Big Ben, St. Elizabeth Tower en Great Clock of Westminster

Denk je aan Londen, dan denk je aan Big Ben. De imposante toren met het gigantische uurwerk is vanaf veel plekken in Londen te zien. Wat veel mensen niet weten is dat als je naar de klokkentoren kijkt, je Big Ben helemaal niet ziet. Big Ben is namelijk de naam van de bel zelf en niet van de klokkentoren. Deze toren heet sinds 2012 St. Elizabeth Tower. Ook het uurwerk zelf heeft een andere benaming, namelijk Great Clock of Westminster. In de loop der jaren is het verschil tussen deze benamingen door elkaar gehaald, waardoor Big Ben tegenwoordig geassocieerd wordt met de bel, klokkentoren en het uurwerk zelf. De bel Big Ben weegt 13,5 ton en hangt op een hoogte van 62 meter. Big Ben is gesmeed op 10 april 1858 en is na ruim 155 jaar in slechte staat. Daarom staat er in 2017 een renovatie gepland. Het uurwerk heeft een diameter van zeven meter. Daarmee is het één van de grootste klokken van de wereld. De St. Elizabeth Tower is 96 meter hoog en staat vast aan de Houses of Parliament. Het verschil tussen Big Ben, het klokuur en de klokkentoren is belangrijk om te weten:

• Big Ben is de grote bel (afbeelding 1) in de klokkentoren en de Quarter Bells zijn de kleine bellen.
• Het uurwerk of de klok is de klok die vanaf buiten aan alle vier de zijdes zichtbaar is. Het mechanisme verwijst naar het mechanisme dat de tijd regelt en verbonden staat met het uurwerk.
• St. Elizabeth Tower is de klokkentoren zelf.

Big Ben

De Whitechapel Bell Foundry (ten oosten van Londen) heeft Big Ben gesmeed. De bel was een paar maanden eerder al klaar en woog toen vijftien ton. Helaas was dit gewicht veel te zwaar, waardoor hij afbrak. Delen van de oude bel werden opnieuw gesmeed tot een kleinere bel. Op 10 april 1858 was de nieuwe bel van ruim dertien ton gesmeed. Pas op 24 april was Big Ben voldoende afgekoeld om naar de Theems afgevoerd te worden. Dit was voor velen een memorabel moment: nooit eerder werd zo’n grote bel door zestien paarden op een kar vervoerd. Bij de Theems heeft Big Ben nog ruim een jaar gestaan. De bouw van de klokkentoren had namelijk vertraging opgelopen en was pas in 1859 klaar, in plaats van 1858. Het hijsen van de klok naar een hoogte van 62 meter duurde maar liefst achttien uur. Big Ben is gemaakt van koper en is voor het grootste gedeelte grijs. Een aantal plekken zijn lichtgroen.

Benjamin Hall

Het was Benjamin Hall, een politicus met een groot postuur, die de bouw van de klokkentoren stimuleerde. Ook wilde Hall dat er grote bellen in de toren kwamen te hangen. Ondanks zijn motivatie werd er besloten om kleinere bellen in de klokkentoren te hangen dan Hall had voorgesteld. Dat zou veiliger zijn en qua financiën kwam dit beter uit. Toch hield Hall vol en na zelfs enige dreigementen kreeg hij uiteindelijk zijn zin: Londen zou één van de grootste bellen ter wereld krijgen en een aantal kleinere. Vanwege de koppigheid en houvast van Hall werd de grootste bel naar hem vernoemd: Big Ben.

Functies Big Ben

Big Ben was voor het eerst te horen op 11 juli 1859. Vanaf dat moment slaat Big Ben alleen op hele uren. Er zijn een aantal uitzonderingen. Zo luidt Big Ben bij speciale gelegenheden van de koninklijke familie. Denk hierbij aan een uitvaart van een koning of koningin. Big Ben slaat dan het aantal levensjaren van de overledene. De meest recente gelegenheid was bij de uitvaart van koning George VI in 1952. Big Ben sloeg toen 56 keer. Ook bij internationale evenementen wordt Big Ben vaak gebruikt als officiële opening. Zo werden de Olympische Spelen in 2012 in Londen ingeluid door Big Ben.

Andere klokken

Big Ben is niet de enige bel in de St. Elizabeth Tower. Er hangen namelijk nog vier zogenoemde ‘Quarter Bells’. Deze bellen spelen samen elk kwartier het Westminster Quarter, welke precies 25 seconden duurt. Om het hele uur slaat Big Ben na deze 25 seconden. De Quarter Bells zijn tot een afstand van 2,5 kilometer te horen. Big Ben is in een straal van vijf kilometer hoorbaar. Er zijn documenten uit 1860 waarop geschreven staat dat Big Ben in Brentford te horen was. Brentford ligt ruim tien kilometer van Big Ben af. Vroeger was Londen natuurlijk veel rustiger en was er minder hoogbouw, waardoor geluid zich beter kon verspreiden.

Bezoek aan Big Ben en Quarter Bells

Het is niet mogelijk om als buitenlander de klokkentoren van binnen te bezichtigen, evenals de Big Ben of Quarter Bells zelf. Londen wordt elk jaar door achttien miljoen toeristen bezocht. Als zij allemaal toegang zouden krijgen tot de toren, zou deze veel te snel beschadigd raken. Maar ook als inwoner van het Verenigd Koninkrijk kom je niet zomaar naar binnen. Dit mag alleen met een goede reden. Denk hierbij aan educatieve redenen. Daarnaast moet je ook een goede conditie hebben, aangezien er geen lift aanwezig is. Het duurt ongeveer 35 minuten voor iemand met een goede conditie om de 399 trappen te beklimmen.

Weetjes over de Big Ben

• Big Ben heette helemaal aan het begin ‘Great Bell’. Later is deze naam aangepast naar Big Ben.
• In de klokkentoren bij de bellen hangen microfoons. Deze staan verbonden met de studio van BBC. Het geluid van de Big Ben tijdens nieuwsuitzendingen van BBC is dus live.
• De ‘Keeper of the Great Clock and Big Ben’ is de baas van Big Ben en het uurwerk. Hij heeft simpelweg gevraagd of hij dit mocht zijn en dat was goed.
• In juni 2006 werden de Quarter Bells gerenoveerd en waren ze vier weken lang niet te horen.
• De Quarter Bells en Big Ben bleven tijdens de Tweede Wereldoorlog in werking als symbool voor hoop en weerstand.
• Big Ben was voor de komst van Great Paul in de St. Paul’s Cathedral in Londen de grootste bel van het Verenigd Koninkrijk. Great Paul weegt 16,5 ton.
• Big Ben behoort al lang niet meer tot de top van zwaarste bellen van de wereld. De zwaarst functionerende bel is de Bell of Good Luck en weegt 116 ton. Deze bel is te bezichtigen in de Foquan Temple in China.

Uurwerk en mechanisme

Het uurwerk, bekend als Great Clock of Westminster (afbeelding 2), is één van de grootste ter wereld. De uurwijzer is 2,7 meter lang en weegt honderd kilo. De minuutwijzer is ruim 4,3 meter lang en weegt driehonderd kilo. Het uurwerk is ontworpen door Augustus Pugin. Aan alle vier de kanten van de klokkentoren zit een uurwerk en deze hangen op een hoogte van 55 meter. De klokken zitten in een raamwerk met een diameter van zeven meter. De letters op het uurwerk zelf zijn meer dan een halve meter groot.

Achter de wijzerplaat

Van de buitenkant wordt het uurwerk veel geprezen vanwege de schoonheid, nog meer geprezen wordt het mechanisme achter de wijzerplaten. Daar zit namelijk het wereldberoemde tijdmechanisme, welke tot één van de meest betrouwbare ooit behoort en de basis vormt voor vele andere mechanische klokken (afbeelding 3). Het mechanisme is ontworpen door Edmund Beckett Denison en George Airy. De bouw zelf was in handen van Edward John Dent. Zoals eerder beschreven was de klokkentoren niet op tijd af, waardoor Denison en Airy wat meer tijd hadden om te experimenteren. Door deze extra tijd ontwierpen zij het zogenoemde driepotige zwaartekrachtmechanisme. Een dergelijk mechanisme draagt energie over aan het tijd waarnemende element. In dit geval was het tijd waarnemende element een slinger die van links naar rechts gaat. Denison en Airy ontwierpen het mechanisme zodanig dat het zijn eigen aantal bewegingen kon tellen. Eén beweging van links naar rechts staat voor twee seconden.

Tot zover was het ontwerp niet erg vernieuwend en boeiend. Het eerste uurwerk met een slinger werd al in de 10e eeuw voor het eerst ontworpen. Het is de nauwkeurigheid van het mechanisme dat zo baanbrekend was. Denison en Airy ontwierpen namelijk een complex systeem bovenop de slinger waardoor met geldmunten de snelheid van de slinger kon worden aangepast. Als er één munt werd toegevoegd, werd de snelheid van de klok met 0,4 seconden per dag gewijzigd. Destijds waren er nooit eerder klokuren gemaakt die zo nauwkeurig werkten. Een klok met een minuut achterstand per week was gebruikelijk in die tijd. Daarmee loopt de Great Clock of Westminster bijna gelijk aan de Greenwich Meridian Time. Het mechanisme staat en hangt in een ruimte onder het uurwerk zelf en weegt ongeveer vijf ton. De slinger van het mechanisme is ruim vier meter en weegt driehonderd kilo.

Opmerkelijke gebeurtenissen van het uurwerk of mechanisme

• In 1962 sneeuwde het tijdens oudejaarsavond zo hard, dat de klokwijzers vertraagden. Hierdoor sloeg Big Ben op 1 januari 1963 om 00:10, in plaats van om 00:00.
• In augustus 1976 begon de klok uit elkaar te vallen. Dit kwam simpelweg door ouderdom. Door het afbrokkelen van bepaalde delen begon de slinger van het mechanisme echter harder te draaien. Dit had weer als gevolg dat de wijzers zichzelf en de uurwerken kapot draaiden. Een reparatie van maar liefst 26 dagen, verspreid over negen maanden, was nodig om reparaties te voltooien. Pas op 9 mei 1977 werd de klok weer geactiveerd.
• In oktober 2005 was onderhoud nodig en werd de klok voor 33 uur stilgezet.
• In augustus 2007 werd er voor zes weken onderhoud gepleegd.
• In augustus 2015 bleek de klok zeven seconden sneller te lopen dan de astronomische tijdbepaling. Er werden munten verwijderd om de klok langzamer te laten lopen.
• In oktober 2015 werd bekend dat het uurwerk in zeer slechte staat verkeerd. Een reparatie van meer dan veertig miljoen euro zou nodig zijn. Volgens de laatste berichten staat deze reparatie in maart 2017 gepland. De reparatie zou vier maanden gaan duren, het langst in de geschiedenis van deze klok.

Weetjes over uurwerk en mechanisme

• Denison en Airy hebben nooit patent aangevraagd op hun ontwerp. Al gauw gingen vele ontwerpers er met hun idee vandoor.
• Edmund Beckett Denison was helemaal geen klokmaker, maar een advocaat. Klokken maken was een hobby van hem.
• Voor het instellen van zomer- en wintertijd wordt de klok op de desbetreffende dag om 22:00 stilgezet. Er wordt dan vier uur lang onderhoud gepleegd. Om 02:00 wordt de klok weer in werking gezet.
• De Romeinse nummering kent zowel IV als IIII voor 4. The Great Clock of Westminster geeft dit aan als IV.
• Om de vijf jaar beklimt een team van glazenwassers de klokkentoren om het uurwerk schoon te maken.
• Het uurwerk behoort al lange tijd niet meer tot de grootste van de wereld. Momenteel voert de Abraj Al Bait Tower Clock deze titel met een diameter van 43 meter.

St. Elizabeth Tower

Als je heel goed kijkt, zie je dat de St. Elizabeth Tower (afbeelding 4) een klein beetje scheef staat. Dit komt door alle ondergrondse werkzaamheden in Londen. De klokkentoren, bekend als Big Ben of Clock Tower, is 96 meter hoog en is in 34 jaar tijd gebouwd. De toren staat vast aan de Houses of Parliament (regeringsgebouw van Engeland), maar is daar geen onderdeel van.

Naam

De huidige naam kreeg de toren in 2012, daarvoor heette hij St. Stephen’s Tower of Clock Tower. In 2012 was koningin Elizabeth II zestig jaar koningin, ook wel een diamanten jubileum genoemd. Om dit te vieren werd besloten om de klokkentoren naar haar te vernoemen: St. Elizabeth Tower.

Ontwerp en bouw

Het ontwerp van de St. Elizabeth Tower en van de Houses of Parliament staan op naam van Charles Barry en Augustus Welby Pugin. Zij werden gevraagd om een ontwerp te maken voor een nieuw regeringsgebouw, nadat deze door een gigantische brand compleet was verwoest. Deze brand staat bekend als The Great Fire of Londen. Een groot deel van Londen werd door deze brand verwoest. Na dit verzoek kwamen zij met een ontwerp, maar zonder een klokkentoren. Op aandringen van Benjamin Hall werd de klokkentoren toch toegevoegd aan het ontwerp.

De bouw van de toren kwam ook onder leiding van Edward John Dent, maar het ging niet helemaal vlekkeloos. Er waren meerdere vertragingen door slecht weer en toen de toren voor de helft was gebouwd, was het budget op. Goedkeuring voor een nieuw budget voor de rest van de toren heeft maar liefst twee jaar geduurd. Daarnaast bleek dat de toren bovenin te smal was om het mechanisme van Denison en Airy neer te zetten. Daarom moest een deel weer gesloopt worden en breder gemaakt worden. Alsof dat nog niet erg genoeg was kwam Dent te overlijden, waardoor zijn zoon de verantwoordelijkheid van de bouw op zich moest nemen. In totaal hebben meer dan vierhonderd arbeiders aan de St. Elizabeth Tower gewerkt. Uiteindelijk duurde het 34 jaar om de klokkentoren te bouwen.

Weetjes over de toren

• Aan elke zijde van de toren, net onder het uurwerk, is een Latijnse inscriptie te vinden: Domine salvam fac reginam nostram Victoriam primam. Dit betekent "Oh heer, bescherm onze koningin Victoria de eerste".
• In de toren zit een kleine gevangenis, waar politici werden opgesloten als zij hun eed verbraken. Het laatste gebruik dateert uit 1880. Toen werd Charles Bradlaugh opgesloten omdat hij weigerde een eed af te leggen tegen koningin Victoria.
• In een onderzoek waarbij vijfduizend toeristen werden gevraagd om het meest typerende bezienswaardigheid van Londen te noemen, werd Big Ben zonder meer het vaakst genoemd. Op de tweede plek stond de Londen Eye en op nummer drie de typerende rode dubbeldekkers.