Carnac en de menhirs (Bretagne); vakantie in Frankrijk

Als U op de landkaart van Armorica in de stripboeken van Asterix en Obelix gaat inzoomen op het beroemde dorpje, komt U vrijwel uit bij Carnac in Bretagne. Carnac heeft opvalende stenenvelden; grote menhirs staan in lange rijen (alignements) opgesteld, soms eindigend in een cromlech. Ook vindt U hier veel dolmens en tumili (grafheuvels).

Carnac

Het kleine maar drukke stadje met nog geen 4000 inwoners, aan de zuidkust van Bretagne, niet ver van de Golf van Morbihan, dankt zijn bekendheid aan de overvloed van prehistorische monumenten in de directe omgeving: menhirs, dolmens en tumuli. Carnac ligt ongeveer 1000 kilometer van Utrecht. Een goede route erheen gaat over Parijs, Le Mans en Rennes. Voor wie Parijs te druk is: bij Arras de A1 af, richting Abbeville, Le Havre, Caen, Avranches, Rennes en tenslotte via Vannes en Auray naar de plaats van bestemming. Carnac biedt vele verblijfsmogelijkheden. Eén blik in een campinggids of een hotelgids zegt genoeg. En het is een bezoek zeker waard. Ook kinderen zullen hier bekende dingen zien: de grote stenen, die de grote (dikke?) Obelix, de vriend van de kleine Asterix, hier liep rond te sjouwen. Hij heeft ze in keurige rijen neergezet.

In Carnac vindt U het Musée préhoristique, met historische vondsten uit de omgeving. Een andere bezienswaardigheid is de zeventiende eeuwse Saint-Cornély. Deze kerk is gewijd aan paus Cornelius. De heilige is op de voorgevel van de kerk afgebeeld tussen twee koeien. Hij wordt namelijk gezien als beschermer tegen ziekten van hoornvee. Tijdens de tweede zondag van september wordt op de markt van Carnac het hoornvee gezegend.

Carnac mag zich verheugen in een aangenaam, welhaast subtropisch aandoend klimaat, veroorzaakt door de warme golfstroom, die zich nestelt in de baai van Quiberon en de Golf van Morbihan.

Raadselachtige stenen

Menhirs

In de streek rond Carnac, van Erdeven aan de westkant tot Locmariaquer aan de oostkant, vinden we merkwaardige stenen "monumenten". Hoge staande stenen, in rechte rijen (alignements) of in een cirkel- of ovaalvorm geplaatst (cromlech). Als datering van hun oprichting wordt het Neolithicum genoemd, de periode van 3000 tot 2000 jaar voor Christus. Sommige menhirs bereiken een hoogte van 7 meter en hebben een gewicht van 350 ton. Soms staan ze in een rij die in hoogte afloopt, zoals duidelijk te constateren is bij Erdeven waar het menhirveld van Kerzerho doorsneden wordt door de D781. Sommige menhirs zijn voorzien van inscripties, in later tijd daarop aangebracht. De Romeinen voorzagen ze van afbeeldingen van hun goden; de Christenen van hun symbolen. In Plouharnel staan twee menhirs tegen de kerkmuur. Eén daarvan draagt christelijke symbolen.

Er is veel gefantaseerd over de bedoeling van deze stenenvelden. Waarschijnlijk hebben ze iets te maken met de zonnecultus van de oude Keltische volkeren. Wellicht hadden ze een functie bij de dodenverering. Misschien ook werden ze opgericht als gedenktekens bij speciale gebeurtenissen. Opvallend is dat dit soort stenen niet alleen te vinden zijn in de streek rond Carnac, maar onder andere ook in Engeland, bij Keswick in Cumberland en in Zweden, iets ten noorden van Västeras. Voor de hand liggend zou zijn, dat de alignements in het verleden waren afgedekt en gebruikt werden als galerijgraven. Dat ze in een bepaalde positie staan ten opzichte van de zonnestand zou te maken kunnen hebben met religieuze achtergronden.

Bretonse volksverhalen geven ook oplossingen. Zo zouden ze gemaakt zijn door reuzen, wie zouden anders die enorme gewichten kunnen versjouwen? Soms komen menhirs los van hun plaats om in een bron te gaan drinken. Wee degene die zo'n wandelend gevaarte tegenkomt! Ook hebben inwoners van deze streken op stormachtige avonden, als de golven tegen de rotskust beuken en de wolken langs de bleke maan vluchten, wel eens gezien dat woeste ruiters tussen de alignements galopperen, op zoek naar de geesten van hun overleden volksgenoten. De nieuwste en laatste variant komt uit de tekenpen van de bedenkers van Asterix en Obelix, de inwoners van het dorje in Armorica dat maar niet door de Romeinen kan worden ingenomen. Toverdrank is hier de oplossing.

Dolmens en tumuli

Dolmens zijn hunebedden, zoals wij ze kunnen zien in de provincie Drenthe. Een dolmen bestaat uit een aantal rechtopstaande stenen. afgedekt met platte stenen. Dit werd dan de grafkamer. Het geheel werd afgedekt met aarde, zodat een grafheuvel, een tumulus ontstond. Er zijn heel grote dolmens ontdekt, met meerdere grafkamers en ingewikkelde gangenstelsels. De tumulus Saint-Michel bij Carnac is 120 meter lang, 12 meter hoog en 60 meter breed! Bovenop heeft men in later tijd een kapel gebouwd, de Saint-Michelkapel. Alle voorwerpen die in deze grafheuvel gevonden zijn, heeft men overgebracht naar het archeologisch museum in Vannes en naar het préhistorisch museum in Carnac.

De menhirs van Carnac

Alignements van Le Ménec: 1099 stenen in elf rechte rijen, uitlopend op een cromlech van 70 menhirs. Alignements van Kermario: 999 menhirs. Tumulus van Kercado: 30 meter in doorsnee, 3,5 meter hoog, bekroond door een menhir. Tumulus Saint-Michel: hierboven beschreven. Alignements van Kerlescan: 579 menhirs, een cromlech met 39 menhirs en een dolmen.

Hebt U dan nog niet genoeg gezien, dan raden wij U aan naar Erdeven te rijden of naar Locmariaquer. In de laatste plaats vindt U de grootste menhir, de Grand Menhir, twintig meter lang. Jammer genoeg in delen van ongeveer vijf meter lengte uiteengevallen.

Hebt U er dan echt genoeg van, ga dan lekker naar het strand bij La Trinité, Carnac-Plage of op het schiereiland Quiberon.