Pandhof van de Dom: Utrechtse Middeleeuwen

De kerktoren is stukken bekender, maar kenners vinden de pandhof van de Utrechtse Dom eigenlijk mooier. Ja, misschien zelfs een van de mooiste plekjes van de stad. Vanwege de gotische kruisgang, de symmetrisch opgezette tuin met sierplanten en medicinale kruiden, de rust die er heerst en de perfecte akoestiek voor het luisteren naar het carillon van de Domtoren. Halverwege de 13e eeuw werd de eerste steen gelegd van de gotische kathedraal van Utrecht. In 1517 was het imposante bouwwerk klaar, maar de Utrechtse Dom was geen lang leven beschoren. Tijdens een tornado in 1674 stortte het middenschip als een kaartenhuis in elkaar en resteerden los van elkaar de 112 meter hoge toren en het koor en transept (dwarsvleugel) van de kerk. Daartussen 'gaapt' het huidige Domplein.

Ommuurde tuin

Kerk en toren zijn bekende bestemmingen voor wie een dagje Utrecht 'doet', maar niet iedereen weet dat er ook nog de 15e-eeuwse pandhof van de Dom is. Open het neogotische poortje tussen de kerk en het Academiegebouw, met de afbeelding van Sint-Maarten, en treed een sfeer van eeuwen her binnen. Voor je zie je de fraaie gotische kruisgang, die in vroeger tijd de verbinding vormde tussen de kerk en het Kapittelhuis (nu een onderdeel van het Academiegebouw). Tussen kruisgang en kerk ligt de vierkante hof. Met rondom de fontein in het midden de door lage heggetjes omzoomde kruiden- en siertuin. De tuin wordt nog altijd met liefde bijgehouden en van kaartjes kun je de namen aflezen.

Contemplatie

Veel mensen denken dat er vroeger een klooster moet zijn geweest naast de Domkerk en dat de kloosterlingen via de pandhof pendelden tussen kerk en klooster. Dat blijkt niet te kloppen. De tuin was weliswaar een plaats voor religieuze contemplatie, maar er werden ook doden begraven en de omwonenden plantten er bomen en struiken, hielden er kippen en stalden er oude wagens. Pas in de vorige eeuw werd de huidige 'middeleeuwse' tuin aangelegd, met sierplanten, keukenkruiden, medicinale en verfstof leverende planten.

Stilte en muziek

Het is vaak heerlijk rustig in de pandhof. Studenten zoeken er de stilte op om hun studiestof door te nemen. Wellicht worden ze geïnspireerd door het bronzen beeldje op de fontein, dat de 14e-eeuwse domkanunnik Hugo Wstinc verbeeldt, verdiept in een groot boek. Toch is het ook een aanrader om de pandhof te bezoeken als je naar muziek wilt luisteren. De hof is de beste plek om te genieten van het geluid van het carillon in de Domtoren. Elke 15 minuten doet de beiaard kond van de tijd: kort op het kwart en driekwart, een stukje langer op het halve en hele uur. Is deze muziek voorgeprogrammeerd voor een langere periode, op maandagavonden in juli en augustus én tijdens het Festival Oude Muziek (eind augustus, begin september) neemt een echte beiaardier plaats in de toren voor een live concert. De zomerconcerten zijn gratis toegankelijk en beginnen om 20.00 uur.

Thee en toren

Tijdens de laatste restauratie van de Domkerk werd in de kerk een theehuis gebouwd, met uitzicht op de pandhof. Je kunt daar genieten van koffie met taart of een eenvoudige lunch. Verlaat de pandhof via het poortje schuin aan de overkant van waar je binnen kwam. Je staat in het schilderachtige straatje Achter de Dom, maakt linksaf een rondje om de kerk en komt op het Domplein uit bij de monumentale bronzen kerkdeur. Aan de overkant vind je de ingang van de Domtoren. Het is even klimmen, maar na 456 treden heb je een schitterend uitzicht op de monumentale Utrechtse binnenstad, met direct onder je de pandhof.

Praktische informatie

RonDom (toren)

• Domplein 9-10
• 3512 JC Utrecht
• 030 – 236 00 10
• website Domtoren

Domkerk en pandhof

• website Domkerk