De aanwezigheid van bergen in de provincie Groningen

In de provincie Limburg bevindt zich de hoogste berg van Nederland, namelijk de 322,7 meter hoge Vaalserberg. Verder kent deze zuidelijke provincie vele andere bergen en heuvels. De meesten zijn tussen de honderd en driehonderd meter hoog. Maar ook de provincie Groningen kent haar bergen. In de namen van plaatsen, campings en natuurgebieden komt namelijk het woord berg voor. Appelbergen in Glimmen, de camping Wedderbergen in Wedderveer et cetera. Het hoogste punt in de provincie Groningen bevindt zich in Sellingen: de 14,2 meter hoge Hasseberg.

Definitie berg

Het Groninger landschap bestaat grotendeels uit gewonnen land, de zogeheten polders. Maar in Groningen ligt ook nog het laatste deel van de Hondsrug (deze eindigt in de Nieuwe Boteringestraat in de stad Groningen) en een aantal zandruggen in Westerwolde. Deze laatsten lopen vanaf Ter Apel naar Sellingen. In deze gebieden bevinden zich heuvels en natuurgebieden met de naam berg erin.

In de aardrijkskunde zijn geen vaste definities vastgesteld wanneer iets een berg genoemd kan worden. Over het algemeen wordt gesteld dat een verhoging in het landschap meer dan tweehonderd of driehonderd meter hoger moet zijn dan het omliggende land. Volgens deze definitie bezit Groningen overduidelijk geen natuurlijke bergen.

Van de drie noordelijke provincies kent Drenthe de meeste bergen, namelijk twaalf. Daarna volgt Friesland met vijf bergen, gevolgd door de provincie Groningen met vier bergen.

Appelbergen bij Glimmen

Ten oosten van het dorp Glimmen ligt het natuurgebied Appelbergen. Groningers spreken de naam van Appelbergen uit als Appèlbergen. De officiële uitspraak is echter Appelbergen, zoals je de vrucht appel uitspreekt. Dat Groningers de klemtoon anders leggen komt waarschijnlijk doordat na de Tweede Wereldoorlog het bos een tijdje als militair schietterrein werd gebruikt.

Appelbergen omvat bossen, moerassen, zandvlakte, holle wegen, waterplassen, zandpaden en heide- en veenrestanten. Het meer dat middenin Appelbergen te vinden is, is waarschijnlijk het overblijfsel van een meertje na het terugtrekken van het ijs aan het einde van de laatste ijstijd. Dit wordt een pingoruïne genoemd. Door het bos loopt de zandweg Hoge Hereweg, eeuwenlang de belangrijkste weg tussen Groningen, Zuidlaren, Emmen en Coevorden. Tegenwoordig kun je niet meer met de auto over het zandpad door het bos rijden omdat houten palen dit beletten. Hierdoor begint het eeuwenoude zandpad overwoekerd te raken door vegetatie. Naast de zandweg ligt een geasfalteerd fietspad.

In Wereldoorlog II zijn er door de Duitsers vierendertig mensen doodgeschoten en op een geheime locatie in het bos of veen begraven. Na de oorlog zijn slechts negentien lichamen geborgen, maar van vijftien mensen is nooit meer een spoor gevonden. In 2004 is er een monument voor de slachtoffers in Appelbergen geplaatst.

In de jaren dertig van de twintigste eeuw is er een openluchtzwembad in Appelbergen aangelegd, maar deze is in de jaren zestig weer verdwenen. In het bos, langs de Hoge Hereweg, ligt tegenwoordig het paviljoen Appelbergen. Hier kunnen fietsers en wandelaars wat eten en drinken.

Hasseberg bij Sellingen

In de gemeente Vlagtwedde bevindt zich vlak bij het dorp Sellingen de Hasseberg. De heuvel ligt 14,2 meter boven NAP, dat staat voor Normaal Amsterdams Peil. De Hasseberg is het hoogste punt van de provincie Groningen. Al zesduizend jaar voor Christus werd het gebied bevolkt door mensen. Het gebied erom heen is nu een deels afgegraven gebied, waarbij het veen in gedroogde vorm (turf) als brandstof is gebruikt. Tegenwoordig is de Hasseberg een natuurgebied.

De historische verklaring van de naam Hasseberg is dat de heuvel vernoemd is naar de oude heks Hasje. Of deze etymologische verklaring correct is, is niet zeker. Volgens een oud Groninger volksverhaal zou Hasje 's nachts reizigers met een dwaallicht het moeras hebben in gelokt, waarna ze hier verdronken.

Aan de zuidkant van de Hasseberg staat een oude grenssteen. De Hasseberg zelf staat op Nederlands grondgebied, maar al snel begint Duitsland. De grensaanduiding maakt deel uit van bijna negenhonderd grenspalen die te vinden zijn langs de Nederlands-
Duitse grens. Deze steen maakt deel uit van een grensmarkering die in de negentiende eeuw is aangebracht op de grens tussen het Koninkrijk der Nederlanden én dat van het Koninkrijk Hannover. De markering begon bij Overdinkel (nummer 1), een dorp dat in het uiterste oosten van Twente ligt. De betreffende steen heeft nummer 175 II. In het gehucht Nieuwe Statenzijl, gelegen aan de Dollard, eindigt de grensaanduiding met grensmarkering 203. Waarschijnlijk dateren al deze grensstenen uit 1824, een tijd waarin koning Willem I als absoluut vorst over Nederland regeerde. In Duitsland wordt de heuvel overigens Hasselberg genoemd.

Kempkensberg in Groningen

In 2011 werd op de Kempkensberg het nieuwe kantoorgebouw voor DUO (voorheen Informatie Beheer Groep) en de Belastingdienst opgeleverd. Voor DUO is het tevens haar hoofdkantoor. De Kempkensberg is gelegen naast het Sterrebos ten zuiden van de oude binnenstad. De naam herinnert aan een heuvel die hier tot het einde van de zeventiende eeuw heeft gelegen. In 1672, het nationale rampjaar voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, werd vanaf deze strategisch gelegen heuvel de stad Groningen aangevallen door de troepen van Bernhard von Galen (1606-1678), bisschop van Münster. Door deze veldheer werd de stad zwaar gebombardeerd, echter gaf Groningen zich niet over. Het kampement op de Kempkensberg werd ontmanteld en de vijandelijke legers trokken weg. Door de Groningers wordt dit feit elk jaar gevierd op 28 augustus met “Bommen Berend”. De Groninger feestdag is genoemd naar de bijnaam die de bisschop van de Groningers had gekregen. In de jaren 1688 tot en met 1692 hebben de Groningers de Kempkensberg afgegraven op een klein heuveltje na. Tot 1811 stond hier de galg waar veroordeelde criminelen werden opgehangen.

In de jaren zeventig van de twintigste eeuw werden er op de Kempkensberg twee hoge rijkskantoren gebouwd. Op het nabij gelegen Engels kamp verrezen begin jaren tachtig ook nog twee identieke torens. Deze kantoorruimte was hard nodig omdat de politiek besloten had om een aantal rijksdiensten, die tot dan in Den Haag zaten, te gaan spreiden over Nederland. Daarom kwam de afdeling Studiefinanciering van het Ministerie van Onderwijs naar Groningen. Verder zaten in de rijksgebouwen de Belastingdienst en het Gemeentelijk Arbeidsbureau. In de jaren negentig waren de vier torens op de bovenste verdieping gemarkeerd met een gekleurde V. Daarbij had je de kleuren rood, geel, groen en blauw.

Tijdens de nieuwbouw stonden de oude torens er nog en werd er gewoon in gewerkt. Pas toen het nieuwe gebouw gereed was voor gebruik begon men met de sloop van de blauwe toren en de gele toren. Tijdens de afbraak is er nog asbest gevonden waardoor een zorgvuldige ontmanteling noodzakelijk was. Zo moest er een nieuw saneringsplan worden opgesteld. Het nieuwe gebouw is 92 meter hoog en daarmee net vijf meter lager dan de middeleeuwse Martinitoren. Het consortium DUO² was verantwoordelijk voor de bouw van het honderd miljoen euro kostende nieuwe complex. Door de ambtenaren en de stadjers (de naam die de inwoners van de stad Groningen hebben) wordt het gebouw het cruiseschip genoemd. Een officiële naam heeft de toren niet.

Rondom het cruiseschip is een stadstuin aangelegd. Hier zijn onder andere oude stenen muren te vinden die tijdens de bouw zijn ontdekt. Het betreffen restanten van oude fortificaties van de vestingstad Groningen.

Wedderbergen bij Wedderveer

Bij het dorp Wedderveer ligt het natuurgebied Wedderbergen waar onder andere stuifduinen te vinden zijn. In de middeleeuwen nam het bevolkingsaantal in dit gebied toe waardoor er meer vraag was naar hout en voedsel. Daarnaast zorgde overbeweiding, dat wil zeggen dat er voor de perceelgrootte te veel grazende dieren werden gehouden, ervoor dat de aanwezigheid van vegetatie steeds kariger werd. Door ontbossing en vegetatievermindering kreeg zand de kans zich op te hopen en ontstonden langzamerhand de stuifduinen in dit gebied.

Aan het einde van de negentiende eeuw kregen arbeiders meer vrije tijd en kreeg de Wedderbergen steeds meer een recreatief doeleinde. Met de tram kon men in die tijd vanuit Winschoten naar Wedderveen reizen. Natuurgebieden werden bereikbaar voor de stadsmens. In de twintigste eeuw is men het natuurgebied meer gaan inrichten als recreatiegebied, onder ander door de aanleg van een zwembad, kampeerterreinen en een speeltuin. Tegenwoordig is het nog steeds een recreatiegebied, waarbij Camping De Wedderbergen als vakantiebestemming een belangrijke rol heeft.
© 2015 - 2024 Aurelius, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hoogste berg van NederlandHoogste berg van NederlandWat is de hoogste berg van Nederland? Vroeger was dit een makkelijk te beantwoorden vraag. De Vaalserberg was met 321 de…
De aanwezigheid van bergen in de provincie FrieslandDe hoogste natuurlijke plek van Friesland is de vijfenveertig meter hoge Vuurboetsduin op Vlieland en daarmee is het ook…
Bergen en hoogteverschillen in Nederland per provincieBergen en hoogteverschillen in Nederland per provincie‘Mijn vlakke land’ is een onderdeel van een liedtekst van Jacques Brel. Met dat land bedoelde hij de Belgische regio Wes…
Wonen in GroningenWonen in GroningenMet bedragen onder de €100.000 hoeft u niet meer op zoek te gaan naar een huis met drie slaapkamers en een tuin. Tenzij…

De Nieuwkoopse plassenDe Nieuwkoopse plassenDe Nieuwkoopse plassen zijn onderdeel van een groot natuurgebied. Het is een prachtig gebied om te wandelen, te fietsen…
Waarom kiezen Chinese toeristen voor NederlandWaarom kiezen Chinese toeristen voor NederlandEr komen steeds meer Chinese toeristen naar Nederland. In 2014 waren dit er 250.000, 18 procent meer dan het jaar daarvo…
Bronnen en referenties
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Appelbergen
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Pingo#Pingoru.C3.AFne
  • http://www.paviljoenappelbergen.nl/page.php?28
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_heuvels_in_Nederland
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Dwaallicht
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Hasseberg
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Westerwolde_(streek)
  • http://www.rtvnoord.nl/groningeninbeeld/index.asp?id=9570
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Kempkensberg_(kantoorgebouw)
  • http://www.rtvnoord.nl/artikel/artikel.asp?p=120673
  • https://www.duo.nl/particulieren/deurmat/contact/servicekantoren/groningen.asp
  • http://nl.wikipedia.org/wiki/Kempkensberg_(straat)
Aurelius (43 artikelen)
Laatste update: 31-05-2015
Rubriek: Reizen en Recreatie
Subrubriek: Binnenland
Bronnen en referenties: 12
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.