Twisk: parel van West-Friesland

Een lint van monumentale stolpboerderijen en Zaankanter huizen rijgt zich aaneen in het West-Friese dorp Twisk. Alsof de term lintbebouwing hier is uitgevonden! Er zijn geen musea of bijzondere attracties in het dorp. Het beschermde dorpsgezicht garandeert echter dat een wandeling door de kilometers lange dorpsstraat veel bezienswaardige 'Twisker' huizen oplevert. En je kunt per stoomtram aankomen en vertrekken. De 'kop' van Noord-Holland zag er duizend jaar terug heel anders uit dan nu. De kustlijn lag zuidelijker en waar nu het dorp Callantsoog ligt, bevond zich Waddeneiland 't Oghe. Toch woonden er zo'n 2000 jaar voor Christus al mensen in het vlak onder Medemblik gelegen dorp Twisk. Ze verbleven er op een terp. De naam Twisk is waarschijnlijk afkomstig van het oud-Friese woord twisca, wat 'tussen' betekent. Het dorp lag tussen twee andere dorpen in.

Na de dijk

Het bestaan in Twisk was schamel. Men viste en bebouwde het omringend land, maar dat land liep regelmatig onder water. De behuizingen waren primitief. Daarin kwam langzaam verandering nadat in 1334 een dijk gereed kwam tussen Schagen en Medemblik. Het vruchtbare land kon beter bebouwd worden. In 1414 verhief Willem VI, graaf van Holland en Zeeland, Twisk samen met Abbekerk, Midwoud en Lambertschaag tot Stede Abbekerk, later een ambtsheerlijkheid. Vanaf de 17e eeuw bracht ook de walvisvaart welvaart naar Twisk. De inwoners konden steeds fraaiere en rijker versierde huizen bouwen.

Monumentaal

Tijdens een wandeling over de Dorpsweg in Twisk zal het je misschien verbazen dat hier niet meer toeristen komen. De weg volgt een waterloop en bruggetjes vormen de verbinding met de huizen. Het gros van de huizen is historisch en het is opvallend hoe goed de met veel hout- en stucwerk uitgevoerde boerderijen en huizen zijn onderhouden. Het kleine dorp telt maar liefst 50 rijksmonumenten. Daartoe behoren ook de kerken in het dorp. Van de Nederlands-Hervormde kerk is niet precies bekend hoe oud die is, maar het gebouw werd in 1395 genoemd in de archieven van het bisdom Utrecht. De 46 meter hoge toren dateert uit 1500 en valt op door de 8-kantige gemetselde spits.

Stoomtram

Twisk heeft een station langs de stoomtramlijn tussen Hoorn en Medemblik. Het stationsgebouw staat net buiten de dorpskern en dateert uit 1887. Tot begin 1936 vervoerde de Locaalspoorwegmaatschappij Hollands Noorderkwartier op de lijn reguliere reizigers, sinds 1968 is het een museumlijn.

Smullen in de buurt: Opperdoezer Ronde

Tegen Twisk aangeplakt ligt het dorp Opperdoes. Daar wordt in het voorjaar met de hand een beschermde aardappel gerooid: de Opperdoezer Ronde. Een onooglijk aardappeltje: klein, schilferig en met diepe ogen. Maar volgens kenners 'de alderbeste aardappel ter wereld'. Het is een delicatesse, waarvan het eerste kistje zomaar 1300 euro kan opbrengen. Opperdoes ligt op een terp met een voor aardappels ideale grond: klei met 60-80% zand. De beschermde status houdt in dat alleen de aardappels in een kring van 15 kilometer rond Opperdoes de naam mogen dragen. Bij de teler zijn ze het hele jaar door te krijgen. In een goed jaar zijn de aardappeltjes, aldus het West-Friese dialect, 'staiv': mooi geel en stevig. Valt er teveel regen, dan kunnen ze 'nuchter' worden, wat kruimiger.

Praktische informatie

Stoomtram: 0229 – 21 48 62
Museumstoomtram

De stoomtram rijdt tussen eind maart en begin november. Meer informatie aangaande de dienstregeling vind u op de website.