Frankrijk: in de voetsporen van D-day

Bij iedereen gaat er wel een belletje rinkelen als je de woorden D-Day, landingsstranden en Normandië hoort uitspreken. Om maar te zwijgen van Montgomery, Eisenhower en Rommel. Ruim 70 jaar na de strijd ligt het landschap er vredig bij, maar de geschiedenis vergeten, kan je niet. Overal langs de kust heb je mooie musea en andere gedenkplaatsen. Het begint zowat bij de Pegasus bridge en gaat zo verder langs de Britse stranden Gold, Juno en Sword. Tenslotte eindig je aan de beruchte Omaha Beach en Utah Beach, beiden het strijdtoneel van de Amerikaanse ontschepingen.

De invasie op 6 juni 1944

Al snel na de nederlaag van Frankrijk begonnen de geallieerden, voornamelijk Amerika, Groot Brittannië en Rusland, plannen te maken voor de herovering van Europa. In Rusland verliep de oorlog over land, maar in het Westen was een invasie vanuit zee onvermijdelijk. Diverse scenario’s werden bekeken en uiteindelijk koos het opperbevel voor een landing in Normandië. Jaren werd aan dit scenario gewerkt en uiteindelijk, op 6 juni 1944, heel vroeg in de ochtend was het zo ver. Een vloot slagschepen, kruisers en destroyers heeft urenlang zware munitie op de kust afgeschoten om de Duitse stellingen te verzwakken of helemaal uit te schakelen. Ten oosten van Port-en-Bessin vielen de Britten, samen met Fransen en Canadezen, de stranden Juno, Gold en Sword aan. Veldmaarschalk Montgomery had de leiding over deze Eastern Task Force. Naar het Westen heb je de twee Amerikaanse stranden, waarvan dat van Omaha Beach meest tot de verbeelding spreekt vanwege het dramatische verloop van de ontscheping. De film “Saving private Ryan” en de serie “Band of Brothers” geven je een bloedstollend beeld van wat daar die dag gebeurd is. Verderop, al een stuk op het schiereiland Cotentin, heb je Utah. Vanop de kruiser Augusta had Generaal Eisenhower, de latere President van de USA, de algemene leiding van operatie Overlord. Zoals je al merkt werden heel veel codenamen gebruikt om de vijand te misleiden. De Duitsers van hun kant hadden ook meteen na de verovering van Frankrijk door dat het gevaar vanuit zee kwam en hebben hun Atlantikwall uit de grond gestampt. Niemand minder dan veldmaarschalk Rommel, de woestijnvos, had de algemene leiding over deze fantastische vesting. Je kan zelf op verkenning gaan vanaf de oostkant en de kust afreizen tot aan Utah Beach. Onderweg kun je even stilstaan bij de vele mooie monumenten die hier nu nog te zien zijn.

Pegasus Bridge

De Britse commando’s waren bij de eerste om vlakbij Ouistreham voet op Franse bodem te zetten. Met zweefvliegtuigen werden ze bij de strategische brug over het kanaal van Caen gedropt om te verhinderen dat de Duisters versterkingen konden aanvoeren. Langs die belangrijke weg konden ze de landing al vanaf het prille begin terugslaan. De originele brug is te zien in het museum. Dit brengt ons meteen bij een belangrijk thema. Je hebt heel veel musea in deze streek en de kunst is om goed uit te zoeken welke een bezoek waard zijn en welke niet. Dit Memorial Pegasus gaat heel erg in detail in op de gebeurtenissen van die dag en kent een sterke focus op de verovering van die éne brug. Fantastisch om die fragiele zweefvliegtuigen te bewonderen, maar wie een meer volledig beeld over D-Day wenst zal hier op zijn honger blijven.

Sword Beach

In Ouistreham heb je het eerste Britse strand. Sword Beach was belangrijk om de aanval op de regionale hoofdstad Caen in te zetten, maar ook, zoals hierboven vermeld, de toegang tot alle andere stranden af te grendelen. Hier vind je in een van de bewaarde bunkers het ‘Musée du mur de l’Atlantique’, over de rol van de Duitse Atlantikwall. Het zou fout zijn te zeggen dat hier nauwelijks iets gebeurd is, maar in vergelijking tot Omaha Beach is de landing hier betrekkelijk vlot verlopen. Landinwaarts in Caen was het een heel ander verhaal. Hier vind je dan ook één van de meest indrukwekkende en meest volledige tentoonstellingen in het ‘Mémorial de Caen’, een absolute aanrader. Daarnaast is Caen zelf weer volledig heropgebouwd in de typische Normandische stijl.

Juno Beach

De Canadezen hadden Juno Beach. Vanaf St Aubin tot net voor La Rivière ging een troepenmacht van zo’n 21000 man aan land, ondersteund door een Britse pantserbrigade en commando’s van de Royal Marines. Door zwaar geschut was deze strook allesbehalve een “walk in the park”. Het Centre Juno Beach brengt terecht hulde aan de dapperen van deze kuststrook.Hier kun je heel dicht langs de kust rijden en het geeft je een goed idee van welke prestatie hier geleverd is. Stop op één van de vele parkings en kijk eens naar beneden. De Duitsers hadden hier een immens voordeel door de hoogte en de natuurlijke beschutting. Toch wisten de geallieerden hier door te komen.

Gold Beach

Direct aansluitend hadden de Britten de strook tot aan Arromanches, Gold Beach. Arromanches is waarschijnlijk een van de plaatsen die het meest bekend is, en dat heeft te maken met de kunstmatige haven die hier door de invallers werden aangelegd. Met een verzameling van oude schepen en betonnen caissons werd hier in een mum van tijd een echte haven aangevoerd uit Engeland. Meteen één van de meest spectaculaire verrassingen voor de Duitsers, die nog steeds hardnekkig alle belangrijke havens konden verdedigen. Plots was de aanvoer van versterkingen een stuk eenvoudiger. Je ziet nog veel van deze "mulberries" liggen. Een must is het fantastische Arromanches 360. Deze filmvoorstelling neemt je volledig mee terug in de tijd. Je bezoek aan Normandië is niet compleet als je dit niet gezien hebt. De film kun je vinden op: www.arromanches360.com

Bayeux

Een paar kilometer landinwaarts, in Bayeux, vind je het grootste kerkhof in de Britse sector, perfect onderhouden door de Commonwealth War Graves Commission. Vlak bij is er ook het Musée Mémorial Bataille de Normandie. Merkwaardig genoeg is dit stadje gespaard gebleven en de vele oude gebouwen zijn dus authentiek. In het Musée de la Tapisserie de Bayeux vind je het wereldbekende historische wandtapijt. Een Middeleeuws stripverhaal van 70 meter lang en 50 centimeter hoog, over de invasie van Groot-Brittannië door Willem de Veroveraar, in 1066.

Omaha Beach

Woorden schieten te kort om te vertellen wat hier gebeurd is op die zesde juni. Op “Bloody Omaha” is een echte strijd geleverd. De relatief sterke Duitse 352ste Divisie kon vanuit haast perfecte defensieve posities de Amerikanen tegenhouden op een heel dunne strook op het strand, vol met mijnen en andere obstakels. Een regelrecht bloedbad op deze eerste dag heeft er voor gezorgd dat Eisenhower bijna alles weer had afgeblazen. Dan spraken we misschien nog steeds met zijn allen Duits, wie weet? Ongetwijfeld het hoogtepunt van elke Normandië trip is dan ook het bezoek aan het kerkhof van ‘Coleville-sur-Mer’. Je wordt er met verstomming geslagen door de eindeloze rijen met witte kruisjes, de rust, het bezoekerscentrum en de kapel middenin het prachtig onderhouden domein. Op de site van de ‘American Battle Monuments Commission’ lees je dat er 9387 graven zijn. Allemaal op die paar dagen op dit strand gesneuveld. Merkwaardig is de strenge bewaking. Je bent dan ook heel even op Amerikaans grondgebied.

Pointe Du Hoc

Ook op deze hoge krijtrots was er een kustbatterij. De Rangers hebben hier een echt huzarenstukje geleverd, ze leden immens hoge verliezen door eerst de 100 m hoge rots te beklimmen en daarna de batterij te veroveren. Om dan vast te stellen dat de kanonnen weg waren… Voor de toeristen nu zijn vooral de diepe inslagkraters van het scheepsgeschut duidelijk zichtbaar. Het lijkt wel een maanlandschap. Een beetje verderop hebben de Rangers hun eigen museum. De ‘Batterie de Maisy’ ligt eveneens vlakbij, ook deze is door de Rangers onklaar gemaakt.

Utah Beach

Gelegen tussen Poupeville en La Madeleine en belangrijk omdat de Amerikanen van hieruit Cotentin direct wilden afsluiten om daarna de haven van Cherbourg te veroveren. Niemand minder dan de zoon van de Amerikaanse president Roosevelt, Theodore Junior, voerde hier het bevel. Hier vond ook de grootste inzet van parachutisten plaats, om meteen een strook landinwaarts te veroveren. Zowel de 82ste als de 101ste airborne division zijn hier legendarisch geworden. Deze complexe inzet liep niet zoals gepland, met heel veel verwarring tot gevolgd. Een zeer merkwaardig toeval zorgde ervoor dat de parachutist John Steele met zijn valscherm aan de kerktoren van Sainte-Mère-Eglise bleef haperen. Een klein dorpje aan een strategische weg, waar anders geen enkele toerist zou passeren, maar nu hangt er nog steeds een pop met een parachute aan de toren die vele bezoekers aan dit eigenaardige voorval herinnert. Er is ook een museum over de para’s.

Cherbourg

Om af te sluiten moeten we het ook over Cherbourg hebben. Alhoewel het niet op D-Day bezet werd, maar slechts op 25 juni, was het een heel belangrijke haven. Hier moet je zeker het ‘Musée de la libération’ en het de ‘Sité de la mer’ bezoeken. Ok, de Titanic en de Redoutable zijn wel van een ander tijdperk, maar dit is zeker een mooie afsluiter van deze historische Normandië trip.

Lees verder

• Onthaasten aan de Normandische Côte Fleurie
• Uitwaaien aan de Normandische Côte d'Albâtre
• Zalig vertoeven aan de Normandische kust
• Opaalkust Frankrijk, heerlijk dichtbij