Onbekend Aruba: Nationaal Park Arikok

U heeft natuurlijk gehoord van het Caribische eiland Aruba. Het is één van de vroegere Nederlandse koloniën aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. De meeste vakantiegangers gaan erheen om te genieten van de prachtige stranden, de vele uitgaansmogelijkheden (met name in Oranjestad) en het mooie weer. Maar wist u, dat Aruba ook prachtig natuurschoon te bieden heeft, en kan buigen op een rijk cultureel erfgoed? U kunt het zelf ontdekken in Nationaal Park Arikok.

Nationaal Park Arikok: van idee naar realiteit

Nationaal Park Arikok bevindt zich in het noordoosten van Aruba, en beslaat maar liefst 17% van het eiland. Het eerste idee voor de instelling van het park dateert van het eind van de jaren zeventig. Het park zou bescherming van dit deel van het eiland moeten bieden tegen de oprukkende huizenbouw, het toegenomen toerisme en ongecontroleerd landgebruik. In 1997 werden de ideeën geconcretiseerd en werd begonnen met de inrichting van het park. Het nationaal park Arikok heeft niet alleen tot doel de bijzondere, droge landschappen te behouden, maar ook het bewaren van de cultuurhistorie van Aruba is prioriteit.

Gevarieerd landschap

Vulkanische activiteit

Aruba is meer dan 90 miljoen jaar geleden gevormd door vulkanische activiteit, en dat is in het park terug te zien. De glooiende heuvels langs de parkroute vanaf de ingang van het park tot aan de kust worden gevormd door gesteenten van de Aruba Lava Formatie. Zachtere gesteenten werden door water geërodeerd, waardoor de rooien (droge rivierbeddingen) ontstonden, die op veel plaatsen in het park te zien zijn.

Koraal en kalk

In een latere periode lag Aruba grotendeels onder water, en werd koraal afgezet op een deel van het ondergelopen eiland. Een aantal keren werd het koraal door aardkorstbewegingen omhoog gedrukt, waardoor nu een deel daarvan boven water ligt, het kalkplateau in het zuidelijke deel van het park. Op de plaatsen die boven het water uitstaken werden duinen gevormd, waarvan het zand door de jaren heen verhardde. Dit is nog te zien op het kalkplateau. Regenwater heeft een groot deel van de kalk opgelost, waardoor het plateau vele scherpe punten kent. Goede schoenen zijn dan ook een must om over het kalkplateau te lopen.

Vegetatie van Arikok

Gebrek aan water

Het moge duidelijk zijn, dat het droge landschap van Nationaal Park Arikok maar aan weinig plantensoorten de ruimte biedt om weelderig te groeien. Er staan dan ook veel cactussen in het park; ze zijn optimaal aangepast aan de droogte. Bedenk daarbij, dat op Aruba maar ongeveer 450 mm regen per jaar valt, en het meeste daarvan in de regentijd tussen oktober en januari. Een aantal planten groeit vooral in de rooien, waar het water minder snel verdampt en het er dus veel groener en bloemrijker uitziet dan in de rest van het park.

Bodem, wind, zon en zee

Toch is water niet de enige factor, die bepaalt hoe de flora er in Arikok uitziet. De bodem speelt een belangrijke rol. Zo is de groei van een aantal plantensoorten beperkt tot het kalkplateau, terwijl andere soorten zich in het basaltgebied bevinden. De vaak harde wind, de felle zon en de 'spray' van opspattend zout zeewater zijn ook van invloed. De wind, die meestal uit het oosten waait, zorgt er bijvoorbeeld voor, dat veel bomen kromgroeien, allemaal in dezelfde richting, met de wind mee. Al deze factoren, van regen tot het zoutgehalte van de lucht, zorgen lokaal voor specifieke omstandigheden, elk met een unieke vegetatie.

Dierenleven

Een gevarieerde en gespecialiseerde vegetatie gaat samen met een rijke fauna. Er komen veel droogte-minnende soorten voor, zoals een keur aan hagedissen en andere reptielen. Aan de kust leven vanzelfsprekend allerlei soorten kreeften en krabben, slakken en tweekleppigen. Daarnaast komen er ook landkrabben voor. Ook treffen we er een rijke avifauna aan. Shoco’s (een soort uil) broeden in holen in de grond. Er komen veel prachtig gekleurde vogels voor, zoals de trupial (familie van de wielewaal) en de prikichi (een soort parkiet). Ook broeden er sterns en komen er roofvogels voor, waarvan de warawara het makkelijkst te zien is.

Cultuurhistorie

Sporen van de vroege historie

Aruba was al bewoond door indianen voordat de Spanjaarden er in 1499 voet aan wal zetten. De indianen woonden vooral aan de kust en op de meer vruchtbare gronden in het binnenland. In het park zijn potscherven gevonden van deze indianenbeschaving. Ook hebben de oorspronkelijke bewoners hun sporen duidelijk nagelaten in het park dankzij hun grottekeningen in Cunucu Arikok en Grot Fontein.

Landbouw

Na de komst van de Spanjaarden werd Aruba als weidegrond gebruikt. Geiten, schapen, varkens en paarden werden ingevoerd en konden vrij rondlopen. Op een aantal plaatsen zijn nog omheiningen te vinden waarin het vee werd samengedreven. Door de droogte is Aruba en het nationale park Arikok maar matig geschikt voor het oprichten van plantages. Toch zijn er door de kolonialisten wel pogingen toe gedaan. Een paar honderd meter voor de monding van Rooi Prins liggen bijvoorbeeld de resten van een voormalige kokosplantage met het woonhuis erbij. Er omheen is een wandelroute uitgezet, die langs mango- en mispelbomen voert en u naar een oude waterput brengt. De plantage is niet meer in gebruik en u zult er ook geen kokospalmen meer aantreffen. Ze zijn gekapt, en vervangen door de oorspronkelijke vegetatie.

Goudkoorts in Arikok

In 1824 leidde de vondst van een goudklompje in een rooi tot een kleine 'goldrush'. Er werd zelfs een vergunning uitgegeven om mijnen te exploiteren aan de Aruba Gold Concessions Ltd uit London in 1899. Resten van de mijnen zijn nog steeds te vinden in het gebied rondom Miralamar in het park. Veel goud is er overigens niet gevonden.

Arikok bezoeken

Nationaal Park Arikok (Parke Nacional Arikok volgens de Arubanen) biedt een rijke natuur en dito cultuurhistorie. Het park is uitstekend toegankelijk. Er zijn diverse wandelroutes uitgezet, en er is een bezoekerscomplex bij de ingang. Er vinden diverse educatieve activiteiten plaats en er wordt onderzoek gedaan naar de flora en fauna van het park. Misschien is Arikok een idee voor een uitstapje tijdens uw zon- en strandvakantie op Aruba?