Het Spaanse Ziekenfonds

Vele emigranten en potentiële emigranten willen weten wanneer je een recht hebt op de INSS en waar de INSS recht op geeft, met andere woorden wat de dekking is van deze volksverzekering. Om dat te illustreren een ervaringsverhaal! (namen zijn fictief)

Henk en Anja

Het verhaal betreft Henk (53) en zijn vrouw Anja (51). Zij wonen al jaren lang in Spanje én Nederland en switchen op het moment dat zij daar zin in hebben. Officieel staan Henk en Anja natuurlijk ingeschreven in Nederland en Henk heeft een goede baan, die hem veel vrijheid geeft qua werkplek. Henk is bij tijd en wijlen gedwongen om zich te verplaatsen: voor een afspraak met klanten in Nederland of voor het drie wekelijkse werkoverleg met zijn collega´s. Normaliter blijft Anja in Spanje als Henk in Nederland verblijft en amuseert zij zich goed, vooral in de zomermaanden. Dit doet Anja niet voor niets. Haar gezondheid begint haar langzaam wat in de steek te laten: artrose, astmatische problemen en al langere tijd last van rugklachten. Eind 2007 heeft Anja tijdens een kort bezoek aan Nederland een orthopeed bezocht in het VU ziekenhuis in Amsterdam. Zonder duidelijke diagnose is Anja destijds weer naar Spanje teruggekeerd. Begin 2008 heeft Anja een tweede keer een arts bezocht, deze keer een orthopeed van het Academisch Ziekenhuis Maastricht en daar werd onomstreden een hernia van de tussenwervels gediagnostiseerd. In de loop van 2008 beginnen de rugproblemen van Anja in Spanje snel erger te worden en Henk en Anja bezoeken voor het eerst een Nederlandse huisarts, die hen natuurlijk doorstuurt naar een privé ziekenhuis in de buurt voor nader onderzoek. Daar wordt vastgesteld dat een ingrijpende rugoperatie noodzakelijk is. Na de zomer zijn de rugproblemen van Anja van dien aard dat zij niet meer in staat is om langdurig te zitten en dus ook niet meer in staat is om terug naar Nederland te vliegen. Henk begint daarom in de herfst van 2008 met het contacteren van zijn zorgverzekeraar en legt daar het verzoek neer om de hernia ingreep in Spanje te laten uitvoeren. Hij heeft inmiddels een gepeperde prijsopgave ontvangen voor de operatie in het Spaanse privé ziekenhuis. Een prijsopgave die – zo zou later blijken – fors hoger is dan het gebruikelijke tarief voor een dergelijke ingreep in Nederland. De Nederlandse zorgverzekeraar is onverbiddelijk: gezien de polis van Henk en Anja dient Anja zich in Nederland te laten opereren of kan zij aanspraak maken op een vergoeding van het in Nederland gangbare tarief als zij zich in Spanje zou laten opereren. Dit laatste betekent dat zij enkele duizenden euro´s zou moeten bijbetalen.

Het beleid van Nederlandse zorgverzekeraars mbt Spanje

Dit ervaringsverhaal maakt duidelijk wat het beleid is van de meeste Nederlandse zorgverzekeraars met betrekking tot medische hulp in het buitenland. In dit beleid wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen planbare en niet planbare medische zorg. Niet planbare medische zorg is urgente zorg, bijvoorbeeld als gevolg van een ongeluk of een accuut probleem.

Wat betreft niet planbare zorg is er geen restrictie voor het buitenland en wordt iedereen toegestaan om in het buitenland een behandeling te ondergaan. De zorgverzekering verstrekt in veel gevallen een garantiestelling voor de betaling aan het desbetreffende ziekenhuis en de patiënt wordt naar behoren geholpen. Meestal schakelt de zorgverzekeraar een alarmcentrale in (ANWB of SOS International) om de opname te begeleiden en het verloop in de gaten te houden.

Planbare zorg is dus een ander verhaal. Helaas is het (nog) niet zo dat patiëtnten helemaal vrij zijn om voor een planbare behandeling (een behandeling die voorzien kan worden) binnen de Europese Unie een ziekenhuis naar keuze uit te zoeken. Dit betekent dat patiënten bij een verblijf in het buitenland moeten terugkeren naar hun woonland voor het uitvoeren van de medische ingreep. In sommige gevallen wordt er een bedrag beschikbaar gesteld voor het laten uitvoeren van de behandeling in het buitenland, maar dat is in veel gevallen veel te weinig om de gehele ingreep mee te betalen. Of een zorgverzekeraar een bedrag beschikbaar stelt of niet is afhankelijk van de polis die men in Nederland heeft afgesloten.

Het Spaanse Ziekenfonds

De Seguridad Social (INSS) kan het best beschouwd worden als het Spaanse ziekenfonds, al doet deze naam iets te kort. Want naast de algemene volksverzekering tegen ziektekosten biedt de INSS - en de naam zegt het al - de totale sociale zekerheid voor Spaanse inwoners. Dus onder andere ook de Spaanse AOW en WAO. De INSS heeft een moeilijk toegankelijke web pagina, waarvan gedeeltes ook te lezen zijn in het Engels of Duits: www.seg-social.es

Telefonische dienstverlening gebeurt eigenlijk alleen nog maar in het Spaans. Het beste werkt nog om u te melden voor informatie of vragen in een zogenaamd ´Centro de Atención e Información´. De telefoonnummers van het centrum in uw buurt, treft u aan op bovenstaande web pagina onder het kopje ´Direcciones y teléfonos´.

Wie heeft er recht op inschrijving?

Net als in het Nederlandse ziekenfonds is iedereen verzekerd die in Spanje woont en op een of andere wijze premie betaalt voor deze verzekering. Premiebetaling gebeurt via de volgende wegen:

• Premie afdracht via uw bruto salaris indien u in loondienst werkt of via uw bruto salaris dat u ontvangt uit uw eigen bedrijf;
• Premie afdracht via een maandelijkse bijdrage van ongeveer 245€ indien u werkt als ´autónomo´ (zelfstandige);
• Premie afdracht via uw werkloosheids- of arbeids ongeschiktheidsuitkering in Spanje;
• Premie afdracht (inter communitair) via uw werkloosheids- of arbeids ongeschiktheidsuitkering in Nederland;
• Premie afdracht (inter communitair) via uw pensioen in Nederland.

Indien u familielid bent (echtgenoot of zoon/dochter) van iemand die op bovenstaande wijze premie afdraagt, heeft u ook een recht op de INSS.

Wat is de dekking?

De seguridad social biedt een uitgebreide algemene volksverzekering tegen ziektekosten en is voor het grootste deel van de Spaanse bevolking toereikend.

Wat betreft de ziektekosten heeft u onder andere recht op de volgende verstrekkingen:
Zorg voor pasgeborenen (consultatiebureau), inclusief alle noodzakelijke inentingen en vaccinaties.

• Eerste lijns zorg via het centro salud in uw woonplaats: een huisarts, een verpleegkundige voor verpleegkundige handelingen & fysiotherapie.
• Tweede lijns zorg via het Seguridad Ziekenhuis in uw regio: er zijn geen uitsluitingen (ook wanneer u uit Nederland komt) en álle medische zorg is gedekt en zonder eigen risico.
• Geneesmiddelen: tot 65 jaar vergoed de INSS 60% van de medicijnprijs en vanaf 65 jaar vergoed de INSS 100% van de medicijnprijs.
• Tandartszorg voor kinderen tot 18 jaar.

Net als in Nederland is verpleeghuiszorg, thuiszorg en de zorg voor mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychiatrische handicap geen ziekenfonds aangelegenheid. In Spanje valt deze zorg onder de afdeling Sociale Zaken van de autonome deelstaten. Indien u in aanmerking wilt komen voor deze zorg dient u zich te melden tot de dienst maatschappelijk werk van uw woonplaats.

Opvallende zaken die niet in het ziekenfondspakket zijn alternatieve geneeswijzen en tandartszorg voor volwassenen. Alternatieve geneeswijzen betaalt u in Spanje dus gewoon uit uw eigen portemonnee of u gaat op zoek naar een particuliere zorgverzekering in Spanje die dit wel vergoedt. Hetzelfde geldt voor uw tandartszorg. Het is heel gemakkelijk om een aanvullende tandartsverzekering af te sluiten.

Overeenkomsten en verschillen met het Nederlandse ziekenfonds

Natuurlijk is het Spaanse systeem van de INSS niet helemaal zoals we dat gewend zijn in Nederland of België. Wanneer we de INSS vergelijken met de zorg in deze landen is er één belangrijke overeenkomst: het niveau van de medische zorg is gelijk of op sommige onderdelen zelfs beter dan in Nederland of België. En daarmee houdt de vergelijking dan ook op. Immers, de INSS heeft nog steeds te kampen met lange wachtlijsten, zeker in de kuststroken en gebieden waar veel (illegale) buitenlanders wonen. Op dit moment is het wel zo dat iedere patiënt na een wachtperiode van 6 weken het recht heeft om zich te laten behandelen in een privé ziekenhuis. Alleen wordt hieraan weinig ruchtbaarheid gegeven en zijn weinig mensen op de hoogte. Indien u geluk heeft wordt u door het INSS ziekenhuis al direct doorverwezen naar een privé ziekenhuis voor behandeling.

De INSS beschikt tevens nog over veel verouderde ziekenhuizen waarin de service en gastvrijheid minder goed geregeld zijn dan we dat in Nederland of België gewend zijn. Spanje kent vanuit haar culturele historie nog veel waarde toe aan mantelzorg in het ziekenhuis. Het is niet ongebruikelijk dat patiënten gedurende 24 uur per dag bezoek hebben in het ziekenhuis van familieleden.
Indien u de Spaanse taal niet machtig bent, kan het wel eens gebeuren dat u met uw mond vol tanden staat in het ziekenhuis.

De toekomst van de Spaanse gezondheidszorg

De toekomst van de Spaanse gezondheidszorg ziet er echter rooskleurig uit. In veel gebieden worden nieuwe ziekenhuizen gebouwd die voldoen aan de modernste eisen en ook de service concepten in de Spaanse gezondheidszorg veranderen, al gebeurt dat wel in een langzaam tempo. In verschillende deelstaten zijn er hoopvolle initiatieven op het gebied van de modernisering van de staatsgezondheidszorg: in Alicante stad bestaat sinds enkele maanden de mogelijkheid voor kinderen die kanker hebben om thuis verpleegd te worden. Een andere voorbeeld in de Comunidad Valenciana is de huidige mogelijkheid om online of via een SMS een afspraak met uw huisarts te maken: http://www.san.gva.es/cas/ciud/homeciud.html,