Dwars door Cuba: provincie en stad Matanzas

Ergens halfweg tussen de toppers Havana en de befaamde badplaats Varadero ligt de stad Matanzas, door velen onterecht onbezocht gelaten. De hoofdstad van de provincie biedt voor fijnproevers immers een paar cultureel hoogstaande gerechtjes zoals het Teatro Sauto en het farmaceutische museum. Riviertochten en het befaamde Varadero-strand vormen de brok natuur van de provincie.

De slachtingen van Matanzas

Een reis langs Cuba’s 14 provincies die ons dit keer in de provincie Matanzas brengt, letterlijk vertaald “slachtingen”. De naam zou afgeleid zijn van het grote aantal slachthuizen die er in de koloniale tijd aanwezig waren, anderen houden het erbij dat het slaat op de slachtingen die de Spaanse kolonisator aanrichtte onder de lokale indianenbevolking. Immers, toen de Spanjaarden het eiland Cuba ontdekten leefden er ongeveer 100.000 indianen. Ongeveer 70 jaar later bleven daar nog 5.000 mensen van over. De meeste indianen waren gesneuveld tijdens oorspronkelijke gevechten en opstanden, door ziektes die de Spanjaarden hadden meegebracht uit Europa en waartegen de indiaanse bevolking niet bestand was en tot slot door het zware werk op de plantages die her en der werden opgezet.

Het Athene van Cuba

Vandaag de dag laat de hoofdstad van de provincie Matanzas, de gelijknamige stad, zich van een andere kant zien. Doordat we er de wieg vinden van heel wat schrijvers, componisten, schilders en dichters, kreeg de stad de bijnaam “het Athene van Cuba”. De talrijke zuilengalerijen voor de huizen dragen meteen ook bij om dat gevoel van de “Klassieke Oudheid” nog wat extra te evoceren.

De bühne van Matanzas

De stad Matanzas ligt aan de noordkust van het eiland, op de weg tussen Havana en het befaamde strand van Varadero. Reden waarom de meeste bezoekers de stad links laten liggen. Meestal is de aantrekkingskracht van één van de twee trekpleisters op het einde van de rit te groot om onderweg veel tijd te spenderen. Een dagje op verkenning in Matanzas kan echter interessant zijn en een aantal culturele pareltjes openbaren. Eentje daarvan is het Teatro Sauto. In de tweede helft van de 19de eeuw vond de begoede klasse het belangrijk om in eigen land cultuur te kunnen beleven zoals in de Oude Wereld. Op verschillende plaatsen op het eiland werden dan ook ambitieuze theatergebouwen opgetrokken. Eén van die theaters is dat van Matanzas. Men liet er bovendien niets aan het toeval over en probeerde er een perfecte akoestiek te creëren. Doordat men gemerkt had dat een bühne gebouwd boven op water een hele goede akoestiek teweegbracht, liet men onder de planken van het Sauto Theater een grote watertank aanbrengen om zo het akoestisch effect van het water na te bootsen. En blijkbaar met succes. Grote namen als Enrico Caruso kwamen er onder meer optreden en ook vandaag nog wordt het theater gebruikt voor allerhande voorstellingen, van theater en ballet tot musicals en kindervoorstellingen. Het toegankelijk maken van cultuur voor de hele Cubaanse bevolking was immers één van de aandachtspunten van de Cubaanse revolutie. Voor een paar pesos (lokale munt) kunnen Cubanen hier al een voorstelling bijwonen.

Het farmaceutisch museum

Een tweede stukje cultureel erfgoed van de stad Matanzas is het farmaceutisch museum of het apotheekmuseum. Binnenstappen in dit gebouw aan het hoofdplein van de stad is als het ware terugstappen in de tijd. Mahoniehouten, plafondhoge rekken, beladen met porseleinen potten en vaasjes vol met poedertjes en kruiden, oude mechanische apparatuur om pillen te draaien, distilleerkolven en alambieken, grote en kleine weegschalen, te veel om op te noemen. Deze oude apotheek dateert van de 19de eeuw en laat alles zien zoals het er in die tijd aan toe ging (gestart in 1882 door de Triolett familie en sinds 1964 farmaceutisch museum geworden). Een decor uit een Harry Potter-verhaal als het ware, je hoeft er alleen nog de alchimist bij te denken.

De grotten van Bellamar

Wie het meer voor natuur heeft, kan de stad Matanzas even achter zich laten en op zoek gaan naar de nabijgelegen grotten van Bellamar. Een zoveelste grottencomplex hoor ik velen denken, maar het leuke aan deze grotten is de “wanddecoratie”. Afgezien van de hallen en gangen en tunnels en druipstenen kunnen we er zien hoe veel van de wanden en tunnels bedekt zijn met een kristallijne structuur die het geheel een feeëriek aanzicht verleent. Kleine blinkende miniscule kristalformaties verlenen het geheel een blinkend aspect als ware het een oneindige sterrenhemel. Een uniek natuurelement dat toch niet zo vaak wordt gezien in grottenstelsels.

De Canimar-rivier

Iets verder nog van de stad verwijderd komen we voorbij de monding van de Canimar-rivier. Een tochtje stroomopwaarts brengt de bezoeker al vlug te midden van een subtropisch decor waarbij de bewoonde wereld heel veraf lijkt. Een aantal “fincas” (soort hacienda) werd opgeknapt en wordt nu gebruikt om er toeristen te ontvangen. Hangmatten zijn netjes gepositioneerd op de meest lommerrijke plaatsjes, wat verder draait iemand een spit rond boven een groot houtskoolvuur, het speenvarkentje is bijna gaar, kajakken nodigen uit om nog wat verder de rivier op te varen, paarden staan klaar voor een tochtje om u helemaal te laten opgaan in de wereld van de Cubaanse cowboy, de “guajiro”.

Het "mooiste strand ter wereld"

Nog iets verder oostwaarts in de provincie komen we bij de badplaats Varadero, gelegen op het schiereiland van Hicacos. Het schiereiland is een vingervormige uitstulping van ongeveer 20 km lang en maximaal 500 meter breed. Water is dus steeds dichtbij. Aan de westkant van het schiereiland ligt het befaamde witte zandstrand van Varadero, bijna langs de gehele lengte van de 20 km, aan de oostkant ligt de baai van Cardenas, afgeboord door een rotsige dam. Op de eerste helft van het schiereiland ligt het dorp Varadero (zo’n 20.000 inwoners), over de tweede helft strekte zich tot 1995 hoofdzakelijk mangrove- en bosgebied uit. Nu vinden we er een ketting van luxe-resorts die moeten dienen om de jaarlijks groeiende stroom toeristen op te vangen en onder te brengen. Het dorp en de faciliteiten werden omgevormd en aangepast aan dit grootschalige toerisme zodat hier nog weinig van “Cuba” wordt meegemaakt. Een ideale afsluiter toch om een paar dagen uit te rusten na een rondreis op het eiland.