Kasteel Doornenburg

Er zijn nog mooie kastelen in Nederland, als je ze weet te vinden. Aan de noordkant van de Waal bij Nijmegen, enkele kilometers naar het oosten, ligt de plaats Doornenburg. Hier is een van de mooiste kastelen van Nederland te vinden: kasteel Doornenburg. Het kasteel is prachtig in oude stijl gerestaureerd en is een bezoek zeker waard!

Geschiedenis

De grote rivieren waren in vroeger tijden altijd belangrijke vervoersaders. Schepen zorgden voor handel, mensen vestigden zich graag in de buurt. Landheren probeerden, al of niet in opdracht van de leenheer (meestal een bisschop, koning, hertog of graaf) de macht over de rivier en de stroom van goederen en mensen te krijgen en ijverden zich in de nabijheid van de rivieren versterkte vestingen te bouwen. Vanuit Duitsland stroomt de Rijn ons land binnen, en splitst zich in een drietal takken: de IJssel, de Lek en de Waal. De Rijn is een van de grootste en belangrijkste rivieren van West-Europa en was dus ook logisch dat langs deze riviertakken allerlei kastelen verrezen.

Kasteel Doornenburg

Een van de kastelen die langs de tegenwoordige Waal gevonden kunnen worden is kasteel Doornenburg, in de gelijknamige plaats Doornenburg. We duiken in de geschiedenis van dit kasteel, een van de best bewaarde kastelen van Nederland.

Nederzetting Doornenbug

Het alleroudste document waar we weet van hebben, waarop de nederzetting Doornenburg wordt genoemd is een oorkonde uit het begin van de negende eeuw, ongeveer 814. In die tijd maakte het gebied Doornenburg deel uit van de bezittingen van de abdij van Lorsch bij Worms. Het was heel gebruikelijk dat kloosters in deze periode grote stukken land in hun bezit hadden, en vaak ook uitleenden aan plaatselijke heren die het voor hen beheerden. Een deel van de opbrengst van het land moest natuurlijk ten goede komen van de eigenaren, dus de abdij.

De Graaf van Gelre

Gebieden in de toenmalige Nederlanden veranderden nog al eens van vorm of samenstelling. Door veroveringen, verervingen, huwelijken of verkoop kon een gewest groter of kleiner worden. Het toenmalige graafschap Gelre, dat bestaan heeft van 1046 tot 1339, vergrootte het grondgebied door in de 13e eeuw, in ieder geval vóór 1295, de nederzetting Doornenburg van Lorsch te kopen. Hoewel er toen dus al een soort versterkte vesting geweest moet zijn, is helaas niet meer bekend hoe die eruit moet hebben gezien.

De hertog van Gelre

In 1339 werd het graafschap Gelre verheven tot hertogdom. De toenmalige heren van Doornenburg onderhielden nauwe betrekkingen met de hertog, waarom deze op zijn beurt aan de heren in 1402 het kasteel Doornenburg in leen gaf.

Het kasteel zelf

De hertog van Gelre bepaalde dat het kasteel, ook door zijn belangrijke strategische ligging, een belangrijke rol kon spelen in de bescherming van dit deel van Gelre. Er werd daarom besloten een sterk kasteel te bouwen, met flinke afmetingen. Het kasteel De Doornenburg bestaat uit twee gedeelten: een grote voorburcht met diverse gebouwen en een bijna vierkante hoofdburcht, die via een brug vanaf de voorburcht te bereiken was. De hoofdburcht zelf is in fasen gebouwd. Het oudste gedeelte, de zuidhelft, stamt uit de 13e eeuw. De noordelijke helft werd pas in de 14e en 15e eeuw dichtgebouwd, waarna op beide delen een verdieping werd aangebracht. Een hoge toren, de spietoren, diende als uitkijktoren. Eventuele vijanden of handelaren werden al op grote afstand opgemerkt. De voorburcht is in de 15e eeuw gebouwd. Hier zijn enkele woonverblijven gebouwd, een kapel en een boerderij. Dit laatste is uniek in Nederland. De boerderij is ook nog steeds in bedrijf. In de 15e eeuw was boerenbedrijvigheid binnen de muren van het kasteel een bijzonder extraatje. Het betekende, dat in tijden van belegering de verdedigende troepen het langer zouden kunnen volhouden.

Verwoesting en restauratie

Kasteel Doornenburg is bewoond gebleven tot in de negentiende eeuw. De kosten van het onderhoud maakten dat het kasteel in verval begon te raken. Tussen 1937 en 1941 is hard gewerkt aan de restauratie van het kasteel, maar een Engels bombardement aan het einde van de Tweede Wereldoorlog zorgde helaas voor grote verwoestingen. Na de oorlog, tussen de jaren 1947-1968 is het kasteel weer helemaal opgebouwd, zodat het nu weer in oorspronkelijke staat te bekijken is.

Het kasteel tegenwoordig

Kasteel Doornenburg is open voor het publiek. De voorburcht is vrij te bezoeken, voor de hoofdburcht ben je aangewezen op rondleidingen. Wie daar gebruik van maakt ziet de unieke inrichting van het kasteel, waar nog erg veel oude elementen te herkennen zijn.

Een beroemd kasteel

Misschien herinner je je nog de prachtige televisie-serie uit 1968, nog geheel in zwart-wit opgenomen: Floris, met Rutger Hauwer in de gelijknamige hoofdrol. Deze serie is grotendeels op dit kasteel, dat toen net geheel opnieuw was gerestaureerd, opgenomen.

Ridders!

Elke derde zondag kun je kennismaken van echte ridders op kasteel Doornenburg. Op deze dagen is de re-enactmentgroep The Knights of the Four Quarters op het kasteel, waardoor het verleden weer gaat herleven. Er zijn dan allerlei activiteiten in het teken van de oude tijden. Van boogschieten tot zwaardvechten, middeleeuws koken, noem maar op. De moeite waard om eens bij te gaan kijken!

Tot slot

Een van de best bewaarde kastelen in Nederland, met zoveel ruimte erom heen, zoveel te doen en te bekijken, dat schreeuwt gewoon om een bezoekje. Fiets- en wandelroutes lopen er langs, en er is parkeerruimte genoeg. Ga beslist eens langs!