Las Medulas - Magische natuur in León, Spanje

“Las Medulas", gelegen in de provincie León in Spanje zijn gevormd als gevolg van de exploitatie van Romeinse goudmijnen. Het is ongetwijfeld de grootste uitgegraven goudmijn door de Romeinen in Spanje. 200 miljoen kubieke meter aarde zijn verwijderd voor het wassen van het goud. Het verstrijken van de tijd en de erosie hebben een van de meest historische en archeologische landschappen in Spanje gevormd. De afwikkeling was zeer winstgevend en geschat wordt dat de Romeinen 1.000.000 kilo goud uit “de Medulas” gewonnen hebben.

Weggezette aarde

Tonnen van aarde verplaatst in een geweldig rood en groen landschap van reusachtige stalagmieten die naar de hemel stijgen als of het aanklagende mythologische vingers zijn die de schuldenaars aanwijzen. Een zee van rode golven, een doolhof van pieken die naar de hemel wijzen, een enorme taart aangevreten door de goden: dat zijn "de Medulas". Verplaatste aarde in hoeveelheden die niet voor te stellen zijn, hele bergen van het landschap gewist dankzij de inspanningen van Rome om elk grammetje bruikbaar goud uit de bodem te halen.

Het werk van 8.000 slaven

De koppigheid waarmee de Romeinen op zoek gingen naar goud om de enorme kosten van het Romeinse rijk in stand te houden heeft op dit landschap een spoor van chaos achtergelaten. Grotten werden helemaal vernietigd door deze heel vaak te wassen met het water van de bergen en het bloed van slaven en kunstmatige meren werden gevormd uit de ineenstorting van de bergen. Sinds 1997 behoort deze plek tot de werelderfgoed van de Unesco. Het reservoir, ten westen van Ponferrada, was de belangrijkste goudmijn van het Romeinse Rijk in de tweede eeuw van onze jaartelling. Hoewel het bestaan van waardevolle mineralen in het gebied al bekend was bij de oorspronkelijke bewoners, waarvan het gebruik beperkt is gebleven tot de zeef van het bed van een aantal rivieren, waren het de Romeinen die met hun komst in de eerste eeuw, radicaal de extractietechnieken hadden gewijzigd.

Zelfs als je weet dat dit landschap volledig werd veroorzaakt door de transformerende hand van de mens, is het moeilijk om je voor te stellen wat voor een buitengewoon technologisch vernuft nodig was om dit gebied tot het belangrijkste goudwinningscentrum in het noordwesten van Spanje te maken.

De cijfers, spreken natuurlijk nooit voor zichzelf, maar kunnen wel helpen om een beeld te krijgen van dit prachtige landschap. Het is zeer waarschijnlijk dat wat we vandaag bewonderen het directe resultaat is van de graafwerkzaamheden van 8.000 slaven. Daarnaast waren er ongeveer 3.000 man verantwoordelijk voor de bevoorrading, beheer en bewaking. In totaal dus ongeveer 11.000 zielen druk bezig met het hardnekkig en obsessief verwijderen van tonnen en tonnen van rode aarde met als enige doel het scheiden van het goud van de modder.

De historische impact

De omstandigheden waren ideaal voor het opzetten van de grootste goudmijn exploitatie binnen het Romeinse Rijk. Er waren aangeslibde bodems met uitgezaaid goud en er was veel water met een steile helling om hydraulische kracht te realiseren en lichte dalingen naar de rivier Sil om te afwatering te bevorderen. De exacte datum, wanneer de Romeinen begonnen zijn met de exploitatie, is onbekend maar men denkt dat het keizer Augustus I was die hiervoor de opdracht gaf.

De eerste berichten over de Medulas zijn afkomstig van Plinius. Hij was procureur en hij had de Medulas bezocht in het jaar 73 waar hij onder ander vertelde over de toegepaste productietechnieken. De aanwezigheid van veel Romeinse troepen van onder andere “la Legio VII Gemini, Legio X Gemini, la Cohors I Gallicia, la Cohors I Celtioberorum, el Ala II Flavio” zijn te verklaren door de immense rijkdom als tevens de noodzaak om de massa’s arbeiders te bewaken. Aangenomen wordt dat de exploitatie van de Medulas ongeveer 200 jaar heeft geduurd. Vanaf de derde eeuw zijn er geen berichten over uitbuitingen op deze locatie. Het is niet bekend of de stopzetting van de activiteiten het gevolg was van de uitputting van het goud, of een gebrek aan mankracht of het uiteenvallen van het Romeinse Rijk.

Er wordt geschat dat 200 miljoen vierkante meter grond is verwijderd, dankzij de inspanningen van duizenden slaven en verschillende toegepaste exploitatiemethoden. De bekendste en opvallendste techniek was het laten instorten van bergen door een grote hoeveelheid water te kanaliseren naar de top van de berg vanaf waar het water gestuurd werd langs een complex netwerk van kanalen, putten en galerijen in de binnenkant van de berg. De sterkte van de stroming veroorzaakte grote landinstortingen van aarde, stenen en andere materialen. Het materiaal van de instortingen werd gezeefd in een van de kanalen en onderaan werden sterke heideplantjes geplaatst om de goudklompjes op te vangen. Aangenomen word dat op deze wijze een miljoen kilo aan goud gewonnen is.

Water heeft een heel belangrijke rol gespeeld bij de winning van goud. Op plekken waar niet voldoende water aanwezig was moesten maatregelen genomen worden. Men moest technieken ontwikkelen om het water op te vangen, het moest geleid worden langs allerlei kanalen en in een bassin gestort worden zodat het op een later tijdstip gebruikt kon worden. Deze bijkomende werkzaamheden veroorzaakten in vele gevallen meer inspanning en moeite dan de daadwerkelijke winning van het goud. Het hydraulische systeem van de Medulas is heel spectaculair en bekend door de grote hoeveelheden water die opgevangen zijn als ook de lengte en de vertakkingen van de kanalen. Meer dan duizend hectare zijn getransformeerd door deze uitbuiting waardoor het landschap een nieuw uiterlijk kreeg met allerlei nieuwe toegangswegen. Ook zijn nieuwe beschermde meren ontstaan door de vele lozingen en de verstopping van de vallei en ook zijn de oude kanalen waarmee het water werd verplaatst hergebruikt als paden voor het vee.

De Medulas zijn dus een cultuurlandschap, het product van de Romeinse interventie in een gebied waar meer dan twee eeuwen lang historische veranderingen en extractietechnieken zijn toegepast. Het heeft historische betekenis omdat het de grootste open lucht mijn was in het hele Romeinse Rijk. De oorspronkelijke bevolking is getuige geweest van de manier van leven van de oude Romeinen maar vooral zijn er diepgaande veranderingen ontstaan die de Romeinse goudwinning hebben veroorzaakt op deze gemeenschappen. Dit is geen statisch landschap maar is altijd onderworpen aan een voortdurende dynamiek.

Overige informatie

• De Medulas zijn gesitueerd in el Bierzo, ten noordwesten van de Aquilanos bergen en langs de vallei van de rivier de Sil, in de provincie Leon, Spanje. Toegang via Ponferrada.
• Bezoekerscentrum gelegen in het dorp Las Medulas aan de Hoofdstaart, na de kerk op circa 400 meter van de parkeerplaats.
• Het bezoek aan de Medulas is gratis en je kunt er zo lang rondzwerven als je maar wilt.
• De oppervlakte van het park is 1.115 hectare.
• Er zijn vele verschillende wandelingen. De kortste duurt 1 uur en de langste 10 uur. De paden zijn gemakkelijk te bewandelen en goed aangegeven waardoor het onmogelijk is om de weg kwijt te raken.
• Er wordt geadviseerd om te grotten niet in te gaan maar toch neemt ‘’iedereen” hier een kijkje.
• De mooiste tijd om dit magische spektakel te bezoeken is in het voorjaar en najaar vanwege de volledig groene vegetatie. Het mooiste uitzicht is vanuit het uitkijkpunt van Orellon.

Ook is het mogelijk, als je tijd over hebt, dit geweldige kasteel te bezoeken. In de middeleeuwen was Ponferrada korte tijd het Spaanse hoofdkwartier van de Tempeliers, die een groot kasteel in de plaats bezaten. Het Tempeliers kasteel in Ponferrada ligt in de buurt van “Las Medulas” en is zeker een bezoek waard.