Brandenburg: Köpenick, groene long in Berlijn

Aan de rand van Berlijn ligt Treptow-Köpenick, tussen Müggelspree en Dahme. Rustig en groen, met toch wel wat bezienswaardigheden en bijzonderheden. Zo is er het verhaal van de coup die op Köpenick werd gepleegd door de Hauptmann van Köpenick en waar zelfs heel wat toneelstukken en boeken op werden gebaseerd. Köpenick was de wasplaats van Berlijn, in de Frauentog zaten tonnen vis en er is ook nog een mooi kasteel te bezichtigen. Köpenick is dus best een ommetje waard!

Ligging van Treptow-Köpenick

Köpenick, ook wel Treptow-Köpenick genaamd, is met zijn 35 km² het grootste stadsdeel van Berlijn. Stadsdeel of Bezirke zoals de districten in het Duits worden genoemd. Bijna helemaal omgeven door water, met aan de ene kant de Müggelspree en aan de andere kant de Dahme. Met een schiereilandje waarop zich het kasteel bevindt. De groene long van Berlijn, vooral bekend geworden door de figuur van de Hauptmann von Köpenick.

Geschiedenis

De eerste vermelding in een document dateert van 1209. De toenmalige spelling was Copanic, van het Oud-Slavische Kopanica. Daarna ging de stad de geschiedenis in als Cöpenick. In 1920 werd de zelfstandige stad ingelijfd bij Groot-Berlijn en in 1931 kreeg het de huidige spelling Köpenick. Tijdens de Koude Oorlog was Köpenick een deel van Oost-Berlijn. In 2009 vierde deze stad in de deelstaat Brandenburg zijn 800-jarige bestaan.

Wapenschild

Blauwe achtergrond

Het wapenschild van Köpenick ontstond rond de 13de eeuw. Dat de hoofdactiviteit van Köpenick visserij was, blijkt overduidelijk uit de verschillende delen van het wapenschild. Op een blauwe achtergrond, symbool voor het waterrijk gebied rond Köpenick, bevindt zich in het midden een goudkleurige sleutel.

Sleutel

Deze sleutel kan twee dingen symboliseren. Ofwel is het het symbool van de stadssleutel, maar veel waarschijnlijker is het, dat het de sleutel is van Sint-Pieter, de patroonheilige van de vissers.

Vissen

Zowel links als rechts van de sleutel bevindt zich een zilverkleurige vis. Ook weer een symbool voor de visserij, belangrijke bron van inkomsten voor de stad.

Sterren

Rond de sleutel bevinden zich ook nog eens zeven goudkleurige sterren, de Pleïaden, die ook de vissers beschermen.

Bakstenen toren met zwarte beer

De bovenkant van het schild bestaat uit drie roodkleurige, bakstenen torentjes. In het middenste torentje prijkt een wit schild met daarin een zwarte, rechtopstaande beer.

Bezienswaardigheden

Köpenick is een gezellig deel van Berlijn. Het bevindt zich in het Zuid-Oosten van de stad. De bezienswaardigheden zijn niet echt spectaculair, maar toch een ommetje waard.

Het Rathaus (stadhuis)

Een schitterend gebouw in vuurrode baksteengotiek. Met de bakstenen worden figuren gemaakt, door hier en daar een opening te laten. Dit geeft een heel mooi effect. Het stadhuis beschikt over een toren van 54 meter hoog en over een trapgevel met vijf trapjes. Verder is er het schitterende trappenhuis en de wapenzaal. Voor het gebouw staat het beeld van de Hauptmann von Köpenick. Deze figuur is erg beroemd in de streek maar ook ver daarbuiten. Het gaat om Wilhelm Voigt, schoenmaker en oplichter die de hele stad voor de gek hield. Deze sympathieke schelm staat ook op alle brochures en prullaria die in Köpenick te vinden zijn. Met zijn mooi uniform inclusief pet, zijn grijs haar en zijn grote grijze snor grijnst hij je ondeugend toe. Het stadhuis werd gebouwd tussen 1901 en 1904, en werd ingehuldigd op 7 oktober 1905. Later, na de coup, kwam er een tentoonstelling over de Kapitein van Köpenick. In de zomer wordt er iedere woensdag en zaterdag om 11 uur een spektakel opgevoerd door de garde van de Hauptmann. Naast de ingang, op de zijgevel hangt een gedenkplaat in zijn eer. Schuin tegenover het Rathaus staat een 3D-plattegrond van de stad. Hiernaast bevinden zich ultramoderne telefooncellen, inclusief internet en webcam.

Het paleis van Anderson

Nog steeds in de straat Alt Köpenick. Dit paleis werd gebouwd in het midden van de 18de eeuw voor Sint-Aubin, de predikant van het hof. Veel later pas kreeg het paleis de naam van zijn nieuwe eigenaar, een zekere Anderson.

Laurentiuskerk

Eveneens in de straat Alt Köpenick. Een evangelische kerk, gebouwd tussen 1838 en 1841.

Geschäftshaus

Op de hoek van Alt Köpenick bevindt zich de vroegere Berliner Volksbank. Het is in deze straat dat zich in de Middeleeuwen de eerste handelskolonie van Duitsland ontwikkelde. De Alt Köpenickstraat werd op het einde van de 17de eeuw aangelegd en heette toen "Schlossstrasse" (kasteelstraat). Het was de toegangsweg tot het kasteel. In de straat staan een aantal oude huizen uit 1750 en 1616, alsook de in 1683 gebouwde Schlossapotheek.

Luisenhain

Loopt parallel met de Alt Köpenick en naast de Dahme. De handelaar Asseburg schonk dit terrein aan de stad in 1906 op voorwaarde dat de gebouwen zouden worden platgegooid na de dood van zijn zus Louise en dat op deze plek een groene long zou worden aangelegd voor de burgers van de stad. Zo geschiedde en dus is Luisenhain nu een wandelpad midden in het groen naast de Dahme.

Schlossinsel

Aan het einde van de Alt Köpenick ligt het Schlossinsel, een klein schiereiland tussen de Dahme en de Frauentog. Op dit eilandje ligt een kapel, gebouwd door Arnold Nering tussen 1683 en 1685 voor Prins Friedrich. Verder bevindt zich hier ook het kasteel van Köpenick, gebouwd door Rutgen van Langervelt tussen 1683 en 1690. Hiervoor stond op deze plaats een oud kasteel in renaissancestijl, gebouwd tussen 1557 en 1571. Nu is het kasteel een kunstmuseum voor rococco-, barok- en renaissancewerken. Hier bevindt zich ook een standbeeld voor de wasvrouw Henriette Lustig (zie Alter Markt 4).

Frauentog

Aan de Frauentog is een legende verbonden. Na de Dertigjarige Oorlog heerste er in Köpenick een hongersnood. De vissers die dagelijks hun netten uitwierpen in de Dahme en in de Spree vingen bijzonder weinig. Naar aanleiding van een droom van een vissersvrouw wierpen de vrouwen hun netten uit in de Frauentog. En kijk, hun netten puilden weldra uit van de vis!
Aan de andere kant van de Frauentog ligt Fischer Kietz, dat voor het eerst vermeld werd in 1375. Dit onafhankelijk vissersdorpje had een eigen burgemeester.

Grünstrasse

Tweede straat rechts wanneer men van het Schlossinsel terug naar Alt Köpenick loopt. Het is de tweede oudste straat van Köpenick.

Alter Markt 4

We verhuizen naar de andere kant van de stad, naar de kant van de Müggelspree. Deze kant is vooral bekend voor zijn wasverleden. Zo ook de Alter Markt 4, gebouwd in 1683. Hier woonde namelijk Henriette Lustig, die het eerste commerciële washuis opende in Köpenick in 1835. Later werden er zo'n 400 wasserijen geopend over de hele stad, wat Köpenick de bijnaam "wasserij van Berlijn" opleverde. In het verlengde van de Alter Markt, nl. in de Spindlergasse bevindt zich het restaurant Washaus dat gevestigd is in een oud washuis, een lavoir. Dit restaurant is prachtig gelegen aan de Müggelspree, juist naast de aanlegsteiger van Aquaris. Bij deze firma kan men ook bootjes en kano's huren om zelf een tochtje te maken over het water in de buurt.

Katzengraben en Katzengrabensteg

De straat Katzengraben ligt naast de Müggelspree en de Katzengrabensteg is een brug die de oude stad verbindt met de wijk Krusenick. Van op de brug kan men een blik werpen op de Baumgarteninsel. Waar vroeger een grote wei was waar men de was en de lakens bleekte en liet opdrogen, bevindt zich nu een klein parkje. Waar zich nu de brandweerkazerne bevindt, was vroeger (van 1877 tot 1914) een strandje aan de oevers van de Spree.

Futranplatz

Op het plein naast de Katzengraben was van 1699 tot 1811 een kerkhof gevestigd. Vanaf 1894 was het de marktplaats van de oude stad. De huidige naam verwijst naar Alexander Futran, gemeentepoliticus en ingenieur. Hij werd tijdens de staatsgreep Kapp in 1920 doodgeschoten. Nu is er op deze plek een klein parkje met een speeltuin voor de kinderen.

De Freiheitstrasse

Verbindt de Katzengraben met Alt Köpenick. In 1705 werden hier 8 huizen en ateliers gebouwd voor wevers van Franse wol. De wevers waren allemaal Huguenoten. Dit waren mensen die gevlucht waren om religieuze redenen, een soort asielzoekers avant la lettre. Zij vestigden zich in Pruisen ten gevolge van het Edikt van Potsdam (1685) en waren vrijgesteld van belastingen.

Op nummer 8 van deze straat bevindt zich een gedenkplaat voor een synagoog, gebouwd in 1910, geplunderd en verwoest tijdens de pogrom van 1938 en totaal vernietigd in 1945.

Themapark

Eind 2003 werd in Köpenick een themapark geopend, een soort goelagversie van Disneyland. De bezoeker wordt er rondgereden met het symbool bij uitstek van Oost-Duitsland, de Trabant. Hij passeert langs onguur ogende Vopo's, de politieagenten uit de DDR-periode. Ook kan je er winkels bezoeken met lege rekken. Voor al wie een beetje lijdt aan Ostalgie, het nostalgische gevoel naar Oost-Duitsland.

En zo ben je het hele stadje rondgegaan. Je ziet het, erg groot is Köpenick niet, maar het is wel erg rijk aan geschiedenis en aan interessante gebouwen. Bovendien zijn er heel wat restaurantjes en eetgelegenheden. De meeste zijn gelegen aan het water en hebben terrassen. Eentje is zelfs op een schip. Ideaal dus voor een rustig en romantisch dineetje, de perfecte afsluiter van je bezoek!