Zwitserland: wandelen langs suonen/bisses in Oberwallis

Er stroomt jaarlijks heel veel water van de hoger gelegen delen in de bergen naar de lager gelegen delen. Dit water is onder andere afkomstig van gletsjers. Tijdens vakanties zijn watervallen prachtig om op de foto te zetten, maar dit water kan ook nog eens nuttig worden gebruikt. De boeren in de lager gelegen delen kunnen dit water erg goed gebruiken. In plaats van dat dit water uiteindelijk als grondwater verdwijnt, gebruiken zij het juist voor hun gewassen, druiven en weiden. Dit is vooral het geval in de drogere delen van kanton Wallis. Voor ons al toerist is het leuk om in Oberwallis één of meerdere wandelingen langs deze suonen te maken. Sommige zijn erg indrukwekkend.

Inhoud

• Kanton Wallis in Zwitserland
• Wat is een suone
• Wandelingen langs suonen in kanton Wallis
• In Oberwallis
• In Mittelwallis
• In Unterwallis
• Een aantal wandelingen in Oberwallis toegelicht
• Suone von Niwärch-Gorpedi-Undra
• Wasserfuhre Heido
• Suone von Varen (Grossi Wasserleitu von Varen - Suone Neuf)
• Alte Suon / Meigger Suon (Alte Suon-Alte Eischler Suon-Habersuon)
• Tot slot

Kanton Wallis in Zwitserland

Het Zwitserse kanton Wallis één van de 26 kantons die Zwitserland rijk is. Dit kanton ligt in het zuiden van Zwitserland en is opgedeeld in drie delen:

• Oberwallis
• Mittelwallis
• Unterwallis

In dit kanton worden twee talen gesproken:

• Duits in Oberwallis
• Frans in Mittelwallis en Unterwallis

Er valt relatief weinig neerslag in dit kanton. Dit is voor de boeren funest. Zonder neerslag zouden onder andere hun gewassen uitdrogen. Gelukkig is hier lang geleden iets op uitgevonden. De boeren halen hun water uit suonen.

Wat is een suone

Een suone (in het Frans bisse) is een stroompje met water. Het is niet zomaar een stroompje, maar een kunstmatig aangelegd kanaal. Deze vorm van watervoorziening bestaat al heel lang. In 1300-1500 werden de meeste suonen aangelegd. Doordat de mensen later dit water niet meer als drinkwater hoefden te gebruiken, raakten veel suonen in verval. Gelukkig zijn de meeste weer hersteld en wordt het water dat hier doorheen stroomt gebruikt door de boeren. Ze zijn van natuurlijke materialen gemaakt en bestaan uit hout (boomstammen of planken) en/of steen. Veel suonen zijn een toeristische trekpleister geworden. Het is namelijk erg leuk om een wandeling langs een suone te maken.

Wandelingen langs suonen in kanton Wallis

Er zijn diverse suonen in heel kanton Wallis, maar de meeste zijn in Mittel- en Oberwallis. Kanton Wallis is een kanton waar twee talen worden gesproken. Dat zijn Duits en Frans. Vandaar dat zowel de benaming suone (in het Duits) en bisse (in het Frans) voorkomen. Voor de toeristen zijn er diverse leuke wandelingen langs deze soms indrukwekkende suonen.

In Oberwallis

• Alte Suon / Meigger Suon (Alte Suon- Alte Eischler Suon- Habersuon)
• Bodmeri-Niwa Suon
• Giesch-Tatz Suön und Ladu Suön
• Obere und Untere Wasser
• Suonen von Ergisch und Tenneri
• Suonen von Grächen (Bineri und Eggeri)
• Suonen von Heuvete/Moosgufer
• Suonen von Laldneri und Wiigartneri
• Suone von Mengis
• Suone von Mittla
• Suonen von Neesjeri/Oberschta/Stigwasser
• Suone von Niwärch-Gorpedi-Undra
• Suonen (Obere Wasserleitung) von Stägeru und Lüegjeru
• Suonen Stigwasser un Wässerwasser Gredetsch
• Suone von Varen (Grossi Wasserleitu von Varen - Suone Neuf)
• Wasserfuhre Heido

In Mittelwallis

• Suone Neuf oder Bénou
• Suone Petit Bisse
• Suone Siphon
• Suone von Saxon
• Suone Vieux
• Suone von Ayent
• Suone von Bitaillla
• Suone von Chervé
• Suone von En Bas
• Bisse de Savièse (Torrent-Neuf)
• Le Bisse de la Tsandra (Conthey)
• Suone von Ro
• Suone von Tsittoret
• Grosse Suone von Lens
• Suone von Vercorin und Ricard
• Suone von Poteu
• Suone von Miriouges
• Suone von Milieu
• Suonen von Tsanpé und Déjore
• Suone von Tsa - Crêta
• Suone von St Jean
• Suone von Sillonin
• Suone von Sarrasins
• Suone von Grimisuat
• Suone von Lentine
• Suone von Clavau
• Suone von Baar
• Suone von Montorge
• Grosse Suone von Vex
• Suone von Salins

In Unterwallis

• Raye des Verbiérins
• Suone von Levron
• Suone von Ravines
• Suone von Trient

Een aantal wandelingen in Oberwallis toegelicht

In Oberwallis zijn net zoals in Mittelwallis veel suonen te vinden, al is het aantal lager dan in Mittelwallis. De wandelingen langs deze suonen variëren van gemakkelijk tot behoorlijk pittig. Een aantal wandelingen zijn niet geschikt voor mensen met hoogtevrees.

Suone von Niwärch-Gorpedi-Undra

In het Baltschiederdal (vlakbij Visp) zijn deze drietal suonen. Ze liggen alle drie tussen Ausserberg en Eggerberg. De Suone Niwärch werd in 1381 al gebouwd, de Suone Gorperi werd in 1640 gebouwd en de Suone Undra werd in 1377 aangelegd. Ze bevinden zich allen in het wandelgebied Lötschberger-Südrampe. Door de komst van deze suonen (in totaal zelfs 20 stuks) werd landbouw in deze omgeving mogelijk. De wandeling langs de Suone von Niwärch is een pittige wandeling, maar voert door een prachtig gebied. Voor mensen met hoogtevrees is dit niet aan te raden.

Extra informatie Suone von Niwärch

• periode water in suone: onbekend
• geschikte periode om te wandelen: mei tot oktober
• toegankelijkheid: niet erg geschikt voor mensen met hoogtevrees; pittige wandeling
• wandeltijd: ca. 3 uur
• klimmen in meters: onbekend
• dalen in meters: onbekend
• totale lengte: ca. 7 kilometer

Wasserfuhre Heido

Deze suone bevindt zich boven bij Visperterminen. De suone is in 1305 al aangelegd. Het is een pittige, maar zeker een schitterende wandeling. Je hebt mooie uitzichten op diverse toppen. Zorg tijdens de wandeling wel voor warme kleding, want het kan ook in de zomer koud zijn.

Extra informatie

• periode water in suone: begin juni tot eind oktober
• geschikte periode om te wandelen: juni tot september
• toegankelijkheid: geen bijzonderheden
• wandeltijd: ca. 3 uur (zonder terugtocht)
• klimmen in meters: 610 meter
• dalen in meters: 650 meter
• totale lengte suone: ca. 7 kilometer
• totale lengte wandeling: ca. 10 kilometer (zonder terugtocht)

Suone von Varen (Grossi Wasserleitu von Varen - Suone Neuf)

Deze suone heeft verschillende benamingen. Naast de naam Suone von Varen, wordt er ook wel van Grossi Wasserleitu von Varen gesproken. Het water van deze suone zorgt voor de irrigatie van de weilanden en wijnranken van Varen. Dit is niet een zware wandeling.

Extra informatie

• periode water in suone: begin mei tot eind oktober
• geschikte periode om te wandelen: mei tot november
• toegankelijkheid: geen bijzonderheden
• wandeltijd: ca. 3 à 4 uur (zonder terugtocht)
• klimmen in meters: 310 meter
• dalen in meters: 260 meter
• totale lengte wandeling: ca. 5 kilometer (zonder terugtocht)

Deze wandeling kan ook nog worden uitgebreid door de Suone Neuf er nog bij te pakken. Dan is de totale wandeling ca. 7 kilometer.

Alte Suon / Meigger Suon (Alte Suon-Alte Eischler Suon-Habersuon)

De Alte Suon en Meigger Suon zijn twee suonen die gezamenlijk als rondwandeling genomen kunnen worden. Ze bevinden zich in het gebied Zeneggen, Bürchen en Eischoll. Deze plaatsen zijn niet ver van Visp verwijderd. De drie dorpjes Zeneggen, Bürchen en Unterbäch zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de Alte Suon. Deze suone wordt ook wel Ginanzerin genoemd. Al in 1500 kreeg Bürchen de waterrechten over deze suone. Zeneggen kreeg dit pas na waterschaarste in 1855. De Alte Suon gaat over in de Alte Eischler Suon en wordt later de Habersuon.

Extra informatie

• periode water in suone: eind mei tot eind oktober
• geschikte periode om te wandelen: mei tot oktober
• toegankelijkheid: geen bijzonderheden
• wandeltijd: ca. 4 uur (rondwandeling)
• klimmen in meters: 250 meter (zonder Meigger Suon)
• dalen in meters: 610 meter (zonder Meigger Suon)
• totale lengte wandeling: ca. 10 kilometer

Tot slot

Het is niet aan te raden om op verkeerde schoeisel de wandelingen te maken. Dat is overigens nooit verstandig tijdens wandelingen (wandeltochten) in de bergen. Zorg er daarom altijd voor dat je goede schoenen draagt. Het liefst stevige wandelschoenen met een goed profiel. Helaas zijn er altijd mensen die denken dat ze op (teen)slippers of sandalen wandelingen in bergachtig gebied kunnen maken. Voor wat kleding betreft: zorg er voor dat je altijd warme(re) kleding en regenkleding bij je hebt. Het weer kan in de bergen namelijk zeer snel omslaan.

Lees verder

• Een suone (bisse): slim hergebruik van water in Zwitserland