Landcommanderij Alden Biesen: van de Duitse Orde tot nu

De Landcommanderij Alden Biesen bevindt zich in Rijkhoven, nabij Bilzen, in de Belgische provincie Limburg. Alden Biesen is een Middeleeuwse waterburcht die in 1220 werd opgericht door de ridders van de Duitse Orde. Tot 2011 organiseerde vtbKultuur een leuk evenement in de Landcommanderij waarbij de hele Landcommanderij een middeleeuws dorp werd. De uitsmijter was een heus internationaal riddertoernooi. Maar dat is nu vervangen door twee zoektochten die je het hele jaar door kan doen, het Complot voor overdag en Het Verhaal voor 's nachts, en een hele reeks jaarlijks terugkerende evenementen. 2020 is een speciaal jaar, want dan bestaat Alden Biesen 800 jaar. Hou je niet zo van evenementen en drukte, dan kan je natuurlijk ook gewoon het prachtige kasteel met zijn rijke geschiedenis en zijn prachtige tuinen gaan bezoeken.

Landcommanderij Alden Biesen: ligging

Je vindt de Landcommanderij Alden Biesen in de Kasteelstraat 6 te Rijkhoven (Bilzen). Om er te geraken neem je de E313 Antwerpen- Luik, afrit 31. Daarna volg je de wegwijzers Alden Biesen. Alden Biesen is goed bereikbaar zowel vanuit België als vanuit Nederland. Het ligt op zo'n 30 kilometer van Maastricht.

De rijke geschiedenis van Alden Biesen

De Duitse Orde

Alden Biesen is een vroegere Landcommanderij van de Duitse Orde. De Duitse Orde is een broederschap dat werd opgericht in 1190 in Akko (Palestina). Daar richtten de broederschap een tentenhospitaal op om de gewonde ridders van de derde kruistocht op te vangen. Als dank voor hun werk kregen ze gronden en gebouwen. Een van deze gebouwen was een kleine kapel in Rijkhoven bij Bilzen, in de Belgische provincie Limburg. De kapel was gelegen in een gebied met veel biezen. Het is vanuit deze kapel dat het hele domein van Alden Biesen is ontstaan.

Landcommanderij

In 1220 richten enkele dappere ridders de Landcommanderij Alden Biesen op. De Landcommanderij kwam onder het gezag van de Duitse Orde te staan. Alden Biesen maakte deel uit van een geheel van twaalf landcommanderijen die allemaal in het huidige Belgisch Limburg, Nederlands Limburg, Vlaams-Brabant, Noord-Brabant en het huidige Duitse Noord-Rijnland lagen. Aan het hoofd van een landcommanderij stond een landcommandeur die zelf onder het gezag stond van de grootmeester van de Duitse Orde.

Op en af

Het domein was Landcommanderij van 1220 tot het einde van het ancien regime. Met de rijkdom en de staat van het domein ging het in de loop der eeuwen op en af. Dan weer verviel het omdat niemand er eigenlijk naar omkeek, dan werd het weer opgekocht door iemand die er wat tijd en geld in stak. Maar eigenlijk was de waterburcht van Alden Biesen steeds een bouwwerf.

Zeventiende eeuw: gasthuis en kerk

In de zeventiende eeuw was vooral het gasthuis belangrijk. Hier werd les gegeven door een priester van de Duitse Orde en werden pelgrims geherbergd. Er kwamen hoge gasten logeren en er werden feesten gegeven. Het is ook in die periode dat de nieuwe kerk van Alden Biesen werd gebouwd en de poorttoren die uitkeek naar Maastricht. In de Trompetterswoning uit dezelfde periode woonde de poortwachter. De gebouwen van de Duitse Orde, die nochtans tanende was, werden steeds imposanter.

Achttiende eeuw: tuinen en verval

In het begin van de achttiende eeuw liet landcommandeur Hendrik van Wassenaar prachtige Franse tuinen en een orangerie aanleggen. Ook moderniseerde hij de waterburcht. De volgende landcommandeur, Damian Hugo von Schönborn ging verder op hetzelfde elan en liet de mooie eretrap bouwen. Ook de twee volgende landcommandeurs verfraaiden tuin en interieur. Het is dankzij de landcommandeurs van de achttiende eeuw dat het domein het uitzicht heeft dat we nu kennen. Landcommandeur Franz von Reischach liet tot slot de Engelse tuinen aanleggen.

1797: einde van de Duitse Orde

Tijdens de Franse Revolutie werd de Duitse Orde verdreven. Het kasteeldomein werd verkocht en raakte nog meer in verval. Bezittingen werden verkocht. In 1809 doekte Napoleon de Duitse Orde in de staten van de Rijnbond af.

Twintigste eeuw

In de twintigste eeuw verloor de Duitse Orde zijn banden met de ridders en werd het een puur kerkelijke aangelegenheid. Na een schoorsteenbrand in 1971 kocht de Belgische staat het domein Alden Biesen op en begon het te restaureren.

Cultuurcentrum van de Vlaamse Overheid

Anno 2020 is Alden Biesen een van de grootste kasteeldomeinen van de Euroregio en een van de grootste erfgoedsites van Vlaanderen. Het Kasteel Alden Biesen is nu een Cultuurcentrum van de Vlaamse Overheid en herbergt ook de Dienst voor toerisme van Bilzen. Er komen weer nationale en internationale gasten en er worden tal van activiteiten georganiseerd.

Jeugdsentiment: de Sage van de Biesenburcht

Terug naar de Middeleeuwen

Tot 2011 werd de Landcommanderij Alden Biesen eind mei voor één dag omgetoverd tot een middeleeuws dorp. Overal op het domein was er wel wat te beleven, vooral voor jonge kinderen, maar ook voor tieners. Het begon al wanneer je binnen kwam. Stoere ridders met lanzen en knappe jonkvrouwen kwamen je tegemoet om je te verwelkomen. Ze leerden je een buiging in stijl maken of vechten een robbertje met je met een echt zwaard.

Binnenplein

Op het binnenplein van het kasteel was een Middeleeuws kampement opgericht. Mensen in Middeleeuwse klederdracht liepen af en aan. Overal stonden tentjes. Je kon er kennis maken met oude ambachten als mandenvlechten, touwvlechten en smeden van ijzeren wapens. Overal waren kraampjes met lekkere etenswaren: speciale peperkoek en lekkere kazen, maar ook lekkernijen uit de Middeleeuwen zoals Soete koek, oven-spekkebrood en middeleeuwse reuzengrill. Voor de jongsten was er het page parcours: patat hakken, een steekspel, prinses redden, boogschieten en brood bakken. Kleine kinderen kunnen ook een ritje maken met een pony.

In de Landcommanderij

In de prachtige zolderkamer van de commanderij werden op verschillende tijdstippen stukjes voorgelezen door beroemde jeugdauteurs uit hun nieuwste romans en waren er verschillende leuke workshops. Leren schrijven met een pluim, middeleeuwse muziek maken met zelfgemaakte muziekinstrumenten, hoofddeksels maken, luisteren naar middeleeuwse verhalen voorgelezen door bekende auteurs, zelf verhaaltjes schrijven, een middeleeuwse strip tekenen, enzovoort.

Evenementen en workshops buiten

Op het grote veld achteraan werden steekspelen en duels op paarden georganiseerd. Op het einde van de dag een echt toernooi tussen Franse en Belgische ridders. Er was een stand met kleine en grote katapulten. Onder begeleiding kon je leren hoe je ze moest hanteren. In de Schildknaepenschool kon je je eigen wapenschild maken. Op een stropop mocht je oefenen hoe handig je met een zwaard was. Verder mocht je ook met pijl en boog schieten. Op verschillende locaties kwam je circusmensen tegen die je vol verbazing naar hun kunstjes lieten kijken. Oppassen moest je voor de vuurspuwers! Verder kon je ook nog kennis maken met een tiental verschillende roofvogels tijdens een demonstratie. Daarna kon je de vogels van dichtbij bekijken op het pleintje en met wat geluk mocht er zelfs eentje op je arm komen zitten!

Nostalgie

Helaas, dit fantastische evenement voor groot en klein werd stopgezet. Maar al wie er ooit is geweest, houdt er warme herinneringen aan over. Ondertussen werden er nieuwe evenementen in het leven geroepen.

Evenementen anno 2020: Bilzen mysteries

Het complot

Gewapend met een tablet en een flinke dosis speurderszin ga je trachten een mysterie op te lossen. Er zijn twee versies van de speurtocht, een die je met het hele gezin kan doen en een die enkel bedoeld is voor volwassenen. Beide versies bieden heel wat plezier en spanning en laten je raadsels en opdrachten oplossen. Het complot speel je overdag en bekende acteurs maken de beleving compleet.

Het verhaal

Het verhaal is dan weer een nachtelijke wandeling op het domein. In het Nederlands, Frans, Engels of Duits worden de geschiedenis en de mysteries van het domein uit de doeken gedaan door de Heer van Biesen, niemand minder dan acteur Jan Decleir. Doorheen het multimediaal parcours leer je alle geheimen van de Landcommanderij Alden Biesen kennen.

Jaarlijks wederkerende evenementen

Alden Biesen organiseert een reeks evenementen die elk jaar terugkomen. Zo zijn er de zomerse rondleidingen en aperitiefwandelingen op zaterdag en zondag, kan je in de herfst gaan luisteren naar verhalen in het park en fruit gaan plukken, is er in november de intrede van de Sint, en zijn er in december advents- en kerstconcerten. Kinderen kunnen tijdens de zomermaanden op zoek naar de schat onder begeleiding van Vlieg. Voor meer info over exacte data, uren en prijzen kan je op de site van Alden Biesen terecht.

2020: 800 jaar Alden Biesen

In 2020 viert Alden Biesen zijn achthonderdste verjaardag. Er worden lezingen gehouden door bekende professoren. Jan Leyers, auteur van het boek "In de schaduw van het kruis" geeft ook een lezing en gaat dieper in op het thema kruistochten. Van oktober 2020 tot december 2020 loopt er een unieke tentoonstelling over zes eeuwen Duitse Orde in Alden Biesen.