebergte overstekend, en aan het begin van de grote Sahara woestijn is er een juweel waar de tijd stil heeft gestaan. Hoeveel het vandaag de dag tot de nabijgelegen stad Ouarzazate behoort was dit ooit een grote burcht, de ingang en uitgang tot de woestijn, en verplichte rustplaats voor iedereen die honderden jaren geleden het gevaarlijke Atlasgebergte wou oversteken. De burcht van Ait Ben Haddou is ongetwijfeld een unieke plaats in de wereld en met grote waarschijnlijkheid heb je hiervan weleens beelden gezien, in films zoals "The Mummy", "Gladiator", "Alexander de Grote", "The Jewel of the Nile" en "Lawrence of Arabia".

Aït Ben Haddou

Aït Ben Haddou is een van de kashba's van leem, die tegenwoordig tot de route van de duizend kashba's in Marokko behoren. De route van de duizend Kashba’s wordt afgelegd door de Atlas, tot het bereiken van Mersouga, de ware toegangspoort tot de woestijn.
Het is een van de magische plekken van Marokko vanwege haar buitengewone schoonheid. Gelegen op ongeveer 30 km. noordwesten van Ouarzazate, behoort Aït Ben Haddou sinds 1987 tot de werelderfgoed van de UNESCO. Het is een voormalig fort-kashbah, gebouwd uit leem, gelegen tegen een heuvel met een hoogte van 100 meter en grenzend aan de rechteroever van de rivier de Ounila omgeven door palmbomen en gewassen, en omringt in een woestijn landschap.

Aangenomen wordt dat Aït Ben Haddou, gebouwd werd in de elfde eeuw door de Almoraviden als strategische locatie om de doorgang van handel caravans (gemaakt met kamelen) te kunnen controleren van zwart-Afrika naar de keizerlijke steden Marrakesh-Fez-Meknes en sommige dorpen in de hoge Atlas. Het was tijdens deze periode, dat deze kashba een aanmerkelijk belang verwierf en vooral in het traject van Ouarzazate naar Telouet.

Aït Ben Haddou is omgeven door hoge muren om de kashba te beschermen. Daarbinnen zijn labyrintische steegjes, die bij oude gebouwen en huizen eindigen die prachtig aan de buitenkant zijn ingericht (ongeveer 10 huizen zijn nog steeds bewoond). Het bezoek aan de Kashbah is gratis, maar wil je een van de huizen van binnen bezichtigen , dan zal de eigenaar je met alle plezier rondleiden mits hij een fooi krijgt. De huizen staan dicht op elkaar binnen de verdedigingsmuren, die worden versterkt door hoektorens. Sommige huizen zijn bescheiden, anderen lijken op kleine stedelijke kastelen..

Tijdens warme dagen zie je bijna niemand op straat en iedereen lijkt te verdwalen in de schaduw van de labyrintische steegjes en ondergrondse gangen. Echter, in het huidige dorp langs de weg, in de buurt van de Kashba, zijn er winkels voor toeristen met aanbiedingen van fossielen en mineralen. Hier worden zuivere kristallen en andere mengsels van verschillende mineralen aangeboden als ook een verbazingwekkende hoeveelheid fossielen.
Allerlei archeologische juwelen gaan hier over de toonbank en niemand lijkt hier actie te ondernemen. In het dorp kom je ook allerlei ambachten tegen zoals aarden potten, ijzeren gereedschappen, leren riemen, wol en handgemaakt glas.


Ook al is het landschap kaal en rotsachtig, water is er genoeg. Het land is schaars begroeid, hoewel er een overvloed is aan dadelpalm-, vijgen-, sinaasappel-en citroenbomen, en andere fruitbomen zoals amandel-of appelbomen. In een weids uitzicht vertoont dit landschap verschillende tinten rood, afhankelijk van het tijdstip van de dag, met haar talrijke torens die bevestigd lijken aan de heuvel.

De Kashba's

De Kashba's, lijken net zandkastelen, gebouwd in een rustieke stijl met verbazingwekkende weerbaarheid, genoeg om duizenden jaren tot en met vandaag te overleven. De Kashba's waren burchten of verstevigde huizen als fort's en lagen op strategische plaatsen aan de rand van de woestijn, gebouwd van rustieke materialen.Deze materialen waaronder modder, stro, riet, en palm boomstammen zijn de meest elementaire materialen van de architectuur van ons planeet. Millennia lang worden ze al in Mesopotamië gebruikt. De kashba's waren bevoorradingsplekken en opslagplaatsen in de handelroutes van de caravans.

In Marokko bestaan deze kashba's al duizenden jaren tot en met vandaag de dag, waarvan een aantal van hen nog bewoond zijn, maar helaas in een vrij slechte staat geconserveerd zijn. De grote ommuurde kashba’s waren vroeger Berber dorpjes, ontworpen voor onder ander de verdediging van de oogst en de palmbomen die langs hun oevers groeien. Deze dorpen waren grote agrarische en commerciële gemeenschappen met een zeer specifieke visie op de islam. In de hoogtijdagen, werden de kashba's bestuurd door machtige heren (de pasha’s) of tribale groeperingen (de Kurs), die zich rond een oase organiseerden en de natuurlijke hulpbronnen op een ongelofelijke duurzame manier wisten te gebruiken voor de irrigatie, landbouw, natuurlijke ventilatie systemen, etc..


Helaas, is de historische en architectonische rijkdom van de kashba's, steeds verder beïnvloed door achteruitgang en leegstand omdat de bewoners in de afgelopen decennia verhuisd zijn naar meer moderne woningen in de omgeving.Tegenwoordig worden sommige kashba's tot hotels omgetoverd, terwijl andere simpelweg als filmset decors gebruikt worden of brokkelen langzaam af,genegeerd door de autoriteiten die blijkbaar niet de erfenis van dergelijke constructies weten te waarderen.

De buiten muren verwaardigd van klei vermengd met stro werden opgebouwd langs grote houten wanden. Nadat het materiaal gedroogd was ontstond de meest perfecte natuurlijke isolator tegen warmte en kou.Met dit systeem werden de kamers rond binnenplaatsen waar de ramen open konden gebouwd.Voor al deze artistieke en historische rijkdom ziet de toekomst er nogal somber uit. En door de erosie zullen de kashba's terugkeren naar de woestijn van waar ze ooit vandaan zijn gekomen.