Gondelvaart: een uitbundig volksfeest

Elk jaar kijken er weer duizenden mensen naar uit: Gondelvaart. Dit feest is nog altijd zeer populair onder inwoners van dorpen in Nederland. Maar ook onder toeristen zijn dit soort dorpsfeesten erg populair: jaarlijks bezoeken er duizenden Duitsers gondelvaarten door heel Nederland. Wat trekt mensen nou zo aan dit oer-Hollandse feest? Waar zit de magie in, waardoor je elke keer weer kriebels krijgt als de rijkelijk versierde boten voorbij varen?

Ontstaan

Gondelvaart is ontstaan in dorpen waarbij het watervervoer een grote rol speelde. Voordat Nederlandse dorpen volgebouwd waren met huizen en wegen was er sprake van een kanaalsysteem die diende voor vervoer van goederen en mensen. Ieder gezin had een boot, ook wel een gondel genoemd, waarmee ze zich door het dorp verplaatsten. De gondels werden voor alles gebruikt: het verplaatsen van koeien naar grasland, het vervoeren van tonnen melk voor de markt en het vervoeren van schapen naar de hei. Kortom, de gondel speelde een belangrijke rol in het leven van de mensen.

Om deze belangrijke betekenis van de gondel voor mensen te vieren, en omdat mensen nou eenmaal wel zin hebben in een leuk feestje, werd er besloten om een feest ter ere van de gondel op te richten: Gondelvaart. De gondels zouden in een optocht langs het water gaan. Ze werden versierd met lichtjes, dit moet toen al een mysterieus effect hebben gegeven. Alle dorpsbewoners zaten aan de kant om de gondels te bewonderen. Uiteraard werd er na de gondelvaart nog flink door gefeest in het dorp.

Huidige Gondelvaart feesten

Inmiddels zijn er diverse gondelvaarten die nog steeds georganiseerd worden in Nederland. Bekende gondelvaarten zijn de gondelvaarten in:

• Koedijk
• Warnsveld
• Appingedam
• Giessen-Oudekerk - Giessenburg - Hardinxveld-Giessendam
• Bredevoort
• Giethoorn
• Belt-Schutsloot
• Dwarsgracht
• Oldeboorn

De een wordt wat vaker georganiseerd dan de ander. Wat ze allemaal met elkaar gemeen hebben is dat het een groot feest is in de tijd dat de Gondelvaart plaatsvindt. Menigeen dorp geeft nog een groot feest om de Gondelvaart heen, waarbij soms zelfs een kermis en braderie aanwezig zijn.

Het versieren van de boten

Gondelvaart is voor jong en oud. Boten worden zowel versierd door jongerengroepen als door groepen volwassenen. Er worden ook prijzen uitgereikt aan de mooist versierde boot, zowel de beste jongerenboot als de beste volwassenenboot krijgt een prijs. Dit wordt dikwijls beslist met stemmen vanuit het publiek, dat langs de kant zit. Aan het einde van de avond worden de stemmen bij elkaar opgeteld en de volgende dag worden de prijzen onder grote interesse uitgedeeld. Hierna is er uiteraard weer feest.

Goede en minder goede tijden voor de gondelvaart

De gondelvaart heeft goede en minder goede tijden gekend. Rond de Tweede Wereldoorlog was het in sommige plaatsen moeilijker om een gondelvaart te organiseren. Ook in de jaren '60 waarbij oude tradities overboord werden gegooid (let op de woordspeling) was de gondelvaart een tijdje minder populair. Daarna zijn er regelmatig oplevingen en inzakkingen geweest van deze bijzondere traditie in Nederland. De laatste jaren is de gondelvaart echter onverminderd populair: er komen steeds meer mensen op de feesten af.

Verschillen tussen de gondelvaarten zelf

Tussen de organiserende dorpen liggen er soms wat verschillen: de ene gondelvaart werkt alleen met kaarsen, de andere gondelvaartvereniging met kunstlicht. Ook de thema's en mogelijkheden kunnen verschillen. Sommige gondelvaartverenigingen houden er van om zich vast te houden aan een thema, andere gondelvaartverenigingen sporen hun deelnemers aan zelf met een onderwerp te komen. De ene gondelvaart werkt met grote papier maché installaties, de andere gondelvaart geeft vooral met licht een mooie show weg.

Wat de verschillen ook mogen zijn: vast staat dat dit oer-Hollandse feest behouden moet blijven! Het is zeker de moeite waard om eens langs te gaan bij een dorp waar Gondelvaart wordt gevierd. Kijk voor meer informatie op de websites van de gondelvaartverenigingen. Deze staan hieronder bij de links aangegeven.