Zwitserland: wandelen langs suonen/bisses in Unterwallis

In het Zwitserse kanton Wallis zijn diverse irrigatiekanalen te vinden. Een aantal van deze zijn al eeuwen oud. Deze kanalen hebben een speciale naam: suonen in het Duits en bisses in het Frans. Ze werden vroeger als drinkwatervoorziening en voor irrigatie van de gewassen gebruikt. Er is een tijd geweest dat ze in verval raakten. Gelukkig is er een vereniging in het leven geroepen die ervoor heeft gezorgd dat de vervallen suonen weer zijn opgeknapt. Zij houden tevens het onderhoud in de gaten. Dat is voor toeristen erg fijn. Zo kunnen zij in Unterwallis prachtige wandelingen langs deze suonen maken.

Inhoud

• Wat is een suone eigenlijk
• Functie
• Verschillende benamingen
• Vereniging Walliser Suonen
• Wandelingen langs suonen in kanton Wallis in Zwitserland
• In Unterwallis
• In Oberwallis
• In Mittelwallis
• Een aantal wandelingen in Unterwallis toegelicht
• Die Suone von Trient
• Raye des Verbiérins
• Suone von Levron
• Suone von Ravines
• Tot slot

Wat is een suone eigenlijk

Een suone is een kunstmatig aangelegd kanaal. Nu moet men bij het woord kanaal niet denken aan een meters breed iets. Deze kanalen lijken meer op stroompjes. In de oudheid - het vermoeden is dat de Romeinen ze al hebben aangelegd - werden deze kanaaltjes al aangelegd. Bij de aanleg werd gebruik gemaakt van natuurlijk materiaal zoals hout en steen.

Functie

Suonen werden niet voor de lol aangelegd. Ze hadden juist meerdere functies, namelijk:

• drinkwatervoorziening
• wassen van de kleding
• irrigatie van gewassen

Verschillende benamingen

Er is een speciale naam voor zo'n kunstmatig aangelegd kanaal.

• In het Duits
• suon
• suone
• suonen in meervoud
• suen
• suene
• suenen in meervoud
• In het Frans
• bisse
• bisses in meervoud

Maar ook de volgende benamingen worden gebruikt:

• wasserleite
• Rüs
• Raye
• Meunière

Vereniging Walliser Suonen

In oktober 2010 is de vereniging Walliser Suonen (Verein "Walliser Suonen") in het leven geroepen. Zij hopen dat deze oude suonen ooit als UNESCO Werelderfgoed aangemerkt kunnen worden. Deze vereniging bestaat uit minimaal 100 personen die ervoor zorgen dat de suonen zoveel mogelijk in de originele staat gehouden kunnen worden. Tevens zorgen zij voor het onderhoud. Aan het begin van de winterperiode sluiten ze alle suonen af en verrichten eventuele onderhoudswerkzaamheden. Zodra het voorjaar zich weer aandient controleren ze alle suonen, repareren ze daar waar nodig, halen vuil en stenen weg en openen ze de suonen weer.

Wandelingen langs suonen in kanton Wallis in Zwitserland

Deze suonen zijn veel in kanton Wallis in Zwitserland te vinden. In dit kanton wordt zowel Duits als Frans gesproken, vandaar de verschillende soort benamingen van deze kunstmatig aangelegde watervoorzieningen. Er zijn diverse leuke wandelingen langs deze soms indrukwekkende suonen.

In Unterwallis

• Raye des Verbiérins
• Suone von Levron
• Suone von Ravines
• Suone von Trient

In Oberwallis

• Alte Suon / Meigger Suon
• Bodmeri-Niwa Suon
• Giesch-Tatz Suön und Ladu Suön
• Obere und Untere Wasser
• Suone von Mengis
• Suone von Mittla
• Suone von Niwärch
• Suone von Varen
• Suonen Stigwasser un Wässerwasser Gredetsch
• Suonen von Ergisch und Fätschi
• Suonen von Grächen
• Suonen von Heuvete/Moosgufer
• Suonen von Laldneri und Wiigartneri
• Suonen von Neesjeri/Oberschta/Stigwasser
• Suonen von Stägeru und Lüegjeru
• Wasserfuhre Heido

In Mittelwallis

• Suone Neuf oder Bénou
• Suone Petit Bisse
• Suone Siphon
• Suone von Saxon
• Suone Vieux
• Suone von Ayent
• Suone von Bitaillla
• Suone von Chervé
• Suone von En Bas
• Bisse de Savièse (Torrent-Neuf)
• Le Bisse de la Tsandra (Conthey)
• Suone von Ro
• Suone von Tsittoret
• Grosse Suone von Lens
• Suone von Vercorin und Ricard
• Suone von Poteu
• Suone von Miriouges
• Suone von Milieu
• Suonen von Tsanpé und Déjore
• Suone von Tsa - Crêta
• Suone von St Jean
• Suone von Sillonin
• Suone von Sarrasins
• Suone von Grimisuat
• Suone von Lentine
• Suone von Clavau
• Suone von Baar
• Suone von Montorge
• Grosse Suone von Vex
• Suone von Salins

Een aantal wandelingen in Unterwallis toegelicht

In Unterwallis zijn niet erg veel suonen. Dit is meer het geval in Oberwallis en Mittelwallis. De wandelingen langs de suonen in Unterwallis zijn geen zware wandelingen. Sommige zijn korte wandelingen en andere wandelingen zijn juist weer langer. Het is ook mogelijk om bepaalde suonen met elkaar te combineren.

Die Suone von Trient

Dit is een gemakkelijke wandeling langs de suone bij Col de La Forclaz (in de buurt van Martigny in regio Trient). Deze suone bestaat al sinds 1890 en levert het water voor de graslanden/weiden en wijnranken in Martigny-Combe. Voordat de suone werd aangelegd was er een spoorweg die werd gebruikt om het ijs van de gletsjer Glacier du Trient naar steden en dorpen (waaronder Parijs) te vervoeren.

Extra informatie

• periode water in suone: 1 juni tot 15 september
• geschikte periode om te wandelen: mei tot november
• toegankelijkheid: deze wandeling is grotendeels ook gemakkelijk te doen voor de mindervaliden en ouders met kinderwagen
• wandeltijd: ca. 2 uur 30 minuten
• klimmen in meters: ca. 260 meter
• dalen in meters: ca. 510 meter
• totale lengte: 3,5 kilometer

Voor de liefhebber is het mogelijk om verder te wandelen naar Trient. De totale wandeling bedraagt dan ca. 9,5 kilometer.

Raye des Verbiérins

Deze wandeling langs Raye des Verbiérins is niet een moeilijke wandeling. Deze suone bevindt zich in de buurt van Les Ruinettes in de omgeving van Verbier in Val de Bagnes. Deze suone is in 1495 al gebouwd en levert het water voor het gebied Vollèges. De wandeling is een verlengde van de wandeling langs de suone van Levron.

Extra informatie

• periode water in suone: begin juni tot eind september
• geschikte periode om te wandelen: juni tot september
• toegankelijkheid: geen bijzonderheden
• wandeltijd: ca. 2 uur
• wandeltijd in combinatie met Suone von Levron: ca. 5 uur 45 minuten
• klimmen in meters in combinatie met Suone von Levron: 320 meter
• dalen in meters in combinatie met Suone von Levron: 1.020 meter
• lengte wandeling: ca. 3 kilometer
• totale lengte in combinatie met Suone von Levron: 13,5 kilometer

Voor de liefhebber is het mogelijk om nog door te lopen tot de hut Cabane du Mont Fort (2457 m) bij de gelijknamige berg Mont Fort.

Suone von Levron

Deze suone is nog steeds in gebruik en ligt in Val de Bagnes. Ook dit is niet een moeilijke wandeling en kan gecombineerd worden met de wandeling langs Raye des Verbiérins. Sinds de komst van het stuwmeer bij Lac du Mauvoisin gaat het water van beide suonen door een tunnel richting Levron en Vollèges.

Extra informatie

• periode water in suone: begin juni tot eind september
• geschikte periode om te wandelen: juni tot september
• toegankelijkheid: geen bijzonderheden
• wandeltijd: ca. 3 à 4 uur
• wandeltijd in combinatie met Raye des Verbiérins: ca. 5 uur 45 minuten
• klimmen in meters in combinatie met Raye des Verbiérins: 320 meter
• dalen in meters in combinatie met Raye des Verbiérins: 1.020 meter
• totale lengte in combinatie met Raye des Verbiérins: 13,5 kilometer

Suone von Ravines

Deze suone bevindt zich ook in Val de Bagnes vlakbij het dorp Bruson. Dit is ook niet een moeilijke wandeling. De oorspronkelijke suone dateert uit 1908. Tot 1942 werd er echt gebruik van de suone gemaakt. Daarna werd er niets meer meegedaan. Sinds oktober 2013 - na een het opknappen ervan - is de suone weer toegankelijk.

Extra informatie

• periode water in suone: medio mei tot medio oktober
• geschikte periode om te wandelen: mei tot oktober
• toegankelijkheid: geen bijzonderheden
• wandeltijd: ca. 2 uur
• klimmen in meters: niet bekend
• dalen in meters: niet bekend
• totale lengte: 2,5 kilometer

Tot slot

Wees goed voorbereid voordat je een wandeltocht gaat maken. Let op goede schoeisel en neem warme kleding en regenkleding mee. Als het warm is zul je tijdens het wandelen behoorlijk kunnen zweten. Een droog shirt is dan geen overbodige luxe en zorg ervoor dat je voldoende drinken bij je hebt.

Lees verder

• Een suone (bisse): slim hergebruik van water in Zwitserland